Tăng trưởng và tiềm năng

Nỗi ám ảnh kinh tế suy giảm đã xua tan khi những số liệu về tình hình kinh tế quý I/2015 vừa được công bố, với GDP tăng 6,03% so với quý I/2014. Niềm tin “kinh tế tốt lên, tăng trưởng vượt mục tiêu” đã được khẳng định. Nhưng cũng xuất hiện một vài dấu hiệu cần cảnh giác để có chính sách phù hợp.

TBNH xin giới thiệu những ý kiến bình luận về tình hình kinh tế quý I.

Ông Đào Quang Thu, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư:

Kinh tế phục hồi nhưng cần theo dõi thêm

Ông Đào Quang Thu

Số liệu tổng hợp ban đầu cho thấy kinh tế vẫn trên đà phát triển và có rất nhiều dấu hiệu tốt hơn cùng kỳ 2014. Đặc biệt là công nghiệp vẫn tiếp tục đà phục hồi và có tốc độ tăng trưởng tốt, nhất là công nghiệp chế biến và sản xuất hàng xuất khẩu. Chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) quý I/2015 ước tăng 9,1% so với cùng kỳ, cao hơn nhiều so với mức tăng 5,2% ở quý I/2014. Nông nghiệp dù có khó khăn vì bị ảnh hưởng bởi hạn hán ở miền Trung nhưng vẫn duy trì được đà phát triển.

Đà phát triển của nền kinh tế còn thể hiện rõ ở những chỉ số phản chiếu tình hình sản xuất và thu ngân sách. Đơn cử, không chỉ sản xuất điện tăng 12,1% mà chỉ số tiêu thụ điện cũng tăng, chứng tỏ hoạt động sản xuất kinh doanh khởi sắc hơn. Về thu ngân sách, cho dù bị ảnh hưởng khá lớn do giá dầu sụt giảm mạnh và đã có nhiều nỗi lo cho cân đối ngân sách, nhưng 3 tháng đầu năm rất khả quan nhờ thu nội địa ước đạt 21,4% so với dự toán.

Một dấu hiệu tích cực nữa là nhập siêu trở lại với mức nhập siêu 3 tháng là 1,8 tỷ USD, bằng 5% tổng kim ngạch xuất khẩu. Trong đó, 88% hàng nhập khẩu là nguyên nhiên vật liệu phục vụ sản xuất. Với đà phát triển này, dù còn nhiều khó khăn nhưng năm nay chúng ta hoàn toàn có khả năng đạt, thậm chí vượt chỉ tiêu tăng trưởng GDP 6,2% đặt ra.

Tuy nhiên, số liệu thống kê cũng cho thấy nhiều dấu hiệu phải lưu ý, cần theo dõi, phân tích để có giải pháp thích hợp. Đó là xuất khẩu tăng nhưng đóng góp chính vẫn là các DN có có vốn đầu tư nước ngoài, trong khi xuất khẩu của các DN trong nước giảm so với cùng kỳ. Đặc biệt đáng lo ngại là xuất khẩu nông lâm sản và thủy sản giảm. Bởi, xuất khẩu các mặt hàng này giảm không chỉ ảnh hưởng đến cán cân thương mại, đến các cân đối vĩ mô mà còn ảnh hưởng đến thu nhập và đời sống người nông dân.

Bên cạnh đó, mới hết quý I nhưng nhập siêu đã ở mức 5% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu là mức Chính phủ cho phép của cả năm. Tuy nhập khẩu tăng cao chủ yếu là do tỷ trọng nhập khẩu phục vụ sản xuất lớn, nhưng về vĩ mô, đây cũng là vấn đề đáng lưu tâm.

Một điểm nữa rất đáng lưu ý là theo số liệu báo cáo tình hình DN trong 3 tháng qua không tốt bằng số liệu báo cáo cuối năm 2014. Chúng tôi mong các bộ, địa phương và các hiệp hội DN theo dõi sát tình hình DN, sớm báo cáo Chính phủ để có giải pháp thích hợp hỗ trợ DN. Bên cạnh đó, cần tích cực triển khai các chính sách đã có để năm 2015 thực sự là năm của DN, năm vì DN.

Ông Tomoyuki Kimura – Giám đốc Quốc gia của ADB tại Việt Nam:

DN và NH tự tin hơn trong vay, cho vay

Ông Tomoyuki Kimura

Cho đến lúc này, nhìn tổng thể thì Chính phủ Việt Nam đã làm được nhiều việc lớn: Kinh tế đạt mức tăng trưởng 6% trong năm 2014, thành công trong kiểm soát lạm phát, quản lý tốt tỷ giá… Tăng trưởng tín dụng gần đây tăng lên, theo tôi, một phần là nhờ lãi suất giảm kích thích cầu tín dụng. Đồng thời, việc giải quyết nợ xấu có những tiến triển cũng khuyến khích các NH và DN tự tin hơn trong cho vay và vay vốn.

Ngoài ra, những cải thiện tích cực hơn trong các lĩnh vực kinh tế trong nước, tiêu dùng tư nhân tăng lên do lạm phát thấp và kiều hối tăng… cũng là những yếu tố khiến tín dụng tăng. Đây là những cơ sở để chúng tôi dự báo tăng trưởng kinh tế có thể đạt mức 6,1% trong năm nay và 6,2% năm 2016. Trong đó, yếu tố bên ngoài chủ yếu là nhờ các đối tác xuất khẩu chính của Việt Nam như Mỹ có sự phục hồi tốt. Chúng ta cũng kỳ vọng dòng vốn FDI tiếp tục chảy vào mạnh.

