An ninh tài chính số: Không thể chậm một nhịp

Theo Trung tướng Nguyễn Minh Chính, Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội An ninh mạng quốc gia, lĩnh vực tài chính - ngân hàng giữ vai trò “huyết mạch” của nền kinh tế, đồng thời là một trong những lĩnh vực chịu tác động sớm, nhanh và sâu sắc nhất của công nghệ số. Việt Nam đang bước vào giai đoạn chuyển đổi số mạnh mẽ trên mọi lĩnh vực. Các mô hình ngân hàng số, thanh toán số, tài chính số và thị trường tài sản số đang mở ra nhiều cơ hội mới cho phát triển, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và nâng cao chất lượng dịch vụ cho người dân, doanh nghiệp. Tuy nhiên, đi cùng cơ hội là những thách thức rất rõ ràng về an ninh mạng, an toàn thông tin, đặc biệt là nguy cơ lừa đảo, gian lận công nghệ cao ngày càng tinh vi, phức tạp và mang tính xuyên biên giới.

Chung quan điểm, Thượng tá Triệu Mạnh Tùng, Phó Cục trưởng Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05 - Bộ Công an) cho biết, hệ thống thông tin của ngành tài chính - ngân hàng luôn được xếp ở mức độ bảo vệ cao nhất của lực lượng an ninh mạng. Song đây cũng là lĩnh vực tiềm ẩn nhiều nguy cơ bị tấn công nhằm chiếm đoạt bí mật nhà nước, bí mật của cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp. Thậm chí, kiểm soát hệ thống để chiếm đoạt tài sản từ các tài khoản ngân hàng hoặc phá hoại dữ liệu. “Đây là “miếng mồi” hấp dẫn của tội phạm mạng”, Thượng tá Triệu Mạnh Tùng nhấn mạnh.

Vì vậy, an ninh tài chính trong kỷ nguyên số không chỉ là câu chuyện kỹ thuật hay nghiệp vụ, mà gắn trực tiếp với niềm tin của người dân, sự ổn định của thị trường và an ninh, an toàn của nền kinh tế quốc gia.

Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị đã xác định rõ yêu cầu phát triển nhanh, bền vững phải đi đôi với bảo đảm an ninh, an toàn không gian mạng, coi đây là nền tảng xây dựng niềm tin số và chủ quyền số quốc gia. Cùng với đó, Luật An ninh mạng năm 2025, được Quốc hội thông qua ngày 10/12/2025, đã tạo khuôn khổ pháp lý thống nhất, đồng bộ cho nhiệm vụ này. Tuy nhiên, Trung tướng Nguyễn Minh Chính cho rằng, từ chủ trương, chính sách đến thực tiễn luôn có độ trễ. Vì vậy, yêu cầu đặt ra là phải hình thành cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý nhà nước, lực lượng chức năng, hệ thống ngân hàng - tài chính, doanh nghiệp công nghệ và cộng đồng người sử dụng dịch vụ số để cùng chia sẻ trách nhiệm bảo vệ không gian mạng.

Thời gian qua, ngành Ngân hàng là một trong những lĩnh vực tiên phong trong chuyển đổi số. Các TCTD và trung gian thanh toán đã ứng dụng mạnh mẽ điện toán đám mây, trí tuệ nhân tạo, tự động hóa bằng robot, Big Data vào quản trị, phân tích dữ liệu và chăm sóc khách hàng, mang lại trải nghiệm giao dịch thuận tiện, 24/7.

Đáng chú ý, nhiều ngân hàng đã đạt tỷ lệ trên 95% giao dịch thực hiện trên kênh số. Hệ thống chuyển mạch tài chính và bù trừ điện tử xử lý bình quân hơn 41 triệu giao dịch/ngày, trong khi hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng xử lý giá trị bình quân hơn 1,55 triệu tỷ đồng/ngày. Cùng với đổi mới công nghệ, ngành Ngân hàng đặc biệt chú trọng công tác an ninh, an toàn hệ thống thông tin. Theo ông Phan Thái Dũng, Phó Cục trưởng Cục Công nghệ thông tin, NHNN đã ban hành hệ thống văn bản chính sách tiệm cận chuẩn mực quốc tế; 100% TCTD xây dựng chiến lược, quy định nội bộ và đầu tư giải pháp kỹ thuật bảo đảm an toàn hệ thống công nghệ thông tin. Với sự chỉ đạo quyết liệt của NHNN và phối hợp của các bộ, ngành, công tác này cơ bản được triển khai nghiêm túc, góp phần giữ vững hoạt động an toàn, ổn định của hệ thống.

Tuy nhiên, các thách thức mới vẫn hiện hữu khi tội phạm mạng có tổ chức gia tăng tấn công có chủ đích; nguy cơ từ chuỗi cung ứng và bên thứ ba ngày càng lớn; nhận thức, kỹ năng an toàn thông tin của một bộ phận người dùng còn hạn chế; đặc biệt là tình trạng lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng diễn biến phức tạp.

Trong bối cảnh đó, việc tăng cường phối hợp giữa cơ quan quản lý, lực lượng chức năng, hệ thống ngân hàng - tài chính, doanh nghiệp công nghệ và người sử dụng là cần thiết để hình thành “lá chắn” nhiều lớp, bảo vệ an ninh tài chính quốc gia, giữ vững niềm tin của xã hội và sự ổn định của nền kinh tế trong kỷ nguyên số.