Ai về Trà Quế…

Điểm tham quan không thể bỏ qua

Ai về Trà Quế thì về/Trà Quế có nghề giâm giá đậu xanh/Sáng mai đi bán rau hành/Khuya về gánh nước, năm canh chưa nằm. Đó là những câu ca dao đã truyền từ bao đời nay thể hiện sự tảo tần nhưng cũng đầy tự hào của người dân làng rau Trà Quế (Hội An) quanh năm gắn liền với nghề trồng rau truyền thống của cha ông.

Chuyện kể, ngày trước vì ở gần sông và đầm nên người dân chủ yếu làm nghề đánh bắt hải sản là chính, sau đó thấy vùng đất này được phù sa bồi đắp hàng năm nên đất đai màu mỡ, kèm theo đó thấy lượng rong dưới đầm nhiều có thể tận dụng để làm phân bón nên người dân đã chọn nghề trồng rau làm nghề phụ. Năm tháng dần trôi, cái nghề phụ ấy đã trở thành nghề chính từ bao giờ không hay để đến bây giờ người ta biết đến Trà Quế là một làng trồng rau nổi tiếng không chỉ ở Việt Nam mà cả với bạn bè quốc tế. Năm 2015, nhật báo Le Figaro của Pháp đã giới thiệu một danh sách 10 điểm tham quan không thể bỏ qua nếu du lịch tới Việt Nam. Trong danh sách này, làng rau Trà Quế xếp thứ nhất.

Nghề trồng rau Trà Quế vừa được công nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Từ nhiều năm nay, làng rau Trà Quế trở thành điểm tham quan không thể bỏ qua của du khách khi du lịch Hội An. Đến đây, du khách không chỉ tận hưởng khung cảnh làng quê mộc mạc, yên bình mà còn được trải nghiệm làm nông dân cuốc đất, bón rong, tưới nước gàu sòng; thưởng thức những món ăn dân dã đậm nét truyền thống địa phương như nước hạt é, bánh xèo, tam hữu… được chế biến từ nguyên liệu làng rau Trà Quế.

Theo người dân nơi đây kể lại, làng rau Trà Quế trước kia có tên là Nhự Quế, trồng các loại rau có mùi hương như cây quế. Đến thế kỷ 18, có một vị vua triều Nguyễn ghé qua, nghe đến loại rau lạ có vị cay nồng như quế, mùi thơm dễ chịu như hoa trà cho nên đã đổi tên làng thành Trà Quế. Làng rau Trà Quế Hội An hiện tại vẫn còn duy trì phương pháp trồng rau hữu cơ từ xa xưa. Để xứng với tên vua triều Nguyễn ban tặng, làng rau Trà Quế chỉ trồng các loại rau gia vị như hành, húng, tía tô, ngò… Cách thức chăm sóc rau xanh ở đây cũng rất tỉ mỉ. Nước tưới rau là nguồn nước sạch trong lòng đất và được bón bởi lượng rong vớt từ đầm. Đó cũng chính là nguyên nhân khiến rau ở đây luôn xanh tốt. Nhiều loại rau như hành, húng, tía tô, ngò… trở thành thương hiệu với các mùi thơm đặc trưng, khác biệt.

Nhằm bảo tồn một thương hiệu rau đã có từ 400 năm, góp phần giữ gìn truyền thống văn hóa của cha ông và đưa sản phẩm làng rau gắn kết với hoạt động du lịch, ngay từ năm 2004 đến nay, thành phố Hội An đã đầu tư nâng cấp cơ sở hạ tầng làng rau. Làng rau Trà Quế đã chính thức đăng ký bảo hộ nhãn hiệu độc quyền với Cục Sở hữu trí tuệ Việt Nam qua thương hiệu “Trà Quế - Hội An”.

Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Mới đây, ngày 4/4/2022, Bộ trưởng Bộ VH-TT&DL đã ký quyết định công nhận nghề trồng rau Trà Quế là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Việc công nhận nghề trồng rau Trà Quế là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được xem là cơ hội quý giá giúp lan tỏa và nâng cao hơn nữa thương hiệu làng nghề trong kế hoạch phục hồi du lịch Hội An thời gian tới.

