Phải tự lớn để có sức cạnh tranh

Từng bước nâng cao năng lực của TCTD

Thêm một quy định nữa của NHNN nhận được nhiều sự quan tâm của thị trường. Đó là, mới đây, NHNN đã ban hành Thông tư số 30/2015/TT-NHNN quy định việc cấp giấy phép, tổ chức và hoạt động của TCTD phi NH (gồm công ty tài chính (CTTC) và công ty cho thuê tài chính).

Điểm đáng chú ý tại Thông tư này, nằm ở một số quy định về điều kiện cấp giấy phép thành lập. Theo đó, cổ đông sáng lập của TCTD phi NH cổ phần, với trường hợp là DN Việt Nam phải có vốn chủ sở hữu tối thiểu 500 tỷ đồng, tổng tài sản tối thiểu là 1.000 tỷ đồng trong 3 năm tài chính liên tiếp, liền trước năm nộp hồ sơ, tuân thủ góp vốn theo quy định của pháp luật.

NH nhỏ muốn thành lập TCTD phi NH phải nâng cao tiềm lực tài chính

Trước đây, theo điều kiện tại Quy định số 40/2007/QĐ-NHNN, điều kiện nói trên với DN chỉ cần có vốn sở hữu tối thiểu 200 tỷ đồng, tổng tài sản có 500 tỷ đồng; kinh doanh có lãi trong năm liền kề trước năm xin thành lập TCTD phi NH.

Bên cạnh đó, theo quy định mới, trường hợp cổ đông sáng lập là NHTM Việt Nam thì phải có tổng tài sản tối thiểu 100.000 tỷ đồng, trích lập dự phòng đầy đủ theo quy định. Đồng thời, những NH này không vi phạm các giới hạn, tỷ lệ bảo đảm an toàn trong hoạt động theo quy định của NHNN trong năm liền kề trước năm nộp hồ sơ xin cấp phép.

Thông tư cũng yêu cầu phải đảm bảo tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu sau khi góp vốn thành lập TCTD phi NH, không bị xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và hoạt động NH trong 2 năm trước đó.

Như vậy, nếu chiểu theo những điều kiện trên, thì rõ ràng những NH không có tổng tài sản tối thiểu 100.000 tỷ đồng sẽ khó có khả năng được phép thành lập hoặc mua lại các CTTC. Một vấn đề liên quan đến hoạt động cho vay tiêu dùng: hiện NHNN đang lấy ý kiến về Dự thảo Thông tư quy định về hoạt động tín dụng tiêu dùng của CTTC.

Trong đó nhấn mạnh rằng, NH muốn cho vay tiêu dùng ở cả ba hình thức: vay trả góp, vay thấu chi qua thẻ tín dụng, phát hành thẻ mua hàng sẽ phải thành lập CTTC. Như vậy có thể hiểu NHNN định hướng cho TCTD là chuyên biệt hóa hoạt động cho vay tiêu dùng về CTTC.

Việc ban hành Thông tư 30 và dự thảo Thông tư nói trên cho thấy, NHNN có sự đồng bộ hóa về mặt chính sách để các TCTD hoạt động chuyên nghiệp, hiệu quả hơn. Ở góc độ là TCTD, sẽ có tác động thế nào?

Bánh ngon liệu có san đều?

Chỉ tính sơ qua trên thị trường, thì dễ phải đến hàng chục NHTM, có thể kể tên như: KienlongBank, OCB, NCB, Nam A Bank, VietCapital Bank... không đủ điều kiện thành lập CTTC bởi yêu cầu về tổng tài sản chưa đạt 100.000 tỷ đồng.

