Suy ngẫm về thành phố đáng sống

Đại công trường xây dựng

Thành phố ngày nay vẫn đang yên bình, dân số không đông, khí hậu tốt, bãi biển đẹp… Thế nhưng hiện nay, thành phố sông Hàn, có vẻ đẹp lung linh, sự quy hoạch của một thành phố có dân số chỉ bằng 1/7 Hà Nội ấy nhìn chỗ nào cũng thấy xây dựng, các cao ốc đang từng ngày vươn cao, dân số ngày một đông.

Điều này là không thể tránh khỏi, bởi khi một đô thị có điều kiện, nhất là một đô thị đẹp ở khu vực miền Trung phát triển, sẽ là nơi thu hút không chỉ khách du lịch, mà cư dân các nơi đổ về mua đất, làm nhà.

Phát triển thành phố theo hướng nhân văn, bền vững

Hiện nay, Đà Nẵng đang cho xây dựng khu đô thị dọc bờ biển. Bên bờ sông Hàn cũng có nhiều dự án xây dựng chung cư, khách sạn, trung tâm thương mại. Hàng chục dự án bất động sản đang được đầu tư triển khai, hàng trăm nhà đầu tư đã đến Đà Nẵng làm ăn.

Với sự phát triển như thế cho thấy tốc độ bê tông hóa bờ biển ở Đà Nẵng rất cao. Ngay như bán đảo Sơn Trà, UBND TP. Đà Nẵng mới đây công bố đồ án quy hoạch phía Ðông và bán đảo Sơn Trà tỷ lệ 1/5000 với mục tiêu cụ thể hóa định hướng của quy hoạch chung đến năm 2030 tầm nhìn đến 2050. Quy hoạch chia thành 10 khu ở và 5 đơn vị chức năng độc lập. Trong đó đất dân dụng khoảng 2.000 ha (41%), các loại đất khác trong phạm vi khu dân dụng khoảng 46 ha (0,9%), đất xây dựng ngoài phạm vi khu dân dụng khoảng 2.900 ha (57%).

Nhiều chuyên gia lo ngại, bán đảo Sơn Trà cũng sẽ bị tác động mạnh mẽ vì bê tông hóa. Đó là chưa kể đến chuyện xây dựng trái phép ở Đà Nẵng những năm gần đây khá rầm rộ, khiến dư luận bức xúc. Thậm chí là những công trình lớn, ở ngay trung tâm thành phố, những điểm du lịch nổi tiếng, cho thấy nếu chính quyền thành phố không quán xuyến chặt chẽ hơn vấn đề này, sẽ làm ảnh hưởng rất lớn đến môi trường xây dựng địa phương.

Lúc này khách đến sẽ nhận ra một điều nếu như tuyến đường Hoàng Sa - Võ Nguyên Giáp - Trường Sa kéo dài trên địa bàn hai quận Ngũ Hành Sơn và Sơn Trà được xem là “tuyến đường 5 sao” (tập trung các resort tiêu chuẩn 5 sao); khu vực giáp biển của phường Phước Mỹ (Q.Sơn Trà), các tuyến đường hai bờ sông Hàn... đang được gọi là “phố” khách sạn. Các công trình hoành tráng, cao tầng mà người ta dễ dàng nhìn thấy nhất ở Đà Nẵng hiện nay, chính là khách sạn.

Cứ như vậy sẽ có lúc, khi đến với thành phố biển này, người ta chỉ thấy… toàn khách sạn. Điều dễ nhận thấy, một sự bất cập lớn trong quy hoạch đô thị ở Đà Nẵng, là thiếu sự tích hợp không gian xanh vào quy hoạch đô thị, nguy cơ suy giảm về môi trường sinh thái, giảm đa dạng sinh học, đánh mất chất lượng và giá trị cảnh quan đô thị rất cao.

