Gỡ nút thắt cho AMC

	Xử lý nợ xấu: Cần nguồn lực rất lớn về vốn
	Xử lý tài sản bảo đảm: Vẫn còn vướng mắc
	AMC được sử dụng vốn để mua các khoản nợ của các TCTD khác

Quy định bó hẹp

Phát biểu trong phiên thảo luận về tình hình kinh tế - xã hội tại kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XIV hôm 27/10, Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ đánh giá, nợ xấu toàn hệ thống TCTD đã giảm rất mạnh từ mức 10,08% vào cuối 2016 xuống còn 6,7% (nợ xấu này bao gồm nợ xấu nội bảng, nợ xấu đã bán cho VAMC và các khoản nợ xấu tiềm tàng - PV) và nợ xấu trong bảng cân đối kế toán hiện chỉ còn khoảng 2% so với mức 2,56% của đầu năm nay.

Có được kết quả trên là nhờ nỗ lực toàn hệ thống TCTD, VAMC và cả các AMC của các TCTD. Thời gian qua, nhiều AMC đã có đóng góp tích cực quan trọng trong hoạt động xử lý nợ xấu (XLNX) của hệ thống NHTM như nhận ủy thác thực hiện thu hồi các khoản nợ xấu của ngân hàng mẹ; xử lý nợ, quản lý tài sản thế chấp… góp phần giảm tỷ lệ xấu của các NHTM xuống dưới 3%.

Đại diện ABBank AMC (ABBA) cho biết, công ty đã thực hiện giao dịch mua bán và xử lý một số khoản nợ xấu với các TCTD, AMC và công ty tài chính khác nhau. Ngoài ra, ABBA đã xử lý nợ cho ngân hàng mẹ qua hình thức mua tài sản bảo đảm (TSBĐ) nợ vay như nhà xưởng, máy móc thiết bị, bất động sản và nhiều loại tài sản khác có giá trị lớn. Sau đó, công ty tiến hành các biện pháp để sửa chữa, nâng cấp tài sản, tìm kiếm các khách hàng để chuyển nhượng hoặc khai thác cho thuê, nhằm thu hồi tiền đầu tư và mang lại lợi nhuận…

Các AMC đều trực thuộc NHTM và hoạt động theo mô hình công ty TNHH MTV

Tuy có những đóng góp tích cực đối với hoạt động XLNX, nhưng theo lãnh đạo các AMC kết quả vẫn chưa đạt được như kỳ vọng cũng như tiềm năng của các công ty này do gặp nhiều khó khăn vướng mắc. Đến thời điểm này, theo lãnh đạo ACB AMC vẫn chưa có văn bản pháp luật quy định cụ thể về cơ chế hoạt động cho AMC theo Luật DN hay Luật Các TCTD.

Từ khi được cho phép thành lập (năm 2001) đến nay, ngoài ba văn bản pháp luật là Quyết định 150/2001/QĐ-TTg về thành lập công ty quản lý nợ và khai thác tài sản NHTM, Quyết định số 1390/2001/QĐ-NHNN về ban hành điều lệ mẫu công ty quản lý nợ và khai thác tài sản NHTM và Thông tư số 27/2002/TT-BTC của Bộ Tài chính quy định chế độ tài chính cho các công ty AMC, còn lại có rất ít các văn bản khác liên quan đến hoạt động của các AMC.

Mặc dù cũng tham gia XLNX, nhưng hành lang pháp lý thường chỉ đề cập chính sách đối với TCTD mà không đề cập đến AMC. Hành lang pháp lý hoạt động yếu khiến các AMC của NHTM phải tự xoay xở và tìm hiểu thêm để làm sao trong quá trình hoạt động của mình vừa hoàn thành được nhiệm vụ của ngân hàng giao vừa phải phù hợp với quy định của pháp luật.

“Các quy định đối với AMC hơn 10 năm qua không được sửa đổi, bổ sung dù nhiều nội dung không còn phù hợp. Vì lẽ đó khiến AMC không giúp được gì nhiều cho ngân hàng, trong khi ở nước ngoài, các AMC được coi là “cánh tay phải” của TCTD”, lãnh đạo một AMC tỏ ra trăn trở.

