Báo chí trong kỷ nguyên chuyển đổi số

Báo chí đi qua đại dịch Covid-19

Theo Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông (TT&TT) Nguyễn Mạnh Hùng, trong công cuộc chuyển đổi số, báo chí và truyền thông đóng vai trò quan trọng. Sứ mệnh của báo chí, truyền thông là tăng cường công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, các giá trị văn hóa tốt đẹp của dân tộc; chủ động, tích cực đấu tranh phản bác thông tin xấu độc, làm sạch không gian mạng; phản ánh trung thực dòng chảy chính của xã hội, tạo sự đồng thuận xã hội, đồng thời lan tỏa năng lượng tích cực, xây dựng niềm tin xã hội và tạo nên khát vọng về một Việt Nam hùng cường, thịnh vượng. Mỗi quốc gia muốn phát triển bứt phá vươn lên đều phải khơi dậy được sức mạnh tinh thần dân tộc đó.

Ngành TT&TT tạo thành một đôi cánh: Một cánh là công nghệ số, một cánh là báo chí và truyền thông. Đôi cánh này sẽ góp phần làm cho đất nước bay lên, bay cao và bay xa dựa trên sức mạnh nội lực về vật chất và tinh thần.

Báo chí nước ta đã, đang bước vào thời kỳ chuyển đổi số và thu về những kết quả tích cực

Bên cạnh đó, theo Thứ trưởng Bộ TT&TT Phan Tâm: “Chuyển đổi số là xu thế tất yếu của các cơ quan báo chí hiện nay để có thể tiếp tục tồn tại, phát triển, thu hút độc giả” và để hỗ trợ các cơ quan báo chí chuyển đổi số, đầu năm 2021, Bộ TT&TT đã công bố 3 nền tảng hỗ trợ các cơ quan báo chí chuyển đổi số.

Tại Hội nghị báo chí toàn quốc tổng kết công tác năm 2020 và triển khai nhiệm vụ năm 2021, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đề nghị báo chí tiếp tục áp dụng khoa học - công nghệ mới trong hoạt động để báo chí Việt Nam phát triển mạnh mẽ. Chính phủ mong muốn nhận được sự góp ý nhiều hơn của báo chí, để góp phần xây dựng một Chính phủ hiệu lực, hiệu quả và phục vụ nhân dân tốt hơn.

Năm qua, có thể nói là năm có nhiều dấu ấn quan trọng trong công tác chỉ đạo, quản lý và hoạt động báo chí. Công tác chỉ đạo báo chí, quản lý báo chí tiếp tục được thực hiện nhất quán theo phương châm chủ động, kịp thời, hiệu quả, thuyết phục, nhất là đối với các vấn đề quan trọng, phức tạp, nhạy cảm. Việc chấn chỉnh, xử lý sai phạm trong hoạt động báo chí được tăng cường, nhất là liên quan đến thực hiện không đúng tôn chỉ, mục đích, thông tin sai sự thật, không phù hợp với lợi ích quốc gia, dân tộc, tình trạng “báo hóa” hoạt động như cơ quan báo chí.

Thời gian qua, công tác thông tin tuyên truyền đã tập trung trọng tâm vào một số vấn đề lớn như: phát triển kinh tế - xã hội; tăng cường an ninh, quốc phòng; chăm lo công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị; đại hội đảng bộ các cấp, góp ý dự thảo các văn kiện trình Đại hội lần thứ XIII của Đảng; đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực; tuyên truyền thông tin đối ngoại; phòng, chống đại dịch Covid-19…

Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc đến năm 2025 cũng đã được triển khai quyết liệt, cơ bản bảo đảm tiến độ. Trong năm 2020, cả nước đã giảm 71 cơ quan báo chí so với năm 2019. Tính đến nay, cả nước có 779 cơ quan báo chí, trong đó có 142 báo, 612 tạp chí, 25 cơ quan báo chí điện tử độc lập.

Các cơ quan báo chí chủ động đổi mới phương thức, nâng cao chất lượng, tính chuyên sâu của các chương trình, tin, bài, đặc biệt là các tuyến tin, bài thông tin tuyên truyền về chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; công tác đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực; bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng; đấu tranh, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch; bảo vệ chủ quyền biển đảo và các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội…

Nhìn chung, các cơ quan báo chí đã có đổi mới mạnh mẽ trong việc đầu tư, tiếp cận công nghệ làm báo hiện đại để nâng cao chất lượng thông tin. Các cơ quan báo chí thực hiện nghiêm túc sự lãnh đạo, chỉ đạo, định hướng thông tin của Đảng, Nhà nước, bám sát mục tiêu giữ vững ổn định chính trị, sự đồng thuận của xã hội và lòng tin của nhân dân đối với Đảng và chế độ; thông tin kịp thời, trung thực, toàn diện tới đời sống chính trị, kinh tế, xã hội ở trong nước và quốc tế, là diễn đàn tin cậy của nhân dân.

