Cải cách hành chính trong lĩnh vực xây dựng: Cần rất nhiều sự nỗ lực

Nỗ lực cải cách

Hoạt động xây dựng liên quan đến nhiều đơn vị, cơ quan chức năng. Đồng thời, chịu sự quản lý của nhiều cấp, ngành nên thủ tục, quy định có nhiều phức tạp. Thời gian qua, Chính phủ cùng các cơ quan chức năng và chính quyền địa phương đã rất nỗ lực đưa ra nhiều giải pháp giúp giảm thời gian thực hiện thủ tục hành chính cho doanh nghiệp, tăng cường cung cấp thông tin và hướng dẫn nhằm giảm thiểu chi phí không chính thức cũng như góp phần tăng tính minh bạch, liêm chính trong công tác tiếp nhận, xử lý hồ sơ trong lĩnh vực xây dựng.

Thời gian qua, Bộ Xây dựng đã rất tích cực trong công tác cải cách hành chính, đơn giản hóa thủ tục hành chính, đổi mới điều kiện đầu tư kinh doanh. Theo đó đã cắt giảm, đơn giản hóa 157/254 điều kiện đầu tư kinh doanh, cắt giảm trên 62% các thủ tục cũng như điều kiện đầu tư kinh doanh trong lĩnh vực này; đồng nghĩa với cắt giảm chi phí cho doanh nghiệp, người dân, mang lại hiệu quả kinh tế thiết thực.

Cấp phép xây dựng là công đoạn dễ gây phiền nhiễu, tốn kém cho doanh nghiệp

Theo Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh, chỉ số cấp phép xây dựng cũng là một trong mười chỉ số quan trọng được Ngân hàng Thế giới dùng để đo lường, đánh giá và xếp hạng môi trường kinh doanh của nền kinh tế, có ý nghĩa quan trọng và tầm ảnh hưởng tới đánh giá của quốc tế về môi trường đầu tư kinh doanh của Việt Nam. Nhờ nỗ lực trong công tác đơn giản hóa thủ tục hành chính, điều kiện đầu tư kinh doanh của Bộ Xây dựng, năm 2019, chỉ số cấp phép xây dựng của Việt Nam tiếp tục được cải thiện và là chỉ số xếp hạng cao nhất trong 10 chỉ số môi trường đầu tư kinh doanh tại Việt Nam.

Tuy có thứ hạng cao nhất trong số các thủ tục hành chính của Việt Nam trên Bảng xếp hạng Doing Business 2020 (Báo cáo Môi trường Kinh doanh 2020), nhưng với doanh nghiệp, thủ tục hành chính liên ngành về cấp phép xây dựng vẫn cần phải tiếp tục được cải cách.

Điều tra doanh nghiệp thường niên của VCCI trong khuôn khổ Dự án Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) cho thấy nhiều kết quả tích cực về tổng thể. Còn xét riêng thì dư địa vẫn còn nhiều để tiếp tục cải cách các thủ tục về cấp phép xây dựng hơn nữa, đặc biệt với những công trình, dự án liên quan tới nhiều bên tham gia. Điều này rất cần sự vào cuộc quyết liệt của các cơ quan chức năng liên quan. Song song với đó, cần tiến hành đánh giá công khai các cán bộ giải quyết hồ sơ để nâng cao tinh thần trách nhiệm.

Trong cuộc khảo sát toàn quốc với khoảng 2.100 doanh nghiệp trong và ngoài nước có hoạt động xây dựng mới hoặc cải tạo công trình, nhà xưởng trong vòng 2 năm gần đây cho thấy, có 13 thủ tục hành chính quan trọng để xem xét đánh giá về cấp phép xây dựng. Đó là, quyết định chủ trương đầu tư; các thủ tục về đất đai, giải phóng mặt bằng; các thủ tục liên quan đến quy hoạch xây dựng, quy hoạch đô thị; thẩm duyệt về phòng cháy, chữa cháy; thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường; xác nhận kế hoạch bảo vệ môi trường; thẩm định thiết kế cơ sở, thiết kế xây dựng; kết nối cấp điện; cấp, thoát nước; thanh tra, kiểm tra về xây dựng; thanh tra, kiểm tra về phòng cháy, chữa cháy; kiểm tra, xác nhận công trình bảo vệ môi trường và đăng ký giấy chứng nhận sở hữu công trình xây dựng.

