Xuân sớm trên đại ngàn Y Tý

“Là ơ... Sương giăng giăng chiều bên núi… Mây lãng đãng ru, ru em rừng đại ngàn. Là ớ... uốn quanh, làng vùng cao... người Hà Nhì…”.

Bài ca “Giữa đại ngàn Y Tý” của nhạc sĩ Đình Trọng vang lên giữa chợ vùng cao xã Y Tý, huyện Bát Xát, Lào Cai huyền diệu là thế, nhưng Phó thống đốc NHNN Đào Minh Tú mỗi khi nghe cảm thấy lòng trĩu nặng…

Phó Thống đốc NHNN Đào Minh Tú trao quà tặng người có công, người nghèo xã Y Tý

Thêm một tháng trải nghiệm cùng đoàn cán bộ dự nguồn cấp cao hồi tháng 9/2014 tại Y Tý, ông càng thấm nỗi khổ của đồng bào nơi miền núi cao, biên cương tổ quốc, lại càng thêm cảm phục những người chiến sĩ sẵn sàng gạt bỏ lại cuộc sống tiện nghi và êm ấm nơi quê nhà, lên biên cương canh giữ từng tấc đất thiêng của tổ quốc.

“Người Y Tý sống trong sương mờ” câu ca ấy là thơ, là họa là tiếng mời gọi những khách lãng du lên Y Tý khám phá cái vẻ đẹp thiên nhiên trời phú. Song chỉ khi đặt chân lên Y Tý đại ngàn Phó thống đốc Đào Minh Tú mới thấy thật thấu hiểu câu hát ấy. Phía sau cái hình ảnh “về Y Tý ngắm sương rơi đón mặt trời lên” là nỗi vất vả cơ cực của người dân nơi đây, khi mùa đông áo phơi không biết khô, chăn đắp không đủ ấm.

Sau những ngày đông giá buốt, dưới 0oC khi những màn sương tưởng như đang tan ra nhường chỗ cho cái không khí âm ấm và hanh hanh tràn vào thì người dân lại lo một mầm họa mới là báo hiệu tuyết có thể rơi.

Tuyết phủ trắng trời có đợt băng đóng tới cả mét, dân các tỉnh hồ hởi đua nhau đi phượt để chiêm ngưỡng trời Âu tại Y Tý, còn cán bộ từ huyện xuống xã đặc biệt là các chiến sĩ biên phòng lại phải vội sải bước nhanh về thôn bản, giúp dân chống rét, giục người dân mang trâu xuống núi tránh rét để mùa sau có trâu cày ruộng, có con nghé bán làm vốn tái tạo nương thảo quả bỗng chốc bị vùi dưới băng tuyết.

Chị Hồ Thị Ký đến từ sớm để chờ đón quà tết

Những đôi chân băng qua núi cao, rừng sâu, lầm lũi bước đi trong tê cóng của tuyết, băng giá và mưa rừng hằn lên những con đường mòn và qua năm tháng cái khắc nghiệt của thời tiết đã tạc vào vóc dáng của người lính biên phòng với đôi vai hơi so lại, gù xuống. Nhưng tâm hồn và trí lực họ mỗi ngày thêm sáng.

Bởi họ lên đây không chỉ là những người lính cầm súng bảo vệ biên cương của tổ quốc mà cao hơn cả là họ đến đây mang kiến thức và kỹ thuật giúp người dân thay đổi tập quán sản xuất lạc hậu, từ bỏ những hủ tục. Con ma đói phải bỏ đất mà đi khi những mùa vàng mỗi ngày một phủ dày lên trên những ngọn núi cao Y Tý.

Người dân biết chăn nuôi, tăng gia sản xuất, những nương thảo quả ngày một lan rộng để rồi thêm thiên thời địa lợi, chỉ một năm bội thu thôi, nhiều người dân Y Tý có thể bước qua đói nghèo…

“Những đại sứ của hòa bình và ấm no” ấy tạo thêm nhiệt huyết và cảm hứng cho Phó Thống đốc Tú không quản ngại ngày nghỉ đường sá xa xôi hiểm trở cùng những cán bộ ngân hàng trở lại đồn biên phòng Y Tý vào những ngày giáp Tết sau 4 tháng xa cách.

