Tìm nguồn cho Quỹ bảo lãnh tín dụng DNNVV
Bỗng dưng… nhớ tới Quỹ
Cách đây hơn chục năm, Nghị định số 90/2001/NĐ-CP về trợ giúp phát triển DNNVV được Chính phủ ban hành. Trong đó, tại Điều 7 của Nghị định này có nội dung: Thành lập Quỹ bảo lãnh tín dụng DNNVV để bảo lãnh cho các DN khi không đủ tài sản thế chấp, cầm cố, vay vốn của các TCTD. Mặc dù đa số các địa phương đã thành lập Quỹ bảo lãnh tín dụng cho DNNVV, nhưng khi đi vào hoạt động chưa đạt được như kỳ vọng.
Trong bối cảnh DN khó khăn, vai trò của Quỹ bảo lãnh tín dụng DNNVV là cần thiết
Hiện nay, Việt Nam có tới 90% là DNNVV, trong đó có những DN mới thành lập, tài sản chưa có nhiều, chưa có quan hệ khách hàng với ngân hàng nên nếu không có đơn vị bảo lãnh sẽ rất khó tiếp cận với kênh tín dụng ngân hàng. Để tháo gỡ khó khăn này, DN và những người điều hành chính sách “bỗng dưng” nhớ tới Quỹ này và nhiều địa phương ráo riết khởi động trở lại.
Thực tế các DNNVV hoạt động rất manh mún, nhỏ lẻ. Tại một số địa phương dù nhiều lần tổ chức tập huấn, hướng dẫn các thủ tục pháp lý cũng như các phương án kinh doanh hiệu quả làm cơ sở cho việc vay vốn, song chỉ có rất ít DN cung cấp được những dự án đầu tư khả thi. Do vậy, nhiều DN than phiền về sự khó khăn trong tiếp cận nguồn vốn vay nhưng bản thân DN không có gì để chứng minh và bảo đảm được tính hợp pháp và khả thi khi sử dụng nguồn vốn đó. Bởi thế, nhiều DN lại trông chờ vào Quỹ bảo lãnh tín dụng DNNVV.
Đơn cử như mới đây, tỉnh Bình Dương đã tái khởi động lại Quỹ này với nguồn vốn hoạt động được hình thành từ các nguồn: vốn điều lệ của Quỹ 100 tỷ đồng, vốn ngân sách tỉnh, vốn góp của các TCTD, vốn góp của các DN khác… Đối tượng được Quỹ cấp là các DNNVV theo quy định của pháp luật hiện hành, vay vốn bằng VND tại các TCTD thành lập và hoạt động theo Luật Các TCTD.
Quỹ sẽ xem xét, cấp bảo lãnh khi DNNVV hội đủ các điều kiện như DN có dự án đầu tư, phương án sản xuất kinh doanh hiệu quả, có khả năng hoàn trả vốn vay; ngoài ra, còn phải có tổng giá trị tài sản thế chấp, cầm cố tại TCTD theo quy định của pháp luật tối thiểu bằng 15% giá trị khoản vay và có tối thiểu 15% vốn chủ sở hữu tham gia dự án đầu tư, phương án sản xuất, kinh doanh… Do mới khởi động lại nên chưa thể đánh giá được hiệu quả của Quỹ, nhưng ít nhiều cũng đã tạo tâm lý kích thích hoạt động kinh doanh, thành lập mới DN ở địa phương.
Ngân hàng và DN đều mong
Một ghi nhận nữa là ở tỉnh miền núi còn nhiều khó khăn như Hà Giang cũng duy trì Quỹ bảo lãnh tín dụng DNNVV với nguồn vốn gần 100 tỷ đồng. Nhìn ở góc độ đơn vị cho vay, ông Nguyễn Ngọc Hải – Giám đốc Agribank Hà Giang cho biết, Quỹ này hoạt động khá hiệu quả và trở thành cứu cánh với nhiều món vay của Agribank. “Khi đã ký cam kết bảo lãnh thì Quỹ bảo lãnh tín dụng DNNVV ở Hà Giang làm đúng nghĩa vụ nếu DN gặp rủi ro” – ông Hải nhấn mạnh.
Tìm hiểu của phóng viên TBNH cho thấy, không phải Quỹ bảo lãnh tín dụng DNNVV ở địa phương nào cũng hoạt động hiệu quả do nguồn tài chính còn khó khăn, do ngân sách chưa cân đối được. Theo một số lãnh đạo NHTM trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên, Quỹ bảo lãnh tín dụng DNNVV ở địa phương nên hình thành để bảo lãnh cho các lĩnh vực ưu tiên, lĩnh vực ứng dụng khoa học kỹ thuật mới.
Ông Bùi Văn Khoa - Giám đốc Agribank Thái Nguyên cho rằng, khi các DN kinh doanh những lĩnh vực mới thì rủi ro thường cao. Bên cạnh đó, những DN này bắt đầu tham gia vào thị trường, không có tài sản đảm bảo, cần có Quỹ bảo lãnh. Có như vậy thì các NHTM sẽ mạnh dạn cho vay hơn.
Có thể thấy trong bối cảnh DN khó khăn, tín dụng tăng chậm, hơn lúc nào hết vai trò của một quỹ bảo lãnh tín dụng DN là cần thiết. Ở nhiều nước, quỹ này được cấp ngân sách từ Quốc hội theo từng năm với định lượng nhất định. Ngân sách đó chính là nguồn để quỹ hoạt động bảo lãnh tại một số NHTM, khi các ngân hàng này cho khách hàng vay.
Mô hình quỹ bảo lãnh cấp chính phủ như vậy hiện cũng đã có ở Việt Nam. Điều quan trọng trong bối cảnh hiện nay là cần rà soát lại và bổ sung thêm vốn cho quỹ này, qua đó giúp các DN hồi sinh. Nhưng câu hỏi đặt ra là số tiền này sẽ được lấy từ nguồn nào? Nếu là nguồn từ ngân sách Nhà nước thì tất cả các hạng mục chi cơ bản hiện đều đã ấn định, trừ phi nới hạn mức bội chi.
Một kế sách khác được nhiều chuyên gia đưa ra là phát hành trái phiếu Chính phủ hoặc lấy tín phiếu ngắn hạn của NHTW hoán đổi thành các kỳ trung và dài hạn, dùng nguồn tiền đó để bổ sung cho quỹ bảo lãnh tín dụng hay quỹ mua lại nợ xấu ngân hàng.
Hay như đề xuất của TS. Trần Hoàng Ngân - Ủy viên Ủy ban Kinh tế của Quốc hội: Khi thành lập quỹ bảo lãnh là đã thấy được rủi ro của DN khi không có tài sản thế chấp. Bài toán tổng thể là DN làm ăn được thì sẽ tăng thu thuế về ngân sách. Do đó, ngân sách sẽ phải trích một phần thành lập quỹ bảo lãnh để nuôi dưỡng, bảo lãnh, đứng ra cam kết cho ngân hàng.
Đức Nghiêm