Nhưng chúng tôi cũng nhấn mạnh rằng, để đạt được mức tăng trưởng tiềm năng 7-8%/năm như trước đây thì việc tiếp tục đẩy mạnh cải cách cơ cấu kinh tế để đạt được những tiến bộ đáng kể là rất cần thiết. Chính phủ cần đẩy mạnh việc tái cơ cấu DNNN.

Điều này không chỉ nằm ở số lượng các DNNN phải cổ phần hóa mà cần đạt được mục tiêu thực sự là tăng tính hiệu quả và lợi nhuận của khu vực DNNN. Cùng với đó, dù khu vực ngân hàng và nợ xấu đã cho thấy những dấu hiệu tích cực, nhưng chúng tôi cũng muốn thấy những quy định thận trọng hơn trong quản lý rủi ro sẽ được triển khai và tuân thủ nghiêm.

Đồng thời, các nỗ lực giải quyết nợ xấu mà VAMC đã mua sẽ được triển khai mạnh mẽ và hiệu quả. Đối với vấn đề tài khóa, Chính phủ cần kiểm soát cẩn trọng về tình hình tài khóa và nợ công trong bối cảnh Việt Nam vẫn đang có nhu cầu lớn về đầu tư công, đặc biệt cho cơ sở hạ tầng.

ADB sẽ tiếp tục hỗ trợ Chính phủ Việt Nam cải thiện năng lực cạnh tranh. Cụ thể là tài trợ vốn cho các dự án cơ sở hạ tầng; hỗ trợ các cải cách cơ cấu kinh tế và các chương trình đào đạo để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; hỗ trợ phát triển khu vực tư nhân thông qua cơ chế hợp tác công tư PPP và hỗ trợ tăng cường liên kết khu vực tư nhân, đặc biệt là các DNNVV với chuỗi giá trị khu vực và toàn cầu.

TS. Võ Trí Thành, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu và quản lý kinh tế Trung ương (CIEM):

Vẫn cần duy trì chính sách tiền tệ thận trọng

TS. Võ Trí Thành

Các số liệu và tình hình kinh tế quý I vừa qua cho thấy, nền kinh tế thực vẫn chuyển biến theo chiều hướng tích cực của năm 2014. Thể hiện rất rõ qua các chỉ số như chỉ số công nghiệp, PMI, giải ngân FDI, số DN đăng ký thành lập mới… đều có cải thiện. Đánh giá chung thì tình hình tăng trưởng có thể cao hơn cùng kỳ năm trước khoảng 0,5% và triển vọng là tăng trưởng kinh tế cả năm nay có thể đạt mục tiêu đề ra.

Tuy nhiên, những khó khăn, thách thức cũng còn nhiều. Biểu hiện như tốc độ xuất khẩu có chững lại một chút trong khi nhập khẩu tăng lên. Bên cạnh đó, con số DN giải thể còn rất cao trong khi số vốn đăng ký đầu tư nước ngoài mới giảm khá mạnh. Cùng với đó, các tác động tiêu cực từ bên ngoài cũng không thể loại trừ. Một điểm nữa cần lưu ý là qua biến động tỷ giá vừa qua trên thị trường thế giới và trong nước cho thấy, lòng tin của thị trường vào ổn định kinh tế vĩ mô chưa phải đã rất tốt. Do đó, nhiệm vụ ổn định kinh tế vĩ mô vẫn rất quan trọng.

Trong bối cảnh đó, vẫn cần duy trì chính sách tiền tệ thận trọng. Tất nhiên nó cần có những ứng phó linh hoạt với những biến động khó lường có thể xảy ra, nhưng vẫn phải hết sức coi trọng ổn định kinh tế vĩ mô. Về cơ bản, cam kết không điều chỉnh tỷ giá quá 2% trong năm nay là cần thiết và có thể thực hiện được. Tuy nhiên trong những năm tới, một chính sách tỷ giá theo hướng linh hoạt và có thể dự báo được vẫn cần tiếp tục, nhưng cần tính toán mang tính dài hạn hơn về tính linh hoạt trong bối cảnh các dòng vốn có thể dịch chuyển dễ dàng hơn và cần tạo ra một dư địa tốt hơn cho chính sách tiền tệ.

Một điểm quan trọng nữa là sự phối hợp của chính sách tiền tệ với chính sách tài khóa, đặc biệt là vấn đề phối hợp giữa cung tiền, lãi suất và phát hành trái phiếu Chính phủ. Từ đầu năm đến nay, sự phối hợp này là khá tốt. Biểu hiện ở chỗ, chúng ta phát hành tương đối thành công trái phiếu Chính phủ ở các kỳ hạn 5, 10 năm gắn với lãi suất đang có xu hướng giảm dần. Nếu điều này tiếp tục duy trì được thì cũng là một điều kiện thuận lợi để có thể kết hợp cùng một số biện pháp khác tiến tới giảm thêm lãi suất cho vay trung và dài hạn.

Đỗ Lê thực hiện