Cần bảo vệ thương hiệu loài cây “Quốc bảo”

Theo thống kê, chỉ riêng tỉnh Kon Tum đã phát triển được khoảng 600ha sâm Ngọc Linh, trong đó tập trung chủ yếu ở Công ty cổ phần Sâm Ngọc Linh Kon Tum (gần 600ha) và Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Đăk Tô có hơn 13ha. Diện tích còn lại chủ yếu của người dân 2 huyện Tu Mơ Rông và Đăk Glei tự trồng dưới những tán rừng...

Còn tại Quảng Nam, sâm Ngọc Linh được trồng tại 7 xã trong vùng quy hoạch bảo tồn và phát triển sâm Ngọc Linh, với hơn 1.600ha và hơn 1.200 hộ dân tham gia. Ngoài ra, còn có 6 DN, 2 viện đăng ký đầu tư trồng và nghiên cứu về sâm Ngọc Linh. Hiện có một số DN đang nghiên cứu đầu tư xây dựng nhà máy chế biến các sản phẩm từ sâm Ngọc Linh.

Cần bảo vệ thương hiệu sản phẩm sâm Ngọc Linh

Theo ông Trịnh Minh Hải, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Nam Trà My, gần đây tình hình dịch bệnh trên cây sâm Ngọc Linh diễn biến phức tạp với nhiều nguyên nhân như thời tiết khí hậu biến đổi thất thường; rồi tập quán canh tác cây sâm Ngọc Linh thay đổi; việc phòng trừ sâu bệnh cũng hết sức khó khăn, bởi không được dùng thuốc hóa học để phun phòng trừ trong khi chưa tìm ra phương pháp nào hiệu quả.

Mới đây, UBND huyện Nam Trà My đã lập đoàn công tác hướng dẫn nhóm hộ, hộ gia đình viết đơn đăng ký xác nhận nguồn gốc giống sâm Ngọc Linh; xây dựng bản đồ khu vực trồng sâm Ngọc Linh tỷ lệ 1/10.000 và xác định diện tích, độ cao, vùng quy hoạch sâm. Đồng thời, kiểm tra số lượng cây sâm theo năm trồng; xác định tuổi cây, loài cây sâm Ngọc Linh...

Để phát triển kinh tế từ cây sâm Ngọc Linh, những năm qua, các cấp chính quyền địa phương 2 tỉnh Kon Tum và Quảng Nam cùng các DN đẩy mạnh công tác quảng bá thương hiệu sâm. Đồng thời, chủ động xây dựng kế hoạch bảo tồn và nâng cao chất lượng sâm Ngọc Linh thông qua tổ chức các đợt lễ hội sâm, các phiên chợ sâm định kỳ hàng tháng. Qua đó, giới thiệu và kết nối trong việc đưa sâm Ngọc Linh đến với thị trường tiêu thụ, đảm bảo chất lượng. Tất cả đều nhằm góp phần giữ thương hiệu loài cây “Quốc bảo” này.

Gần đây, chính quyền tỉnh Quảng Nam đã xác định phát triển cây sâm Ngọc Linh là hướng đi chủ lực để xóa đói giảm nghèo, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội, đặc biệt tại các xã vùng cao huyện Nam Trà My.

Tuy nhiên, việc khai thác hiệu quả kinh tế từ cây sâm đang đặt ra nhiều thách thức cho chính quyền các tỉnh Quảng Nam và Kon Tum. Đơn cử trên địa bàn Kon Tum, đến nay gần như sâm Ngọc Linh “chính hiệu” vẫn chưa bán được ra thị trường nhiều, thế nhưng, việc buôn bán sâm và các sản phẩm từ sâm Ngọc Linh không rõ nguồn gốc xuất xứ, buôn bán sâm giả lại đang diễn ra rất phức tạp. Nhiều cá nhân rao bán sâm Ngọc Linh trên các mạng xã hội và luôn khẳng định là sâm Ngọc Linh rừng tự nhiên, trong khi đó, hiện sâm Ngọc Linh tự nhiên rất hiếm và giá trị rất cao...

Theo Phó Chủ tịch UBND huyện Tu Mơ Rông (Kon Tum) Vương Văn Mười, việc xác định sâm Ngọc Linh giả hay thật không hề đơn giản, lại thiếu các chế tài, quy định cụ thể để xử lý nếu có. Hiện chính quyền huyện chủ yếu đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động người dân phát triển diện tích sâm Ngọc Linh cần lấy giống ở các đơn vị được chính quyền công nhận. Cùng với đó, chủ động phát hiện, ngăn chặn và báo tin người có hành vi mua bán sâm Ngọc Linh giả cho cơ quan chức năng, chính quyền địa phương để xử lý.

Tuy nhiên, thời gian gần đây, nhiều đối tượng xấu đã đem củ tam thất giả làm sâm Ngọc Linh để lừa đảo trục lợi.

Đơn cử, công an huyện Nam Trà My (Quảng Nam) từng triệt phá đường dây rao bán sản phẩm sâm giả lên đến hàng tỷ đồng. Tang vật thu được trong vụ lừa đảo này là 13,2kg củ tam thất và 6,1kg thân lá tam thất, với số tiền lên đến hàng trăm triệu đồng.

Theo các chuyên gia, những cây giống, sản phẩm gọi là sâm Ngọc Linh đang bán trôi nổi ngoài thị trường thì có đến 70-80% là hàng giả. Về cảm quan, cây tam thất có hình dạng bên ngoài rất giống sâm Ngọc Linh. Và để phân biệt củ, hạt, cây sâm giả với củ, hạt, cây sâm Ngọc Linh thật thì phải là người trồng có kinh nghiệm mới biết được.

Trước tình hình này, theo các chuyên gia, để bảo vệ thương hiệu các sản phẩm sâm Ngọc Linh, các cơ quan chức năng cần có biện pháp quyết liệt và mạnh tay hơn nữa để ngăn chặn tình trạng buôn bán sâm Ngọc Linh giả trên địa bàn. Đồng thời, cần có các chế tài xử phạt nghiêm đối với trường hợp cố tình lợi dụng thương hiệu sâm Ngọc Linh để buôn bán, kiếm lời… gây mất lòng tin của người tiêu dùng.