Kể từ khi công bố Dự thảo Thông tư yêu cầu NH muốn cho vay tiêu dùng phải thành lập CTTC, làn sóng mua bán, sáp nhập, thành lập CTTC “ồ ạt” diễn ra trên thị trường. Bởi ai cũng biết, cho vay tiêu dùng là hình thức cho vay phổ biến trên thế giới, là “miếng bánh ngon”, lợi nhuận lớn, mở ra cơ hội cho nhiều người dân tiếp cận được dịch vụ NH... Nên dù lợi nhuận cao hay đi kèm với rủi ro lớn, nhưng bù lại, sự chuyên biệt giữa các mảng cho vay sẽ giúp quản lý rủi ro tốt hơn. Bởi vậy phần lớn các NHTM đều tập trung phát triển lĩnh vực này.

Gần đây nhất, ngày 4/12/2015, NHNN đã chấp thuận cho CTTC CP Sông Đà (SDFC) sáp nhập vào MB. Hay như trước đó, CTTC CP Dệt may Việt Nam (TFC) được Maritime Bank mua lại, chuyển đổi hình thức pháp lý sang Công ty TNHH một thành viên do Maritime Bank sở hữu 100% vốn điều lệ.

Với kế hoạch sáp nhập PG Bank trong quý I/2016, VietinBank sẽ chuyển một phần PG Bank thành CTTC PG Finance. BIDV cũng đã trình cổ đông thông qua phương án thành lập CTTC tiêu dùng, sau khi MHB sáp nhập với NH này... “Miếng bánh ngon” tiêu dùng xem ra không được san đều cho các NHTM. Các NHTM nhỏ hơn, với tổng tài sản khiêm tốn hơn sẽ bị loại ra khỏi cuộc đua này.

Bàn về câu chuyện “cuộc đua” lĩnh vực cho vay tiêu dùng sẽ bị hạn chế đối với các NH có tổng tài sản khiêm tốn, một chuyên gia cho rằng điều này không quá đáng lo ngại.

Theo vị chuyên gia này, trong số những NH có tổng tài sản chưa đủ 100.000 tỷ đồng như quy định, không phải NH nào cũng muốn thành lập CTTC. Trường hợp sau này nếu xảy ra hiện tượng muốn thành lập CTTC, thì hai NH có tiềm lực tài chính tương đương có thể phải tính tới chuyện sáp nhập lại với nhau để đáp ứng yêu cầu này.

Còn theo TS. Cấn Văn Lực: “Nói về mức độ tổng tài sản trên 100.000 tỷ đồng, theo tôi thấy cũng chiếm đa số rồi. Các NH đã lớn lên khá nhanh trong thời gian vừa qua. Có một số NH hiện nay khoảng vài chục ngàn tỷ, những NH này theo tôi NHNN cũng đang có định hướng để tiếp tục tái cơ cấu”.

Điều dễ nhận thấy là quy mô NH phải tương đối lớn, tiềm lực tài chính mạnh mới mong thành lập được CTTC. Vì nói nôm na, “đẻ” ra thêm được một đứa con, thì phải có khả năng nuôi lớn chúng. Điều gì cũng luôn có hai mặt tác động, và chính sách cũng vậy. Ở đây, mặt tiêu cực là thông tư sẽ khiến không ít các NH nhỏ cảm thấy hơi bất công. Nhưng không vì thế mà họ không làm gì. Muốn đạt được mục tiêu, thì buộc những NH này phải lớn nhanh, lớn mạnh hơn. Để mạnh hơn, NH cũng nên xem xét tới yếu tố sáp nhập.

“Theo tôi hiểu, đây cũng được xem là một động thái của NHNN muốn khích lệ các NH sáp nhập với nhau”, ông Lực nhấn mạnh. NH quy mô lớn cũng sẽ phải cạnh tranh cao hơn để giữ vững vị trí của mình, vì “nhà đông con” sẽ vất vả. Với NHTM nhỏ phải nỗ lực hơn để nâng cao tiềm lực tài chính. Bởi mục tiêu không chỉ dừng lại ở CTTC, mà xa hơn là đường dài để khẳng định tên tuổi, uy tín.