Cần sớm có "cây gậy" cho phát triển công nghiệp
TP.Hồ Chí Minh: Sản xuất công nghiệp tăng trưởng trở lại | |
Phát triển công nghiệp ô tô: Cần bắt nhịp xu hướng số hóa và xanh hóa | |
Tăng cường kết nối trong công nghiệp hỗ trợ |
Tại Hội thảo Phát triển Công nghiệp ở Việt Nam do Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương, phối hợp với Viện Nghiên cứu Kinh tế ASEAN và Đông Á (ERIA) vừa tổ chức, các chuyên gia đều nhận định việc xây dựng một luật chuyên đề trở lên cấp thiết khi sau mục tiêu trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại vào năm 2020 không hoàn thành; Mục tiêu công nghiệp hóa đất nước vào năm 2030 cũng chỉ còn 8 năm để triển khai trong khi đó nhiều ngành công nghiệp mũi nhọn của Việt Nam như ô tô, điện tử, cơ khí... vẫn phần nhiều gia công với hàm lượng giá trị gia tăng thấp.
Nếu các doanh nghiệp chỉ lắp ráp đơn thuần Việt Nam không thể đạt được mục tiêu công nghiệp hóa. |
Đồng thuận với sự cần thiết phải ban hành Luật, song TS. Đoàn Thị Thanh Hà đến từ ERIA cũng đặt vấn đề: "Hiện Việt Nam đã có rất nhiều chính sách cho phát triển công nghiệp nằm rải rác trong các Luật, chiến lược phát triển quốc gia, chiến lược công nghiệp hóa cùng các nghị quyết, vậy Luật Phát triển Công nghiệp này sẽ đứng ở đâu và liên kết các chính sách hiện hành như thế nào?".
Nghiên cứu của ERIA cho thấy sự can thiệp quá mức của nhà nước có thể dẫn đến sự bóp méo phân bổ thị trường hiệu quả. Vì vậy, "mức độ can thiệp của nhà nước như thế nào rất quan trọng trong Luật Phát triển Công nghiệp", bà Hà khuyến nghị và đề xuất: Để hỗ trợ phát triển công nghiệp cần chú trọng đào tạo nguồn nhân lực; kết hợp phát triển nguồn nhân lực với tiếp tục thực hiện chính sách mở cửa, để tăng cường cạnh tranh cũng như tiếp thu để tiếp thu ứng dụng công nghệ mới liên quan đến kinh tế số, tự động hóa, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn.
Từ kinh nghiệm thành công của một số nước trong ASEAN như Malaysia, bà Hà cho rằng để phát triển công nghiệp hiệu quả, Việt Nam nên xem xét có một cơ quan tự chủ trong việc đánh giá thực thi chính sách cũng như đưa ra khuyến nghị thể chế và các chính sách bổ sung, kết nối giữa khu vực tư nhân và nhà nước...
Theo TS. Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển thương hiệu và Cạnh tranh, lý do quan trọng nhất để xây dựng Luật Phát triển Công nghiệp là ngành công nghiệp dù đã có khung khổ pháp lý dưới luật nhưng hiệu lực thực thi không đủ mạnh, vì vậy cần có luật như có "gậy trong tay" để việc xây dựng ban hành và triển khai chính sách thuận hơn dù hiện có nhiều tranh luận liên quan đến Luật này.
"Tôi không hy vọng luật này đưa ra quá nhiều chính sách cụ thể, mà cần hỗ trợ đảm bảo việc cạnh tranh không bị bóp méo, các nguồn lực phân bổ theo cơ chế thị trường. Cũng từ luật này chúng ta có thể có "cái gậy" từ đó xây dựng các chương trình", TS. Võ Trí Thành nói.
Là người sớm tham gia vào việc xây dựng, dự thảo Luật, ông Thành cho biết, Dự thảo Luật đang được Bộ Công thương chuẩn bị công phu, tuy nhiên những quy định về ngành và lĩnh vực điều chỉnh trong dự thảo Luật cũng còn nhiều tranh cãi. Đơn cử, Bộ Thông tin và Truyền thông hiện đã và đang xây dựng nhiều chiến lược, trong đó các chiến lược về kinh tế số, chuyển đổi số, chính phủ số đã được Thủ Tướng ban hành rồi. Hiện Bộ Thông tin và Truyền thông đang xây dựng chiến lược công nghiệp công nghệ số.
"Vậy những chiến lược đó có nằm trong Luật Phát triển Công nghiệp này không hay chỉ là chiến lược ưu tiên?", ông Thành đặt vấn đề.
Tuy nhiên ông Thành phân tích việc phát triển các chiến lược là đúng khi Việt Nam muốn xây dựng một nền kinh tế công nghiệp đậm chất sáng tạo, công nghệ cao. Bên cạnh đó, hiện nhiều công nghệ lan tỏa nhiều lĩnh vực như công nghệ xanh, công nghệ thông minh khiến việc phân loại theo ngành chỉ mang tính tương đối.
"Cho nên tôi vẫn thích đặt vấn đề theo chương trình. Tên của nó có thể khác nhau nhưng đằng sau nó là công nghệ, định hướng phát triển cho tương lai", ông nói.
Phó vụ trưởng Vụ Kinh tế công nghiệp, dịch vụ (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) Lê Thủy Trung chỉ ra: hiện chúng ta thu hút được các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài vào Việt Nam, song mục tiêu của họ là lợi nhuận, giá trị gia tăng. Tỷ lệ nội địa hóa của các ngành công nghiệp không đạt được mục tiêu đề ra, song Việt Nam cũng không thể yêu cầu tỷ lệ nội địa hóa với các doanh nghiệp FDI khi đang thực hiện cam kết tại các hiệp định thương mại.
Tuy nhiên, theo ông vẫn có cách để ràng buộc các doanh nghiệp FDI chuyển giao công nghệ để tăng cường nội địa hóa thông qua các chính sách ưu đãi hỗ trợ của Luật đi kèm với yêu cầu này. Ông cho biết hiện Việt Nam cũng đã bắt đầu áp dụng mức thuế ưu đãi cho các doanh nghiệp FDI theo tỷ lệ nội địa hóa.
“Và chúng ta phải làm được điều này, bởi nếu các doanh nghiệp chỉ lắp ráp đơn thuần Việt Nam không thể đạt được mục tiêu công nghiệp hóa”, ông phân tích.