Một lý do nữa khiến cho mô hình các AMC chưa hiệu quả đó là hoạt động của họ đang bị bó hẹp. Các AMC đều trực thuộc NHTM và hoạt động theo mô hình công ty TNHH MTV. Về mặt pháp luật, đây là hai pháp nhân độc lập, nhưng về mặt nghiệp vụ có thể coi đây là một bộ phận của ngân hàng nên hoạt động của AMC chỉ mang tính chất nội bộ. Hiện nay, tuy các AMC tiếp nhận và xử lý các khoản nợ của ngân hàng mẹ, nhưng việc quản lý, xử lý các khoản nợ đó là do ngân hàng mẹ uỷ quyền. Theo đó, AMC phải thực hiện theo đúng quy định tại Hợp đồng uỷ quyền của ngân hàng mẹ cho AMC và quy định của pháp luật chứ không được tự ý xử lý.

Mua bán, xử lý nợ đều gặp rào cản

Thêm một khó khăn nữa khiến các AMC thận trọng trong mua nợ được lãnh đạo ABBA chia sẻ: Sau khi mua nợ về để chờ xử lý, tìm kiếm lợi nhuận, toàn bộ số nợ quá hạn được hạch toán vào khoản phải thu trong bảng cân đối kế toán của AMC. Do đó, nếu việc xử lý thu hồi nợ gặp khó khăn hoặc bị trì hoãn, các công ty AMC sẽ phải tiến hành trích lập dự phòng rủi ro và làm sụt giảm lợi nhuận chung của cả công ty và lợi nhuận hợp nhất của ngân hàng mẹ. Vì vậy, trên thực tế, rất khó để đơn vị có cơ sở thuyết phục các cấp có thẩm quyền phê duyệt việc đầu tư mua nợ.

“Quy định nợ xấu AMC mua được sẽ tổng hợp vào nợ xấu của ngân hàng mẹ làm tăng tỷ lệ nợ xấu của ngân hàng. Đây là rào cản để các AMC cân nhắc mua bán nợ”, vị này bổ sung thêm.

Khẳng định Nghị quyết 42 của Quốc hội ra đời tạo một làn gió mới thúc đẩy xử lý nợ TCTD nói chung, AMC nói riêng trong việc thu giữ TSBĐ, nhưng cũng như ngân hàng mẹ, các AMC đều gặp trở ngại không nhỏ khi thực hiện thu giữ TSBĐ.

Theo lãnh đạo AMC VPBank, công ty này áp dụng nhiều quy định liên quan đến thu giữ tài sản, cũng như một số AMC khác, việc thu giữ chủ yếu tập trung động sản như ô tô, phương tiện vận tải, các chủ tài sản bỏ trốn hoặc là không có người ở công ty mới thực hiện việc tổ chức thu giữ tiếp quản tài sản rồi chuyển sang đấu giá. Còn đối với TSBĐ khác, hoạt động thu giữ của VPBank AMC chủ yếu là gây sức ép đủ lớn để khách hàng có phương án xử lý nợ chứ việc cưỡng chế thu giữ rất khó.

Liên quan đến vấn đề này, lãnh đạo ABBank cho hay, việc áp dụng các biện pháp khẩn cấp kịp thời để phong tỏa TSBĐ trước khi tòa xét xử thường không suôn sẻ một mặt do bên nợ không hợp tác hoặc do tòa án không phải lúc nào cũng hỗ trợ. Với tình trạng xử lý TSBĐ như hiện nay sẽ dẫn tới tỷ lệ thu hồi được nợ rất thấp hoặc khi thu hồi được thì giá trị tài sản sẽ giảm rất nhiều. Đặc biệt những tài sản là máy móc, thiết bị, vật tư hàng hóa có hạn sử dụng nhất định. Hiện hầu hết nguồn vốn pháp định của các AMC còn hạn chế lại phân tán vào nhiều việc khác nhau. Các ngân hàng lại không cấp tín dụng cho AMC để mua nợ xấu nên các AMC có muốn mua nợ cũng gặp khó khăn về nguồn tiền thanh toán.

Để các AMC có thể đóng góp tích cực trong hoạt động XLNX, theo vị lãnh đạo này cần tháo gỡ những nút thắt về chính sách và cơ chế. Cụ thể, hoàn thiện các văn bản pháp lý về hoạt động của các công ty AMC và thị trường mua bán nợ, về hạch toán kế toán và thuế liên quan đến hoạt động mua bán nợ, bổ sung nguồn lực cho AMC…

Riêng đối với nguồn lực cho AMC, các AMC cùng phối hợp với nhau hoặc hợp danh để xử lý các món nợ có giá trị mà tổ chức riêng lẻ không có đủ khả năng tài chính và các nguồn lực khác để thực hiện. Ngoài ra, nếu phương án xử lý nợ của AMC được xây dựng tốt và có tính khả thi cao thì các NHTM không phải là ngân hàng mẹ của AMC cũng có thể xem xét cơ chế cấp tín dụng để các AMC có nguồn vốn để thực hiện phương án XLNX.