Vẽ Bác Hồ, Sài Gòn xưa bằng… bút lửa
Họa sĩ Hồ Ngọc Hiếu sinh năm 1960 tại Thừa Thiên - Huế. Ông đến với nghệ thuật tranh lửa tuy chưa lâu. Tuy nhiên, họa sĩ Hồ Ngọc Hiếu vốn từ nhỏ đã theo học vẽ, từng trải qua nhiều năm ở các xưởng vẽ chân dung, vẽ quảng cáo nên ông có kinh nghiệm để thử sức ở dòng tranh vẽ bằng bút lửa. Và ông đam mê, chịu khó học hỏi và tìm tòi, sáng tạo, ông tham khảo thêm các tài liệu qua nhiều phương tiện, trao đổi với một số người trong nghề để rồi tự chế tạo cho riêng mình cây bút lửa theo ý muốn. Để tới hôm nay ông đã thành công với những tác phẩm tranh lửa trên gỗ về Sài Gòn xưa và nay, về Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đại tướng Võ Nguyên Giáp hoặc bất cứ cảnh vật, con người nào…
Họa sĩ Hồ Ngọc Hiếu |
Theo họa sĩ Hồ Ngọc Hiếu, tranh bút lửa có nguồn gốc xuất xứ từ các bộ tộc du mục ở một số nước châu Phi. Dụng cụ để vẽ tranh khá đơn giản với chỉ một “cây bút lửa” (dùng điện năng chuyển hóa thành nhiệt thông qua một sợi dây đồng làm ngòi bút để vẽ) và những tấm gỗ bạch tùng, thông, me hay tấm da phẳng. Nghệ thuật này theo như tìm hiểu của họa sĩ Hiếu, ở Việt Nam cũng đã có từ lâu. Nhưng sự phát triển của dòng tranh bút lửa ở nước ta còn chậm vì ít người theo đuổi bởi đây là dạng nghệ thuật đòi hỏi sự đam mê và lắm công phu.
Thế nhưng, khi chúng tôi đến với không gian tầng trệt là nhà riêng của nghệ sĩ Hồ Ngọc Hiếu ở quận 9 - TP.Hồ Chí Minh đã thật sự “choáng”. Trước mắt chúng tôi, tất cả bề mặt của những bức tường đều chật kín những tác phẩm bút lửa của ông, chẳng khác nào một bảo tàng thu nhỏ giàu sức lôi cuốn. Có lẽ không chỉ riêng chúng tôi mà bất kỳ ai tới nhà riêng của họa sĩ Hồ Ngọc Hiếu, chỉ cần ngồi một chỗ và xoay tròn đều có thể chiêm ngưỡng được những tác phẩm tranh lửa với nhiều chủ đề khác nhau.
Song tại căn nhà của ông, chúng tôi thấy nổi bật hơn cả chính là bộ tranh lửa gồm 17 bức chân dung Bác Hồ trên gỗ bạch tùng được nghệ sĩ Hồ Ngọc Hiếu thực hiện năm 2012. Các tác phẩm thật sự ấn tượng, thể hiện được thần thái lẫn trí tuệ của Bác Hồ kính yêu một cách sinh động và đậm nét nghệ thuật. Nói về bộ tác phẩm này, họa sĩ Hiếu cho biết, các đồng nghiệp là nghệ sĩ hay vẽ về quê hương đất nước, về mảnh đất họ đang sinh sống. Vì thế, cũng là người Việt Nam đang sinh sống tại TP. Hồ Chí Minh – thành phố mang tên Bác, nên ông nghĩ sẽ thể hiện một bộ sưu tập về Bác.
Nghĩ rồi bắt tay làm việc, cuối cùng họa sĩ Hồ Ngọc Hiếu đã cho ra đời bộ 17 bức chân dung về vị cha già của dân tộc vô cùng độc đáo. Đặc biệt, năm 2013, 17 tác phẩm về Bác Hồ thực hiện bằng bút lửa trên gỗ bạch tùng có kích thước 45x70 đến 67x88cm, nghệ sĩ Hiếu đã được Tổ chức Kỷ lục Việt Nam xác lập kỷ lục Việt Nam: “Người vẽ chân dung Bác Hồ bằng bút lửa nhiều nhất”.
