Kết nối để tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu
Tăng cường tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu | |
DN Việt tiến vào chuỗi cung ứng |
Đa số chưa có chứng nhận quốc tế
Thống kê của WB chỉ rõ, hiện chỉ có 9% DN Việt Nam đạt tiêu chuẩn quốc tế tham gia được vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Những sản phẩm mà DN nội đang cung ứng trong chuỗi toàn cầu chỉ là sản phẩm giản đơn, giá trị gia tăng không cao. Nhìn nhận vấn đề này, ông Nguyễn Đức Hồng, Phó tổng giám đốc Công ty Cao su Thống Nhất chia sẻ, hiện công ty đang cung cấp sản phẩm phụ trợ ô tô, điện, điện tử, cơ khí, khoáng sản… Tuy nhiên, sản phẩm cũng chỉ có thể bán đến nhà cung ứng thứ cấp chứ chưa tới được DN sử dụng cuối cùng.
Vấn đề cốt lõi nhất của DN để tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu là công nghệ |
Trên thực tế, để có thể cạnh tranh được với những DN đã tồn tại lâu năm trong chuỗi cung ứng toàn cầu, DN Việt Nam bắt buộc phải có nội lực lớn hơn, có số lượng và chất lượng sản phẩm ổn định với giá thành cạnh tranh hơn. Hoặc không, thì phải có những sản phẩm sáng tạo hơn. Tuy nhiên, hiện các DN Việt Nam hiện còn yếu về quy mô sản xuất, trình độ công nghệ, vốn đầu tư, chất lượng sản phẩm, trình độ quản trị…, và gần như không đủ nội lực để bắt kịp tốc độ thay đổi công nghệ của các DN FDI đầu đàn. Trước hết, một yếu tố khách quan quan trọng được chỉ ra là khi DN FDI đầu tư vào Việt Nam, họ luôn có chuỗi cung ứng toàn cầu đi cùng..
Khó khăn này được chính ông Charles Kunaka, chuyên gia kinh tế trưởng, Vụ Thương mại, Khối Thương mại và Cạnh tranh WB thừa nhận. Ông cũng cho rằng, cơ hội để các DN Việt Nam tham gia vào các ngành sản xuất trong nước bị thu hẹp vì các DN lớn đầu đàn trong chuỗi giá trị toàn cầu thường sử dụng cùng mạng lưới nhà cung ứng toàn cầu sẵn có. Hầu hết các công đoạn đem lại giá trị gia tăng cao như đổi mới sáng tạo, thiết kế, phụ tùng, linh kiện lõi… vẫn được thực hiện bên ngoài Việt Nam do rất ít DN Việt Nam có khả năng đáp ứng yêu cầu này.
Bên cạnh đó, đối thủ cạnh tranh cũng thường có chi phí thấp hơn. Việt Nam hiện đang tập trung hỗ trợ vào một số ngành chủ đạo như ô tô, điện, điện tử… để tăng kim ngạch xuất khẩu, tuy nhiên, chất lượng sản phẩm vẫn là điều còn phải cải thiện nhiều.
Đổi mới để kết nối
Thống kê của VCCI, DN FDI chiếm 72% kim ngạch xuất khẩu với khoảng 16,3 tỷ USD. Trong khi DN trong nước nhập siêu trên 14%. Qua khảo sát của VCCI, sự kết nối DNVVN của Việt Nam với các DN FDI còn rất lỏng lẻo.
Về điểm yếu của doanh nghiệp Việt, ông Jang Yoon-ho - Giám đốc Trung tâm mua hàng Việt Nam, Công ty Samsung Electronics Việt Nam, Tập đoàn Samsung tại Việt Nam cho biết, vấn đề cốt lõi nhất của DN để tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu là công nghệ. Về yếu tố này, DN Việt Nam so với DN Hàn Quốc và Trung Quốc là rất yếu.
Để khắc phục, Chính phủ cần định hướng lộ trình tham gia cho DN, bước đầu có thể lựa chọn các DN có tiềm năng phát triển, rồi hỗ trợ liên kết sản xuất với DN nước ngoài để học hỏi và chuyển giao công nghệ. Kế đến mới là hỗ trợ vốn để mở rộng quy mô đầu tư, nâng chất hoạt động sản xuất và chất lượng quản trị… Bên cạnh đó, Chính phủ phải xây dựng và nuôi dưỡng đội ngũ sáng tạo, tạo điều kiện để tăng kết nối và chuyển hóa công nghệ từ DN FDI cho DN nội.
Tham gia về vấn đề này, bà Asya Akhlaque, Chuyên gia Kinh tế trưởng WB nhấn mạnh, Chính phủ Việt Nam không nên có quá nhiều cơ quan chủ quản quản lý và hỗ trợ DN phát triển công nghiệp hỗ trợ như hiện nay. Việc này tạo nên sự chồng chéo trong quá trình thực hiện, giảm hiệu quả quản lý. Cơ quan phụ trách phải có đủ thẩm quyền và năng lực để thực hiện chính sách hỗ trợ DN.
Bên cạnh đó, cần nâng cao kỹ năng lao động, phát triển cơ sở hạ tầng có tính đến yếu tố kết nối với các quốc gia trong cùng chuỗi cung ứng để tăng khả năng kết nối thị trường; Tái cấu trúc lại nền kinh tế thị trường theo hướng công bằng hơn trong hoạt động cạnh tranh; Trong những lĩnh vực nhất định, cần thiết phải có sự can thiệp của Chính phủ để có thể đẩy mạnh phát triển ngành.
WB cũng cam kết hỗ trợ Việt Nam xây dựng chiến lược mới để thu hút nguồn vốn đầu tư nước ngoài. Đồng thời, thực hiện chương trình kết nối DN FDI - DN Việt Nam để nâng cao giá trị gia tăng sản phẩm của DN nội trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Ngoài ra, WB cũng sẽ hỗ trợ Chính phủ Việt Nam thuận lợi hóa logistics và hải quan để đẩy nhanh phát triển kinh tế trong thời gian tới. Đại diện WB cho rằng, cơ sở dữ liệu giữa các công ty FDI và DN nội phải được xây dựng để cung cấp kịp thời những thông tin của các bên…