Quà lưu niệm du lịch: Thị trường còn bỏ ngỏ

	Sôi động mùa du lịch cuối năm
	Mỏi mắt tìm sản phẩm lưu niệm

Ngoài những lợi thế về cảnh quan, hệ thống di tích lịch sử - văn hóa, các điểm đến đa dạng hay tiềm năng du lịch ẩm thực dồi dào, phong phú, Hà Nội còn được biết đến là vùng đất trăm nghề - nơi tinh hoa hội tụ với 1.350 làng nghề và có nghề. Những làng nghề thủ công truyền thống có thể góp phần không nhỏ trong việc tạo nên một thị trường quà lưu niệm sôi động, hấp dẫn.

Du khách chọn mua quà lưu niệm tại làng nghề Sơn mài Hạ Thái, Thường Tín, Hà Nội

Thế nhưng, ngay cả ở khu vực phố cổ là trung tâm thu hút du khách ở Hà Nội, các sản phẩm quà lưu niệm vẫn na ná nhau, không có nhiều điểm nhấn. Chỉ cần vào 2 - 3 cửa hàng lưu niệm là du khách đã có cảm giác nhàm chán vì sự trùng lặp sản phẩm.

Ở đâu người ta cũng thấy những áo phông, cốc chén, nón lá, đồ trang sức, móc khóa, bưu thiếp, mặt nạ tuồng... na ná nhau, phổ biến với hình ảnh cô gái mặc áo dài, xích lô, gánh hàng rong hay các hoa văn, họa tiết thổ cẩm. Có vẻ khả dĩ hơn là các sản phẩm gốm, sứ nhưng nhiều du khách dù rất thích vẫn đành “bỏ cuộc” vì kích thước quá lớn và nặng.

Du khách Schneider Maria đến từ Thụy Sĩ cho biết: “Tôi đã đi vài cửa hàng với mong muốn tìm những món quà lưu niệm mang hình ảnh đặc trưng của Hà Nội về làm quà cho người thân, bạn bè nhưng khó quá. Rất nhiều đồ bắt mắt nhưng có sự chênh lệch về giá cả của cùng một sản phẩm giữa các cửa hàng. Vì thế, tôi không lựa chọn được nhiều đồ”.

Giám đốc Công ty Du lịch Vietsense Travel Nguyễn Văn Tài chỉ ra các nguyên nhân khiến thị trường quà tặng lưu niệm du lịch ở Việt Nam kém phát triển gồm: Hệ thống cơ sở, cửa hàng bán các sản phẩm du lịch còn rất thiếu. Một số cơ sở tư nhân phát triển tự phát tại các điểm du lịch thì đặt nặng tính thương mại, cạnh tranh không lành mạnh, chất lượng sản phẩm hàng hóa thấp, vẫn tồn tại tình trạng hàng giả, hàng nhái trong khi các cơ sở sản xuất địa phương lại không đủ vốn và năng lực để đầu tư nhà xưởng, cửa hàng trưng bày để đón khách trực tiếp...

Theo số liệu của Tổng cục Du lịch, mức chi tiêu bình quân của khách quốc tế đến Việt Nam năm 2017 là 135 USD/ngày, trong đó chi tiêu cho hàng hóa mà chủ yếu là hàng lưu niệm chỉ chiếm 15%, tức là khoảng 21 USD/ngày. Đây là con số quá thấp so với các nước trong khu vực. Tại Thái Lan, con số này là khoảng 50 - 55%, còn tại Singapore khoảng 20 - 25% tổng cơ cấu chi tiêu của du khách.

TS. Lương Hoài Nam, thành viên Hội đồng Tư vấn du lịch cho rằng: “Du lịch mua sắm là một phân khúc thị trường lớn đối với Singapore, Hong Kong, Dubai. Chúng ta khó có thể cạnh tranh được với các quốc gia và vùng lãnh thổ này, vì thế nên tập trung bán các hàng hóa “đặc sản” của Việt Nam cho du khách nước ngoài mang về dùng hoặc làm quà tặng. Các hàng hóa này cần được hưởng chính sách hoàn thuế VAT nhằm khuyến khích sức mua của du khách”.

Để khắc phục tình trạng nghèo nàn về mẫu mã và kém về chất lượng sản phẩm, mô hình OTOP (One town one product - mỗi địa phương một sản phẩm) được lan tỏa từ Nhật Bản sang các nước châu Á cũng đã và đang được Hiệp hội Làng nghề Việt Nam phát động nhằm đẩy mạnh chất lượng sản phẩm làng nghề, đóng góp cho thị trường quà lưu niệm du lịch, thành lập chuỗi cửa hàng mua sắm tại địa phương.

Với vị trí là Thủ đô, trung tâm của cả nước, Hà Nội đã và đang đẩy mạnh việc chuyên nghiệp hóa sản phẩm lưu niệm du lịch. Cuối tháng 10 vừa qua, thành phố đã chỉ đạo ngành Du lịch đẩy nhanh tiến độ sản xuất mẫu Bộ nhận diện thương hiệu, chỉ dẫn du lịch và sản phẩm lưu niệm du lịch trên cơ sở nghiên cứu tình hình thực tế, đặt hàng nước ngoài để bảo đảm chất lượng, kiểu dáng, hình thức, màu sắc.

Quan điểm của Hà Nội là cần tích hợp mã xuất xứ hàng hóa, thông tin riêng biệt của từng loại sản phẩm gắn với mỗi gia đình, nghệ nhân cụ thể. Thành phố cũng yêu cầu mỗi khu, điểm du lịch tiêu biểu như Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Hoàng thành Thăng Long... cần có sản phẩm lưu niệm mang đặc trưng riêng.

Hy vọng, định hướng của Thủ đô cùng những chuyển động bước đầu trên thị trường quà lưu niệm du lịch với Bộ nhận diện thương hiệu du lịch của Hà Nội sẽ nâng cao chất lượng và tăng doanh thu cho ngành công nghiệp không khói trong thời gian tới.