Hướng về lễ hội văn minh

Và như thông lệ, trước những mùa lễ hội, Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch (VH-TT&DL) lại có những phương án để chấn chỉnh các mặt hạn chế của lễ hội năm trước và tìm giải pháp để có một mùa lễ hội văn minh, giàu truyền thống và gắn kết cộng đồng ở năm tiếp theo.

Năm 2016, chúng ta lại hướng về những lễ hội văn minh

Theo thống kê, hiện nay nước ta có hàng ngàn lễ hội dân gian truyền thống lớn nhỏ, diễn ra ở mọi thời điểm trong năm, nhưng cao điểm nhất vẫn là thời điểm sau Tết cổ truyền.

Trong một báo cáo mới đây của Bộ VH-TT&DL về công tác quản lý và tổ chức lễ hội năm 2015, các lễ hội diễn ra tại các địa phương phù hợp truyền thống văn hóa, từ lễ hội có quy mô lớn đến các lễ hội có quy mô nhỏ trong phạm vi làng, xã, phần lễ được tổ chức trang trọng, linh thiêng và thành kính; phần hội phong phú hấp dẫn, bảo tồn có chọn lọc những phong tục tập quán tốt đẹp của nhân dân theo hướng lành mạnh, tiến bộ, tiết kiệm.

Một điều đáng mừng nữa mà Bộ VH-TT&DL đưa ra, đó là tại các lễ hội ở nước ta năm qua có các hoạt động văn hóa dân gian, dân ca, dân vũ, dân nhạc của dân tộc đặc sắc và giàu truyền thống văn hóa. Tựu trung, các sinh hoạt lễ hội truyền thống trong năm 2015 cũng như nhiều năm qua đã đáp ứng nhu cầu tâm linh và giá trị của nhân dân, góp phần giáo dục đạo lý uống nước nhớ nguồn, tạo sự gắn kết trong cộng đồng.

Một vấn đề liên quan đến các lễ hội trong năm qua có chuyển biến tích cực, đó là vấn đề thương mại hóa trong lễ hội. Từ những hướng đi đúng đắn của Bộ VH-TT&DL ban hành, chỉ đạo cụ thể trong việc tăng cường vai trò quản lý của các cấp, rà soát hệ thống lễ hội, tổ chức lễ hội đảm bảo lành mạnh, thiết thực, tiết kiệm. Việc cấp phép tổ chức lễ hội, đặc biệt chú trọng bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp, loại bỏ những yếu tố lạc hậu không còn phù hợp.

Dẫu vậy, thực tế cũng phản ánh, nhiều lễ hội ở nước ta còn bộc lộ những yếu kém, tồn tại các mặt hạn chế. Chẳng hạn như tập tục “Chém lợn” ở lễ hội Ném Thượng (tỉnh Bắc Ninh) với những hành động rất phản cảm, tạo nên những dư luận không tốt cả trong và ngoài nước.

Bên cạnh đó, cũng dễ dàng nhận thấy ở Lễ hội Đền Trần (Nam Định), năm nào cũng xảy ra tình trạng chen lấn, xô đẩy, mua bán ấn… rất thiếu tính tôn nghiêm và truyền thống văn hóa người Việt.

Hoặc tiêu biểu là năm ngoái, tại lễ hội Gióng (Sóc Sơn, Hà Nội), người dân tham gia lễ hội đã lao vào cướp lộc (giò tre) từ kiệu gây nên tình trạng náo loạn, nhiều người chứng kiến qua báo chí và truyền hình tưởng đó là một vụ ẩu đả nên lắc đầu ngao ngán. Rồi còn đó lễ hội “Cầu trâu” (Hương Nha, Phú Thọ), tập tục “Cướp phết” ở lễ hội Phết (Tam Nông, Phú Thọ)… cũng có nhiều hình ảnh phản cảm, thể hiện sự lỗi thời.

Cũng bởi lẽ thế, Bộ VH-TT&VH đánh giá, công tác quản lý lễ hội năm 2015 vẫn còn những hạn chế như một số lễ hội còn duy trì tập tục chứa đựng những yếu tố phản cảm, gây bức xúc dư luận. Đâu đó ở các lễ hội vẫn còn hiện tượng đốt nhiều vàng, mã không đúng nơi quy định ở một số di tích, lễ hội gây tốn kém, lãng phí, gây nguy cơ cháy, nổ cao.

Và như đã nói trên, một số lễ hội có biểu hiện bạo lực, tranh cướp, chen lấn, xô đẩy, tranh giành khách làm mất trật tự an ninh, gây ùn tắc giao thông cục bộ. Đồng thời, các lễ hội còn có biểu hiện thương mại hóa, lợi dụng lễ hội để trục lợi, bán vé vào lễ hội, vi phạm quy chế tổ chức, làm giảm giá trị của lễ hội.

Thậm chí, tình trạng đổi tiền hưởng chênh lệch giá ở lễ hội còn diễn ra manh mún, vi phạm quy định về lĩnh vực tiền tệ và ngân hàng. Và bên cạnh đó, việc đảm bảo vệ sinh môi trường ở nhiều lễ hội còn chưa đảm bảo, ảnh hưởng đến cảnh quan của di tích cũng như lễ hội.

Bởi lẽ đó, mới đây, Bộ VH- TT&DL đã có văn bản số 155/BVHTTDL-VHCS về việc tăng cường công tác quản lý và tổ chức lễ hội năm 2016 gửi đến tất cả các địa phương. Trong văn bản này, Bộ VH-TT&DL cho biết trong mùa lễ hội năm 2016 sẽ thành lập một số đoàn công tác đi kiểm tra công tác quản lý, tổ chức lễ hội tại một số địa phương trước, trong và sau Tết Nguyên đán Bính Thân.

Đồng thời, Bộ VH-TT&DL yêu cầu các sở, ngành trực thuộc Bộ không cấp phép, tổ chức lễ hội vì mục đích trục lợi, vi phạm nếp sống văn minh. Bên cạnh đó, các lễ hội phải có phương án phòng, chống thảm họa thiên tai, cháy nổ; đảm bảo an ninh trật tự, an toàn cho nhân dân và du khách tham gia.

Và Bộ VH-TT&DL yêu cầu các đơn vị trực thuộc vận động nhân dân loại bỏ hoặc thay thế các tập tục không còn phù hợp, những hành vi bạo lực, phản cảm gây bức xúc dư luận xã hội để lễ hội trong năm 2016 diễn ra lành mạnh, an toàn, văn minh hơn.