Nhiệm vụ còn dài…
Vấn đề “mất mùa được giá và được mùa rớt giá” đã quá quen thuộc ở vùng được coi là vựa lúa của cả nước như Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL). Nguyên nhân dẫn tới hiện tượng này đã được phân tích khá nhiều, nhưng đến nay vẫn chưa có các giải pháp khắc phục triệt để. Và có vẻ như, hệ thống ngành NH đang ngày càng phải gánh thêm trách nhiệm về việc này.
Ảnh minh họa |
Để giữ ổn định giá thu mua lúa gạo trên thị trường, đảm bảo thu nhập cho nông dân trong kỳ thu hoạch rộ, Chính phủ đã có chính sách cho vay thu mua tạm trữ lúa gạo và ngành NH đã đáp ứng đầy đủ, kịp thời nhu cầu vốn cho mục tiêu này. Theo quyết định mới đây của Thủ tướng Chính phủ, từ ngày 1/3 đến hết ngày 15/4/2015 Chính phủ chỉ đạo mua tạm trữ 1 triệu tấn quy gạo trong vụ Đông Xuân năm 2014 - 2015 ở ĐBSCL.
Thủ tướng cũng giao NHNN chỉ đạo một số NHTM cho vay mua tạm trữ thóc, gạo trong thời gian tối đa 6 tháng kể từ ngày mua tạm trữ đến hết ngày 31/8/2015. Ngân sách nhà nước sẽ hỗ trợ 100% lãi suất tiền vay mua thóc, gạo tạm trữ với thời gian hỗ trợ lãi suất tối đa là 4 tháng kể từ ngày mua tạm trữ đến hết ngày 30/6/2015.
Trở lại năm 2014, khi triển khai chương trình thu mua tạm trữ lúa gạo vụ Đông - Xuân năm 2014, ngành NH đã cho vay thu mua tạm trữ thóc, gạo với số tiền 8.256,49 tỷ đồng, tương đương với khối lượng thu mua tạm trữ là 978.377 tấn quy gạo (đạt 97,84% kế hoạch và chiếm 98,3% tổng khối lượng thóc, gạo tạm trữ mà các thương nhân được phân giao chỉ tiêu đã mua). Đây là doanh số cho vay cao nhất trong các chương trình cho vay thu mua tạm trữ lúa gạo đã triển khai.
Ngoài chương trình thực hiện theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, các NHTM cũng đã cho vay sản xuất lúa gạo thông thường đến 31/12/2014. Theo thống kê thời kỳ đó, dư nợ cho vay thu mua lúa gạo tại 13 tỉnh ĐBSCL ước đạt 25.000 tỷ đồng, tăng 25,18% so với 31/12/2013 và chiếm tỷ trọng khoảng 77% tổng dư nợ cho vay thu mua lúa gạo toàn quốc, chiếm 7,2% tổng dư nợ tại các TCTD trong vùng.
Theo các chuyên gia lĩnh vực nông nghiệp, nguyên nhân chủ yếu khiến chúng ta chưa giải quyết được bài toán “được mùa mất giá…” là do các liên kết trong chuỗi giá trị từ sản xuất sản phẩm đến khâu chế biến lưu thông chưa được thực hiện nên mạnh ai người nấy làm, dẫn tới hiện tượng lo ngại được mùa rớt giá, mất mùa được giá kéo dài.
Và điều đáng bàn ở chỗ, trong các khâu sản xuất cho đến tiêu thụ của nhà nông thì nguồn vốn của NH đã được đầu tư khá nhiều. Mặc dù, với phần cho vay để thu mua lúa gạo tạm trữ lúa gạo phần lãi suất hỗ trợ được Nhà nước cấp bù nhưng các NHTM cũng mang trọng trách lớn.
Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, để khuyến khích mô hình sản xuất liên kết quy mô lớn, ứng dụng công nghệ cao trong nông nghiệp phục vụ Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp được TTCP phê duyệt theo Quyết định 899/QĐ-TTg, NHNN đã phối hợp với Bộ NN&PTNT ban hành Quyết định số 1050/QĐ-NHNN về chương trình cho vay thí điểm phục vụ phát triển nông nghiệp theo Nghị quyết 14/NQ-CP 05/3/2014 của Chính phủ, trong đó quy định một số cơ chế tín dụng đặc thù như: lãi suất cho vay thấp hơn lãi suất thị trường khoảng 1% -1,5%/năm, NHTM có thể xem xét cho vay không có tài sản bảo đảm trên cơ sở kiểm soát được dòng tiền trong trường hợp khách hàng vay không đủ tài sản đảm bảo.
Đến nay, NHNN đã phối hợp với Bộ NN&PTNT, Bộ KH&CN lựa chọn 28 DN trên toàn quốc thực hiện 31 dự án tại 22 tỉnh, thành phố tham gia chương trình cho vay thí điểm mô hình liên kết, ứng dụng công nghệ cao trong nông nghiệp. Số tiền các NHTM đã ký kết với các DN tham gia chương trình lên tới hơn 5.580 tỷ đồng, dư nợ cho vay đạt gần 1.200 tỷ đồng. Đây là 28 DN tiêu biểu đại diện cho 8 ngành nghề sản xuất nông nghiệp tại 5 khu vực trên toàn quốc…
Tuy nhiên, theo dự báo, giá lương thực, thực phẩm, trong đó có giá lúa gạo ở Việt Nam lên xuống thất thường và khi chương trình cho vay liên kết mới chưa xong giai đoạn thí điểm thì việc Thủ tướng vẫn phải “phát lệnh” cho NHNN chỉ đạo các NHTM cho vay tạm trữ lúa gạo sẽ vẫn còn tiếp diễn…