Làng rau Trà Quế nằm cách trung tâm thành phố Hội An khoảng 3km về hướng Tây Bắc với diện tích trên 40ha được các hộ dân ở đây luân canh, xen canh hơn 20 loại rau ăn lá và rau gia vị truyền thống. Có lẽ, Trà Quế là làng rau hiếm hoi còn duy trì phương pháp trồng rau hữu cơ cổ xưa. Từ chính những điều kiện tuyệt vời này đã tạo nên sự độc đáo từ mùi thơm đến hương vị của cây rau. Không chỉ đơn thuần là nơi sản xuất rau sạch, Trà Quế còn là điểm đến lý tưởng cho du khách yêu thích sự tươi mát và thanh bình của làng rau, đồng thời thưởng thức các món ăn ngon đặc trưng được chế biến bởi nguồn rau ngay tại vườn. Trực tiếp đến đây, du khách sẽ hiểu được rằng chỉ khi cây rau được canh thác theo tự nhiên thì vị của rau mới đặc biệt.

Điểm thú vị và độc đáo của làng rau Trà Quế là cách làm du lịch không giống ai. Thế nhưng lại không hề kém sự chuyên nghiệp. Người dân trong làng sắm những bộ quần áo làm nông cùng với nón lá, dép lê và dựng những căn nhà lá nhỏ xinh giữa những luống ra dành cho du khách nghỉ chân.

Buổi sáng sớm, đi bộ trong vườn rau được hít thở bầu không khí trong lành, yên bình và ngắm nhìn những lọn rau mơn mởn, xanh tươi, tràn đầy sức sống, du khách sẽ được tận hưởng mùi hương dịu nhẹ của các loại rau thơm theo gió thoang thoảng bay. Có lẽ điều khiến du khách mong mỏi hơn cả là hành trình một ngày thử làm nông dân với những công việc tưởng chừng đơn giản như chăm bón rau, bắt sâu, cày cuốc đất… hay tự tay mình hái những luống rau thơm để chế biến thành những món ăn dân dã tại chỗ cho bạn bè, người thân. Hầu như ai khi đến đây, đều cảm thấy như được về quê, được thảnh thơi bên ruộng vườn, quên đi những lo toan, bộn bề của cuộc sống.

Vào giờ nghỉ trưa, mọi người sẽ được bố trí ngồi trong những chiếc chòi tranh, trải nghiệm các lớp dạy cách chế biến và thưởng thức những món ngon của người dân phố Hội như bánh xèo, mỳ Quảng, cao lầu… Tất cả nguyên liệu chế biến món ăn đều có trong làng rau. Du khách từ phương xa đến đều muốn trải nghiệm và tận hưởng hương vị đồng quê giữa lòng phố cổ. Nếu ghé thăm làng rau Trà Quế vào mùng 7 tháng giêng âm lịch hàng năm, du khách còn được tham gia vào lễ hội Cầu Bồng tổ chức tại làng với mục đích cầu mong mưa thuận gió hoà, mùa rau bội thu, cuộc sống dân làng được yên bình.

Trong những năm gần đây, khi nhu cầu khách tham quan làng rau ngày càng nhiều, người dân Trà Quế đã kết hợp với các công ty du lịch tổ chức tour “Một ngày làm cư dân phố cổ với nghề trồng rau” thu hút khá đông du khách, nhất là khách nước ngoài tham gia. Du khách đến đây được hướng dẫn những kỹ thuật canh tác và tự mình cuốc đất trồng rau, gánh nước tưới rau và học cách chế biến các món ăn từ sản phẩm rau tại làng nghề như một người nông dân thực thụ. Đã có không ít du khách trước khi rời Việt Nam còn muốn ghé lại làng rau xem thành quả lao động của mình qua thời gian đã đâm chồi nảy lộc như thế nào.

Sức hấp dẫn của làng rau Trà Quế còn ở lòng hiếu khách của người dân nơi đây. Người dân Trà Quế xem việc trồng rau không đơn thuần như một cơ hội tạo nguồn thu nhập, mà còn được nâng lên hàng nghệ thuật khi tạo ra những luống rau đẹp và giữ tiếng thơm cho sản phẩm từ đời này sang đời khác. Đặt chân vào làng rau Trà Quế, những hoài niệm thôn quê ùa về. Chút thôn dã giữa phố thị trầm mặc Hội An lại trở thành một điểm đến quốc tế ấn tượng.