Du lịch xanh khát nguồn lực

Tại Hội nghị “Xúc tiến đầu tư vào lĩnh vực du lịch xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL)” tại TP.Cần Thơ vừa qua, nhiều người đã không khỏi giật mình trước đánh giá của Viện Nghiên cứu phát triển du lịch - Tổng cục Du lịch, rằng từ năm 2006 đến nay hoạt động du lịch của ĐBSCL vẫn không có gì thay đổi.

Chính vì vậy, hội nghị này không chỉ tạo điều kiện để các nhà đầu tư tiếp cận các dự án trọng điểm thu hút đầu tư, mà quan trọng hơn là tại đây, các đại diện cơ quan quản lý, DN hiệp hội đã cùng nhau tìm cách tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong công tác xúc tiến đầu tư vào lĩnh vực du lịch thời gian qua.

ĐBSCL còn thiếu những sản phẩm du lịch đặc thù

3 điểm yếu Đất Chín rồng

“Đầu tư phát triển hạ tầng du lịch, nguồn nhân lực du lịch và cơ chế điều phối, liên kết vùng, liên kết chuỗi giá trị ngành du lịch ĐBSCL để phát triển bền vững là “3 điểm yếu”, thách thức cần dồn tâm sức nhiều hơn để tạo nên bứt phá cho du lịch “Đất Chín Rồng”, Vụ trưởng Vụ Kinh tế Ban Chỉ đạo Tây Nam bộ Trần Hữu Hiệp nhìn nhận.

Trong thực tế, dù Ban chỉ đạo Tây Nam bộ, Hiệp hội Du lịch ĐBSCL và các địa phương trong vùng đã có nhiều nỗ lực tăng cường liên kết, nhưng đến nay vẫn chưa có một cơ chế pháp lý rõ ràng và một mô hình chỉ đạo, điều phối liên kết để vùng ĐBSCL phát triển du lịch thật sự hiệu quả. Các liên kết vừa qua mới chủ yếu giữa chính quyền với chính quyền, thông qua ký kết các chương trình hợp tác, dựa vào “mối quan hệ tốt đẹp” giữa các địa phương với nhau, là sự cam kết tự nguyện, thiếu ràng buộc trách nhiệm pháp lý, nên hiệu quả chưa nhiều.

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Văn Hiếu cho biết, giai đoạn 2011 - 2015, đầu tư vào kết cấu hạ tầng dùng chung phục vụ phát triển du lịch vùng ĐBSCL chủ yếu từ ngân sách Trung ương, từ chương trình hỗ trợ có mục tiêu hạ tầng du lịch với tổng nguồn hỗ trợ cho vùng là 464 tỷ đồng. Các khoản đầu tư này chủ yếu dành cho việc phát triển các hạng mục kết cấu hạ tầng phục vụ du lịch, xúc tiến quảng bá, phát triển thương hiệu, bảo tồn và phát huy các giá trị tài nguyên.

Đầu tư tư nhân vào lĩnh vực du lịch tại vùng ĐBSCL cũng có, nhưng chủ yếu tập trung ở phát triển cơ sở vật chất kỹ thuật, phát triển thương hiệu và hạ tầng chức năng thuộc khu, điểm du lịch. Tuy nhiên, các khoản đầu tư này thường manh mún và chủ yếu phục vụ các dự án du lịch đang khai thác.

Nhìn sang ngoại lực, vốn đầu tư nước ngoài vào du lịch ở ĐBSCL còn mờ nhạt, mặc dù có rất nhiều tiềm năng. Toàn vùng hiện chỉ có 13 dự án trong lĩnh vực này với tổng mức đầu tư 147 triệu USD. Cùng với đó là 4 dự án ODA với tổng vốn khoảng 80,4 triệu USD. Trong đó, dự án “Phát triển du lịch bền vững tiểu vùng sông Mê Kông mở rộng” do ADB tài trợ (hơn 11 triệu USD) đã kết thúc vào cuối năm 2014, và 1 dự án của ADB mới ký kết có hiệu lực từ 1/4/2015.

Hiện nay, chưa có dự án ODA nào được dành cho phát triển tổng thể du lịch vùng ĐBSCL, mà chỉ có một vài tỉnh trong vùng được thụ hưởng trong khuôn khổ dự án dành cho các tỉnh nằm trong hành lang kinh tế tiểu vùng sông Mê Kông.

Nguồn đầu tư hạn chế cùng nhận thức của xã hội, đặc biệt là các nhà quản lý đã khiến ĐBSCL thiếu vắng những sản phẩm du lịch xanh đặc thù, thiếu những căn cứ khoa học cần thiết, đặc biệt trong việc xác định “tính hấp dẫn, độc đáo/duy nhất, nguyên bản và đại diện” của tài nguyên du lịch lồng ghép với các dịch vụ, hoạt động “xanh”. Đây là nguyên nhân cơ bản của tình trạng cho đến nay du lịch ĐBSCL còn thiếu những sản phẩm du lịch xanh đặc thù ở cấp độ vùng và ở cấp quốc gia, để thu hút khách du lịch quốc tế đến với vùng ĐBSCL.

Ngân hàng chung vai cùng phát triển xanh

Một chương trình liên kết vùng nhằm phát triển du lịch dựa trên nền tảng “lợi thế dùng chung” và tạo ra “sản phẩm du lịch xanh đặc thù của vùng” không chỉ là mục tiêu của một đề án, mà còn là mong ước lớn lao của các địa phương và người dân vùng ĐBSCL.

Đầu tư cho du lịch xanh ĐBSCL đã có thêm nguồn lực

Liên kết vùng không chỉ là những hoạt động ký kết hợp tác, hay liên kết giữa chính quyền địa phương với nhau, mà quan trọng hơn là tạo ra môi trường thuận lợi thúc đẩy liên kết các chuỗi giá trị ngành du lịch bền vững, Vụ trưởng Vụ Kinh tế Ban Chỉ đạo Tây Nam bộ Trần Hữu Hiệp nhìn nhận.