Còn nhiều dư địa

Ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng Ban pháp chế Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, kết quả nghiên cứu cho thấy trải nghiệm của doanh nghiệp là khác biệt với các nhóm thủ tục hành chính. Tỷ lệ doanh nghiệp từng gặp khó khăn với các thủ tục về đất đai, giải phóng mặt bằng và thủ tục về quy hoạch xây dựng, quy hoạch đô thị cao nhất lần lượt là 58,4% và 52,2% doanh nghiệp. Với khoảng 38,2% doanh nghiệp chưa hài lòng với hoạt động thanh, kiểm tra về xây dựng của các cơ quan nhà nước còn tạo gánh nặng cho doanh nghiệp.

Số lần trung bình đến cơ quan nhà nước giải quyết thủ tục cấp phép xây dựng của doanh nghiệp FDI giảm hơn so với các doanh nghiệp dân doanh trong nước với khoảng 68% doanh nghiệp dân doanh mất không quá 3 lượt đi lại đến cơ quan nhà nước để giải quyết thủ tục. Tỷ lệ này ở doanh nghiệp FDI là gần 58%. Doanh nghiệp quy mô siêu nhỏ và nhỏ là nhóm cảm thấy các trở ngại là rõ ràng nhất...

Mặc dù, đa số doanh nghiệp đánh giá tích cực về quá trình chuẩn bị hồ sơ, tiếp nhận và giải quyết hồ sơ cấp phép xây dựng. Tuy nhiên, chi phí không chính thức là vấn đề gây phiền hà hàng đầu cho doanh nghiệp. Thêm nữa, thời gian giải quyết thủ tục cũng cần được rút ngắn hơn nữa. Vẫn còn 25% doanh nghiệp cho rằng, thiếu tiếp cận với những hướng dẫn thực hiện thủ tục hành chính. Trong đó, thái độ của cán bộ giải quyết hồ sơ và tính phức tạp của quy định pháp luật trong lĩnh vực xây dựng cũng có thể là một trong nhiều nguyên nhân gây ra các trở ngại trên...

Trên cơ sở nghiên cứu trên, để giảm chi phí thời gian cho doanh nghiệp, các cơ quan quản lý nhà nước cần tiếp tục rà soát hệ thống pháp luật về xây dựng và các lĩnh vực có liên quan, xây dựng cơ chế phối hợp để giải quyết đồng thời các thủ tục hành chính; Tiếp tục nghiên cứu giảm thời gian thực hiện với các thủ tục thẩm duyệt về phòng cháy, chữa cháy, cấp giấy phép xây dựng, kết nối cấp điện, cấp nước, đăng ký đất đai, tài sản gắn liền với đất; Có thể đề xuất cơ chế xã hội hóa một số khâu trong quy trình giải quyết các dự án đầu tư xây dựng.

Đặc biệt, để giảm thiểu chi phí không chính thức, thì cần thực hiện nghiêm các chỉ đạo của Chính phủ và phát triển rộng rãi các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt, hạn chế phải gặp trực tiếp cán bộ giải quyết thủ tục hồ sơ, từ đó sẽ giảm nhũng nhiễu, phiền hà; Tăng cường và nâng cao chất lượng ứng dụng thông tin trong giải quyết thủ tục hành chính. Để tăng tính minh bạch và liêm chính trong công tác tiếp nhận, xử lý hồ sơ, cần tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong giải quyết thủ tục hành chính và việc theo dõi tiến độ giải quyết thủ tục, tiến hành đánh giá công khai các cán bộ trực tiếp xử lý hồ sơ... ông Đậu Anh Tuấn đề nghị.