Nhà thờ đức bà |
Đam mê với nghề kết hợp với sự giản dị của thể loại tranh bút lửa, họa sĩ Hồ Ngọc Hiếu cho biết dòng tranh bút lửa rất phù hợp để thể hiện những khung cảnh cổ xưa nên thơ, trữ tình, giúp người xem cảm nhận và hiểu biết thêm về những địa danh nổi tiếng của Việt Nam xưa. Có lẽ vì điều đó, từ tháng 4/2012 đến tháng 10/2013, ông đã thực hiện được nhiều bức tranh về chủ đề “Việt Nam xưa” gồm nhiều địa điểm nổi tiếng của Việt Nam với kích thước 45cm x 75cm đến 120cm như: Hồ Gươm năm 1908, cầu Long Biên năm 1915, Văn Miếu - Hà Nội năm 1920, Hạ Long xưa, cầu Tràng Tiền (Huế), Tháp Chàm (Phan Rang), Ga Đà Lạt, Chợ Lái Thiêu (Bình Dương)…
Và dĩ nhiên, trong một Việt Nam xưa nói chung ấy, nghệ sĩ Hồ Ngọc Hiếu cũng đã “thổi hồn lửa” vào một góc Sài Gòn xưa với những tác phẩm độc đáo như Bến Nhà Rồng, chợ Bến Thành, Nhà thờ Đức Bà…vốn là những địa danh lịch sử, văn hóa nổi tiếng của thành phố mang tên Bác hôm nay. Các tác phẩm tranh lửa về Việt Nam xưa của họa sĩ Hồ Ngọc Hiếu sau đó được công nhận là Kỷ lục Việt Nam “Bộ tranh bút lửa phỏng theo các bức ảnh về Việt Nam cuối thế kỷ 18, đầu thế kỷ 19 có số lượng nhiều nhất” vào năm 2014.
Để có được những tác phẩm có “hồn” trong thời gian qua, họa sĩ Hồ Ngọc Hiếu chia sẻ, người họa sĩ cần phải tỉ mỉ, kiên trì và thật sự có niềm đam mê. Tuy chỉ với hai màu chủ đạo là màu của gỗ và màu đen khi gỗ bị đốt cháy, họa sĩ Hồ Ngọc Hiếu đã tạo được những nét tối sáng, đậm nhạt, làm cho bức tranh của ông, về Sài Gòn xưa và nay có chiều sâu và mang một ấn tượng riêng không phải họa sĩ nào cũng có thể làm được.
Nói rồi ông chỉ tay về bức tranh lửa gỗ in hình trống đồng, tác phẩm này nghệ sĩ Hồ Ngọc Hiếu mất khoảng 1 tuần và phải dùng đến những loại bút vẽ đặc biệt thực hiện. Ông không dùng mực hoặc màu như các loại cọ vẽ thông thường để tạo ra các nét vẽ mà dùng… điện. Sức nóng của nhiệt tỏa ra từ đầu bút sẽ đốt cháy phần gỗ tiếp xúc và tạo ra màu nâu trên tác phẩm.
Họa sĩ Hồ Ngọc Hiếu bày tỏ: “Công đoạn vẽ quan trọng nhất khi thực hiện một tác phẩm bằng bút lửa là khắc chi tiết và “nhấn nhá” phần ánh sáng. Ngoài nhiệt độ, loại bút thì bề mặt gỗ và áp lực của tay cũng sẽ quyết định phần ánh sáng và độ đậm nhạt của bức vẽ. Khi vẽ, lực từ bàn tay phải vừa đủ, đều và liên tục. Vì nếu vẽ quá chậm hoặc dùng lực mạnh sẽ làm gỗ cháy đen, nếu quá nhanh hoặc nhẹ tay thì lại không kịp cháy”.
Có thể nói, Hồ Ngọc Hiếu là người nghệ sĩ tài hoa, ông đã kết hợp được tài năng và lòng đam mê để thổi hồn vào những vật dụng đơn sơ, biến chúng thành những tác phẩm nghệ thuật sinh động, có thần sắc và thật gần gũi. Trong những bức tranh của người họa sĩ tuổi đời ngoài 50 ấy dạt dào chủ đề về thiên nhiên với bến nước, con đò hay một di tích lịch sử…
Trong ông là một năng lượng dồi dào, một tình yêu quê hương đất nước mãnh liệt. Tất cả đều được Hồ Ngọc Hiếu vẽ bằng cả tấm lòng, bởi chỉ có tấm lòng và tài năng thì ông mới có những bức tranh lửa xuất sắc về Bác Hồ kính yêu; Sài Gòn xưa…đậm chất nghệ thuật, giàu cảm xúc được công chúng yêu mến đến vậy.