Tín dụng: Gỡ bỏ chiếc áo “may sẵn”

Vĩ mô giữ, vi mô điều chỉnh

Trước câu hỏi gần đây của báo giới khi có những quan ngại cho rằng, tăng trưởng tín dụng (TTTD) có thể quay trở lại rủi ro tăng trưởng nóng như cách đây vài năm, các chuyên gia của NH Thế giới (WB) tại Việt Nam đều khẳng định, điều này khó xảy ra.

“Nền kinh tế đang có sự phục hồi, TTTD gần đây tăng lên cho thấy cầu tín dụng tăng nên việc cho một số NH có TTTD cao hơn cũng là điều dễ hiểu. Bên cạnh đó, khi bảng cân đối tài chính của các NH lành mạnh và được cải thiện hơn thì cũng giúp tín dụng tăng lên. Tuy nhiên, với những kinh nghiệm và bài học đã có trong quá khứ thì TTTD sẽ không tăng cao trở lại như những năm trước đây” – ông Sandeep Mahajan – chuyên gia Kinh tế trưởng của WB tại Việt Nam nhận định.

Chiếc áo tín dụng có thể nới nhưng đai chất lượng ngày càng được thắt chặt

Cùng quan điểm này, bà Kwakwa - Giám đốc của WB tại Việt Nam cho rằng, việc cho phép một số NH có mức TTTD cao hơn là cách tiếp cận theo mức độ rủi ro. “Theo đó, sẽ cho phép TTTD tăng cao hay thấp hơn tùy thuộc vào “sức khỏe” của từng NH. Nhưng các chuyên gia của WB cũng lưu ý, nếu CSTT nới lỏng quá nhanh và phân bổ TTTD không phải theo “sức khỏe” của các NH mà theo “mệnh lệnh hành chính” thì có thể ảnh hưởng tới chất lượng tài sản của các NH nói riêng, tới Ngành nói chung xét về dài hạn.

Là một NH nước ngoài đang hoạt động tại Việt Nam, bà Phan Thị Thanh Bình, Giám đốc khối thị trường tài chính, NH ANZ Việt Nam cho rằng, tín dụng tăng là dấu hiệu cho thấy nền kinh tế đang phục hồi. TTTD cải thiện cũng thể hiện khả năng đáp ứng về vốn của nền kinh tế qua hệ thống NH được cải thiện, thể hiện niềm tin của NH vào “sức khỏe” của nền kinh tế và các DN đang tăng trở lại.

Nhưng việc các NHTM được nới room tín dụng có khiến tín dụng bước vào cuộc cạnh tranh mới? TS. Cấn Văn Lực – chuyên gia tài chính NH phân tích: “Thực ra thì cạnh tranh tín dụng cho các khách hàng tốt đã xảy ra lâu nay rồi và đây cũng là hoạt động kinh doanh rất bình thường của các NH. Còn để đẩy cuộc cạnh tranh này lên mức mới và quyết liệt hơn thì cũng rất khó. Vì thời điểm hiện nay không còn là lúc để các NH cạnh tranh bằng mọi giá như trước đây. Nếu cạnh tranh để nợ xấu dềnh lên thì NH sẽ xử lý thế nào? Đây hẳn là bài học nhãn tiền thời gian vừa qua mà các NH đã rút ra được”.

Như vậy, có thể nói quyết định của NHNN gần đây cho phép điều chỉnh TTTD ở các mức cao hơn đối với một số NH là điều chỉnh mang tính “dĩ bất biến, ứng vạn biến”. Theo đó, mục tiêu tổng TTTD của Ngành không thay đổi (cao nhất là 17%), nhưng để khuyến khích các NH có “sức khỏe” tốt, khả năng quản lý rủi ro tốt và hướng tín dụng vào những lĩnh vực ưu tiên thì NHNN cho phép TTTD ở mức cao hơn.

Điều này cũng mang hàm ý, dù TTTD ở một số NH được nới rộng hơn nhưng không có nghĩa là TTTD của toàn hệ thống sẽ biến động mạnh. Bởi hầu hết các NH được nới hạn mức đều là những NH nhỏ, nên xét về con số tuyệt đối tín dụng tăng thêm sẽ không lớn.

Song hành “chất” và “lượng“

“Nếu các NH đảm bảo được kiểm soát tốc độ TTTD phù hợp với huy động vốn, giữ nợ xấu dưới 3%, quản lý tốt rủi ro và chấp hành nghiêm các quy định về tỷ lệ đảm bảo an toàn… thì TTTD không phải là điều gì đáng ngại” – TS. Lực nêu quan điểm.

Hơn nữa, việc cho phép một số NH TTTD cao hơn cũng là dễ hiểu. Bởi trong quá trình tái cơ cấu hệ thống NH hiện nay, đặc biệt là trong 6 tháng đầu năm 2015, một số NH yếu kém đã bị xử mạnh. Điều này đồng nghĩa với TTTD ở những NH này sẽ không tăng. Do đó, để đạt được mục tiêu hỗ trợ nền kinh tế và các DN thì việc cho các NH khác có mức độ lành mạnh và khả năng quản lý rủi ro tốt hơn được phép TTTD cao hơn cũng là điều bình thường.

Có thể hiểu một cách hình ảnh là thay vì áp chiếc áo TTTD theo kiểu “may sẵn” cho tất cả các NH, giờ đây các NH sẽ được phép “may đo” theo nhu cầu và khả năng của mình. Chiếc áo tín dụng vì thế sẽ không còn quá rộng, nhưng cũng không quá chật mà phù hợp với từng NH.

Dự án cầu Bình Triệu

Hơn nữa theo TS. Lực, mức điều chỉnh hạn mức TTTD trên cũng chỉ là một định hướng của NHNN cho các NH, chứ không phải NH đó sẽ phải đạt được bằng mọi giá. Theo đó, việc cho TTTD 30 – 35% với một số NH không có nghĩa NH phải chạy hết mức đó, mà TTTD phải trên cơ sở kiểm soát được rủi ro. “Việc điều chỉnh của NHNN vừa cho thấy động thái NHNN muốn thúc đẩy TTTD năm nay trong bối cảnh kinh tế phục hồi tốt hơn. Nhưng ngược lại, NHNN cũng có những biện pháp để kiểm soát rủi ro.

Ví dụ như yêu cầu phải vào lĩnh vực ưu tiên, yêu cầu nợ xấu vẫn phải dưới 3% hay yêu cầu các NH phải quyết liệt bán nợ xấu cho VAMC. Một biểu hiện rõ nhất gần đây là việc NHNN vừa ban hành chỉ thị về việc tăng cường kiểm soát rủi ro trong hoạt động cấp tín dụng đối với các dự án BOT, BT giao thông; hay như việc công tác thanh tra, giám sát và xử phạt việc thi hành các quy định trong hệ thống NH gần đây được tăng cường mạnh” – vị này cho biết.

Như vậy, theo các chuyên gia, mối lo cũ của TTTD nóng, dẫn tới những hệ lụy như trước đây hiện không có dấu hiệu tái diễn sau những động thái vừa qua. Bởi, cùng với việc nới tín dụng cho một số NH thì mục tiêu tổng thể chung vẫn không thay đổi. Hơn nữa, cùng với TTTD tăng hơn về mặt số lượng thì NHNN cũng đặc biệt quan tâm về mặt chất lượng như phân tích ở trên.