KTS. Ngô Viết Nam Sơn thật có lý, khi phân tích: “Việc quy hoạch cao tầng tại Đà Nẵng cần được xem xét điều chỉnh lại để đảm bảo cảnh quan xanh không bị che khuất bởi nhà cao tầng. Quy hoạch nhà cao tầng còn phải gắn kết với quy hoạch giao thông công cộng, tạo nên các công trình hoặc cụm công trình điểm nhấn, không tranh chấp với núi đồi, đồng thời bổ sung cho sự phong phú cảnh quan”.

Để phát triển đô thị toàn cầu

Nhiều người đang tranh cãi, Đà Nẵng có thực sự là thành phố đáng sống? Thực ra, chưa có cơ quan và tổ chức nào chính thức công bố điều này. Như ở nước ngoài, Mạng tin phân tích và tư vấn kinh tế (Economic Intelligence Unit) - tổ chức thực hiện xếp hạng về các thành phố đáng sống nhất thế giới hàng năm dựa trên 5 tiêu chí: Sự ổn định về giáo dục, văn hóa, y tế, môi trường và cơ sở hạ tầng. Thực tế ở trong nước ít có thành phố nào mà người dân, du khách thảnh thơi tản bộ, du lịch mà không bị sự chèo kéo của đội “cò mồi”, ăn xin...

Dù chưa có công bố chính thức, nhưng danh hiệu “thành phố đáng sống” là mục tiêu mà thành phố đang hướng đến. Như lời một lãnh đạo thành phố phát biểu, đến năm 2020, phấn đấu đưa Đà Nẵng trở thành thành phố có môi trường đô thị văn minh, có thiên nhiên trong lành và đời sống văn hóa cao, giàu tính nhân văn; hài hòa, thân thiện, an bình.

Tuy thế chúng ta cũng phải thừa nhận, Đà Nẵng đang phát triển nóng. Gần đây thành phố đầu tư phát triển nhiều hơn về văn hóa. Nhưng có thể thấy với bất cứ thành phố du lịch nào có tốc độ xây dựng lớn, tăng dân số mau chóng, thì những thế mạnh trước đó sẽ dần suy giảm. Nhất là trong năm 2015-2016 nhiều nhà đầu tư xin chuyển đổi đất thương mại dịch vụ sang đất xây dựng căn hộ du lịch và biệt thự du lịch tại các dự án ven biển.

Tất nhiên, với điều kiện tự nhiên như thế, sẽ rất khó để kìm giữ sự phát triển. Chúng ta đã có những bài học về sự phát triển nóng như ở phía tây Hà Nội, hay rõ nhất là thị trấn du lịch Sa Pa. Khi bàn tay con người khai thác triệt để, tác động quá nhiều vào môi trường tự nhiên, thì chắc chắn sự bình yên vốn có sẽ không còn. Có chuyên gia góp ý, hãy làm mọi việc để thành phố phát triển bền vững, và nên giữ nguyên bán đảo Sơn Trà. Nhưng Sơn Trà cũng đã bị tác động nhiều.

Đà Nẵng đang được thiết kế để trở thành thành phố toàn cầu của Việt Nam trong thế kỷ 21. Chúng ta có quyền và tự hào để tin thế, đồng thời chung tay xây dựng thành phố phát triển. Nhưng phát triển thế nào là cả một quá trình lâu dài. Phát triển thế nào để hài hòa lợi ích với người dân. Bởi nhiều ý kiến chỉ ra, không nên cho xây dựng nhiều dự án resort ven biển, chiếm hết diện tích các bãi biển, khiến người dân thường không còn được tiếp cận với các bãi tắm này theo cách mà họ vẫn làm suốt nhiều chục năm qua.

Nói gì thì nói, phát triển phải đi đôi với việc bảo vệ môi trường bền vững. Quá nhiều chuyện liên quan đến vấn đề quy hoạch, xây dựng đô thị khiến dư luận thất vọng bởi những kế hoạch, bản vẽ nghe thì “sinh thái”, nhưng cách ứng xử lại thiếu “sinh thái”. Bởi thế, đừng mong muốn phát triển thành phố xinh đẹp này theo kiểu tận thu, mà hướng đến những giá trị bền vững.