Trong sương mù vấn vít cùng những hạt mưa Xuân và cái rét ngọt lùa vào tận xương tuỷ, trao món quà 50 triệu đồng mà người lao động ngân hàng gửi gắm lên các chiến sĩ miền biên cương của tổ quốc, Phó thống đốc Tú bùi ngùi: “Nó chẳng thấm vào đâu so với sự hy sinh gian khó của những cán bộ chiến sĩ biên phòng.

Song những người lao động NHNN muốn gửi chút thương yêu từ đáy lòng mình đến các anh, mong góp thêm nồi bánh chưng, cho bữa cơm Tết thêm đậm đà hơi ấm tình người để xua đi cái giá lạnh và dịu bớt nỗi nhớ nhà”.

Đêm giữa đại ngàn bỗng như ấm lại...

***********

Nhận túi quà Tết mà các cán bộ NHNN vừa tặng, chị Hồ Thị Ký, thôn Ngải Trồ, bỏ cây gậy, ngồi bệt xuống đất lần giở. Những giọt nước mắt bỗng chảy tràn từ hai hốc mắt sâu trũng của người đàn bà từ khi sinh ra chưa một lần biết đến ánh sáng mặt trời. Chị khóc trong niềm hạnh phúc và sung sướng...

Thế là năm nay chị đã có cái góp Tết cùng gia đình anh trai cả. Lớn lên trong tình yêu thương đùm bọc của cha mẹ, nay khi, đôi chân của cha không còn cứng để lên núi chặt củi, sức chẳng đủ để theo trâu đi cày, anh cả mang Ký về nhà chăm sóc.

Nhà anh chị Ký cũng nghèo, quanh năm chỉ trông vào một vụ lúa, con cái lại đông, thêm một miệng ăn của Ký càng thêm khó. Ký biết, Ký hiểu, nhưng cũng chẳng thể làm gì đỡ đần ngoài trông nhà, bởi đôi chân chị đi còn chẳng vững.

Bệnh tật và sự nghèo khó hằn nên gương mặt người đàn bà chưa đầy 40 tuổi những vết chân chim chằng chịt, mái tóc nhuộm màu sương khói của một bà lão vào cái tuổi 70.

Hôm trước nghe trưởng thôn nói được NHNN tặng quà Tết, dù chẳng hiểu ngân hàng là gì nhưng Ký hân hoan lắm. Cô cháu gái kể, sáng nay Ký dậy từ lúc con gà cất tiếng gáy đầu tiên, nhờ cháu vấn cho cái tóc đẹp, chọn bộ quần áo tươm tất nhất để ra chợ, nơi người ta tổ chức trao quà…

Nhưng, cái chân đi còn phải dựa vào gậy, cái đường đi phải nhờ con cháu, nên Ký chẳng dám lên. Lại thêm tiếng Kinh chẳng biết để nói lời cảm ơn cán bộ, lên đến giờ nhận quà, Ký đành nói với ông trưởng thôn cho cô cháu gái lên nhận thay. Ngồi phía dưới, không hiểu tiếng Kinh nhưng Ký thấy tim đập mạnh khi người ta gọi tên mình.

Và giờ, Ký mới tin mình có quà thật. Ký lần mần từng món quà, này mỳ chính, này đường, này bánh lại còn có cả cái phong bì tiền mà con cháu bảo mua được cả một nồi thịt to. Ký nghĩ đến người chị dâu, thế là Tết này chị sẽ không phải vất vả chạy vạy cái Tết cho cả nhà…

Không chỉ có chị Ký, gần 400 món quà Tết trong chương trình Tết cho người có công và người nghèo do huyện Bát Xát phối hợp với NHNN Việt Nam tổ chức tại Y Tý đã biến khu chợ thành một ngày hội. Người dân nghèo từ các thôn bản nô nức về đây nhận quà Tết…