Con đường chuyển đổi số cho báo chí

Thứ trưởng Bộ TT&TT Phan Tâm cho biết, để hỗ trợ các cơ quan báo chí chuyển đổi số, đầu năm 2021, Bộ TT&TT đã công bố 3 nền tảng hỗ trợ các cơ quan báo chí chuyển đổi số. Cụ thể, với nền tảng quản lý tòa soạn điện tử sẽ cho phép xây dựng tòa soạn hội tụ công nghệ hiện đại, đưa toàn bộ nghiệp vụ báo chí lên môi trường số, bao gồm các hoạt động quản lý quy trình xuất bản, quản trị nội bộ của tòa soạn, hoạt động tương tác 2 chiều với bạn đọc, đo lường số lượng người đọc, ứng dụng công nghệ, trình bày nội dung và sẵn sàng cho mô hình thu phí của báo điện tử trong một tương lai gần. Bộ TT&TT đã đánh giá, lựa chọn ra nền tảng quản lý tòa soạn điện tử tốt trên thị trường, đưa ra chính sách miễn phí năm đầu tiên cho tất cả module cơ bản, toàn bộ dịch vụ hạ tầng bao gồm: Máy chủ, đường truyền và phân phối nội dung trên toàn quốc.

Theo các nghiên cứu, trong quá trình chuyển đổi số, ở nước ta xuất hiện nhiều vấn đề mới, đòi hỏi cần có sự nghiên cứu, giải đáp, như: Cơ hội và thách thức của Việt Nam; vấn đề chuyển đổi nhận thức của toàn xã hội về tính cấp bách của chuyển đổi số; yêu cầu đổi mới và kiến tạo thể chế theo hướng khuyến khích các sản phẩm, giải pháp, dịch vụ, mô hình kinh doanh số, thúc đẩy phương thức quản lý mới; vấn đề phát triển hạ tầng số, đáp ứng nhu cầu bùng nổ về kết nối và xử lý dữ liệu; phát triển doanh nghiệp số; phát triển sản phẩm nội dung số, truyền thông số, quảng cáo số; phát triển công nghiệp sáng tạo, thương mại điện tử, ứng dụng công nghệ số trong công tác quản lý…

Tất cả những vấn đề nêu trên, đòi hỏi báo chí - truyền thông phải là kênh thông tin hữu hiệu truyền tải đến toàn dân, toàn xã hội, mọi ngành nghề bức thông điệp chính xác, kịp thời, ý nghĩa… Từ đó, khơi dậy khát vọng đổi mới, sáng tạo, làm giàu cho bản thân, gia đình, xã hội... để cùng cả nước vươn tầm phát triển, khẳng định vị trí và uy tín trên trường quốc tế. Đây cũng chính là sứ mệnh vô cùng lớn lao của báo chí - truyền thông nhằm tạo lập và định hướng dư luận xã hội.

Trước tác động của chuyển đổi số, báo chí cần đặc biệt coi trọng nhu cầu, tâm lý, thói quen của người đọc; mỗi tờ báo nên hướng tới phục vụ tốt nhất đối tượng công, trúng đích, chuyên biệt của mình, phù hợp với tôn chỉ, mục đích, tránh pha loãng hay trùng lắp thông tin. Những vấn đề cấp bách của xã hội được đề cập, phản ánh, giải đáp trên các loại hình báo chí phải tạo được sức thuyết phục, hấp dẫn, niềm tin ở người đọc. Đó là thông tin được viết bởi những nhà báo chân chính, trung thực, gắn bó với sự nghiệp cách mạng và công cuộc đổi mới của đất nước. Báo chí với sứ mệnh cao cả của mình cần có nhiều phương thức thông tin mới giúp cho công chúng báo chí được củng cố niềm tin, tăng cường bản lĩnh, sự tỉnh táo và sức tự đề kháng trước những vấn đề nóng bỏng, bức xúc đặt ra trong cuộc sống và trước những thông tin sai trái, xuyên tạc, bịa đặt.

Với tình hình và xu thế thực tế, những yêu cầu mới trong bối cảnh chuyển đổi số hiện nay, đòi hỏi báo chí - truyền thông cũng phải tiến hành chuyển đổi số. Đây là sự chuyển đổi mang tính nội hàm (ngay trong chính đơn vị mình) - đổi mới trong cơ cấu tổ chức, quy trình hoạt động của các cơ quan báo chí… Hơn thế nữa cần có chiến lược chuyển đổi số của nền báo chí ở tầm vĩ mô và trong từng cơ quan báo chí.

Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng đã định hướng và chỉ đạo nhiệm vụ cụ thể của báo chí: Nếu vẫn tiếp tục là đưa tin ai, ở đâu, làm gì, khi nào, thì báo chí vẫn như cách đây hàng trăm năm. Nhưng nếu báo chí phản ánh trung thực dòng chảy chính của xã hội, tuyên truyền đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước ngấm sâu vào từng người dân, lan toả năng lượng tích cực, tạo đồng thuận và niềm tin xã hội, khơi dậy khát vọng Việt Nam hùng cường thịnh vượng, góp phần tạo ra sức mạnh tinh thần cho Việt Nam bứt phá vươn lên trở thành nước phát triển thu nhập cao, thì báo chí đã nhận về mình một sứ mệnh mới.

Bất kỳ quốc gia nào đã hoá rồng hoá hổ đều dựa vào sức mạnh tinh thần là chính. Sức mạnh này chỉ được kích hoạt khi quốc gia có một giấc mơ lớn, một khát vọng lớn... Nhiệm vụ của báo chí là khơi dậy khát vọng này ở tất cả mọi người dân Việt, và từ khát vọng này thành sức mạnh tinh thần, và từ sức mạnh tinh thần này thành hành động phát triển đất nước.