Tuy nhiên, tạo nguồn lực vật chất đầu tư là vấn đề mà các bộ ngành, DN và hiệp hội cùng quan tâm. Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Văn Hiếu đề xuất giải pháp như tăng cường đầu tư từ ngân sách Nhà nước cho phát triển du lịch, đảm bảo đủ 8-10% trong cơ cấu vốn đầu tư; tăng cường huy động nguồn vốn ODA thông qua vay ưu đãi nước ngoài…

Ông Trần Hữu Hiệp cũng đề xuất việc xúc tiến hình thành Quỹ phát triển du lịch ĐBSCL. Việc hình thành và phát triển quỹ này phải trên cơ sở gắn bó lợi ích thiết thực của các chủ thể liên quan (tổ chức, DN, người dân…) với lợi ích chung của ngành.

Đầu tư cho du lịch xanh ĐBSCL đã có thêm một nguồn lực với định hướng thúc đẩy cấp tín dụng xanh của ngành NH. “Trong thời gian tới, các dự án đầu tư trong lĩnh vực du lịch xanh vùng ĐBSCL sẽ được các NH quan tâm xem xét, cấp tín dụng”, Phó thống đốc NHNN Đào Minh Tú chia sẻ tại hội nghị. Chỉ riêng trong hội nghị này, 3 NH (VietinBank, BIDV và MB) đã cam kết đầu tư vốn tín dụng 1.300 tỷ đồng cho các dự án triển khai tại các tỉnh Kiên Giang, Phú Quốc và Tiền Giang, tập trung chủ yếu vào lĩnh vực du lịch sinh thái, đầu tư xây dựng khách sạn, khu nghỉ dưỡng, du lịch tâm linh…

“Để du lịch ĐBSCL trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của vùng và cả nước, thì vai trò của nguồn vốn NH đầu tư vào các dự án phát triển du lịch xanh tại đây là hết sức quan trọng”, Phó thống đốc NHNN Đào Minh Tú nhìn nhận.

Ông cũng cho biết, từ nhiều năm qua, ngành NH đã tập trung nguồn lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, tích cực đầu tư vốn nhằm phát triển du lịch xanh trong tổng thể chương trình phát triển các sản phẩm du lịch tại ĐBSCL thông qua các dự án phát triển cơ sở hạ tầng, giao thông, cải tạo, nâng cấp hệ thống tàu thuyền, giao thông (Dự án sân bay, cầu Cần Thơ, cầu Mỹ Thuận…), dự án hệ thống thu gom, xử lý rác thải trên sông; quy hoạch lại hệ thống miệt vườn; hỗ trợ nạo vét kênh rạch, hệ thống chống xói lở các cù lao…

Tính đến ngày 31/3/2015, dư nợ cho vay của các TCTD tại vùng ĐBSCL đạt khoảng 352.386 tỷ đồng, tăng 3% so với 31/12/2014, chiếm khoảng 8,64% tổng dư nợ cho vay toàn nền kinh tế. Đối với lĩnh vực du lịch, đến ngày 31/3/2015, dư nợ tín dụng ngành du lịch của khu vực ĐBSCL đạt 2.226 tỷ đồng, chiếm khoảng 3,5% tổng dư nợ tín dụng ngành du lịch toàn quốc. Trong đó, dư nợ đối với dịch vụ lưu trú (khách sạn, khu nghỉ dưỡng…) chiếm tỷ trọng lớn, khoảng 74%, dư nợ đối với dịch vụ ăn uống chiếm gần 22%.

Nguồn vốn NH đã làm thay đổi diện mạo của khu vực ĐBSCL, tạo điều kiện cho du lịch vùng được đẩy mạnh và phát triển, thu hút và hấp dẫn du khách trong nước và quốc tế.

Đặc biệt, thực hiện Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2014-2020 của Chính phủ, ngày 24/3/2015, Thống đốc NH Nhà nước đã ban hành Chỉ thị số 03/CT-NHNN về thúc đẩy tăng trưởng tín dụng xanh và quản lý rủi ro môi trường và xã hội trong hoạt động cấp tín dụng. Mục tiêu đặt ra ngay từ năm 2015 là hoạt động cấp tín dụng cần chú trọng đến vấn đề bảo vệ môi trường, nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên, năng lượng; đồng thời, cải thiện chất lượng môi trường và bảo vệ sức khỏe con người, đảm bảo phát triển bền vững.

Theo Chỉ thị 03, ngành NH đã và đang rà soát, điều chỉnh và hoàn thiện thể chế tín dụng phù hợp với mục tiêu tăng trưởng xanh. Nguồn lực của các TCTD cũng hướng tới việc ưu tiên cấp tín dụng xanh cho các ngành kinh tế thực hiện việc bảo tồn, phát triển và sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên, sử dụng các thành tựu khoa học và công nghệ tiên tiến; sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; phát triển năng lượng sạch, năng lượng tái tạo; sử dụng công nghệ, thiết bị thân thiện với môi trường, sản xuất những sản phẩm thân thiện với môi trường.

“Như vậy với định hướng thúc đẩy cấp tín dụng xanh của ngành NH để phát triển bền vững, trong đó có hỗ trợ khai thác tiềm năng du lịch xanh vùng ĐBSCL, ngành NH luôn sẵn sàng, chủ động đáp ứng vốn tín dụng cho các dự án du lịch xanh trong vùng nhằm góp phần bảo vệ môi trường và phát triển du lịch xanh, bền vững”, Phó Thống đốc Đào Minh Tú nói.