Năm nay người nghèo Y Tý không phải lo không có Tết. Cái không khí đặc quánh của mây, của sương mờ, ẩm ướt và lạnh đến cắt da cắt thịt bỗng chốc bừng lên bởi tiếng cười, tiếng nói và những bài ca của đại ngàn…

Ngắm nhìn từng người dân hoan hỉ với những túi quà Tết, Bí thư Đảng ủy Y Tý Ly Giờ Có ngẹn lời: "Vừa cách đây 4 tháng, Y Tý đã nhận rất nhiều quà của NHNN cho hộ nghèo, được hỗ trợ hơn 1 tỷ đồng để xây trường mầm non, bếp ăn cho trường tiểu học và các thiết bị nghe nhìn thông tin. Giờ lại nhận quà Tết thế này, cảm động lắm, không biết lấy gì để đền đáp” .

***********

Những trăn trở, day dứt trong tâm về những khó khăn của cuộc sống đồng bào Y Tý 4 tháng trước mà Phó thống đốc Đào Minh Tú mang theo trong hành trình trao quà Tết như trùng lại. Dù sự chuyển mình của Y Tý sau khi Đoàn cán bộ dự nguồn cấp cao đã chỉ ra những tồn tại, hạn chế và gợi mở những chính sách phát triển kinh tế chưa được hiện thực là bao, song ông tin rằng một ngày không xa, người Y Tý sẽ không còn phải sống trong nghèo khó.

Bởi trong điều kiện thời tiết rất khắc nghiệt, cuộc sống vô cùng khó khăn và thiệt thòi ấy, khi những con người Y Tý vẫn toát lên một bản tính, một khí phách kiên cường.

Như ngàn đời xưa họ đã sống và bám trụ những tấc đất quê hương. Nay những con đường phát triển kinh tế du lịch và sản xuất hàng hóa mà tỉnh đang khai mở cho Y Tý ngày càng rộng và bừng sáng cùng dòng vốn tín dụng ngân hàng.

Từ những đồng vốn yêu thương, đồng vốn nghĩa tình của Ngân hàng Chính sách xã hội giúp dân ăn đủ no, áo đủ ấm, tới đây khi dòng chảy tín dụng thương mại, đầu tư chảy vào người dân Y Tý sẽ có cơ hội xóa nghèo bền vững với nền kinh tế hàng hóa, du lịch và dịch vụ…

Chia tay Y Tý khi những nụ đào chúm chím nở như nụ cười e ấp của những thiếu nữ Hà Nhì thoắt ẩn, thoắt hiện trong màn sương mờ trắng, Phó thống đốc Đào Minh Tú chỉ tay xuống phía dưới chân núi, nơi những ánh nắng chiều hắt lên những vầng sáng huyền diệu rồi thốt lên “Xuân đã chạm miền biên cương tổ quốc”.

Sương trắng vấn vít Y Tý cứ mỏng dần theo con đường xuống A Mú Sung, rồi thành phố Lào Cai… để lộ ra bầu trời trong xanh và những tia nắng mỏng. Niềm vui đong đầy mỗi thành viên trong đoàn khi vừa được chia nửa yêu thương với đồng bào Y Tý. Song chút ưu tư vẫn còn phảng phất trên nét mặt Phó thống đốc Đào Minh Tú.

“Càng đi, càng thấy, đồng bào mình còn cần nhiều sự giúp đỡ, ngay cả với Y Tý, ấm no mới chỉ bắt đầu. Để những miền đất như Y Tý thoát nghèo bền vững, nhiệm vụ của ngành Ngân hàng là phải tìm ra một chính sách tín dụng hợp lý hỗ trợ đồng bào dân tộc thiểu số vùng đặc biệt khó khăn nơi biên giới trong thời gian sớm”, ông tâm tư.

Câu nói của Bí thư Tỉnh ủy Lào Cai Nguyễn Văn Vịnh khiến Phó thống đốc Tú thêm nặng lòng “Y Tý và nhiều vùng đất ở Lào Cai này rất có tiềm năng phát triển kinh tế nhưng chúng tôi thiếu nhân lực và nguồn vốn”...