Chiếc ghế Chủ tịch Fed sẽ về tay ai?

Fed sẽ giảm mua trái phiếu từ cuối tháng này

Tình thế trái ngược

Ngay trong tuần này, dự kiến người được đề cử vào vị trí Chủ tịch tiếp theo của Fed sẽ được Tổng thống Mỹ Joe Biden công bố. Dù là ai, người đó cũng sẽ kế thừa một nền kinh tế đang hướng tới tốc độ tăng trưởng hàng năm nhanh nhất trong nhiều thập kỷ, lương tăng cho những người lao động được trả lương thấp nhất, nhu cầu tuyển dụng đang mạnh mẽ và tài khoản của các hộ gia đình đang “ngập” tiền mặt.

Tuy nhiên, vị Chủ tịch nhiệm kỳ mới của Fed cũng phải đối mặt với một thực tế là lạm phát tăng cao, khi từ nhà cửa, xe hơi, thực phẩm, quần áo hay các đồ dùng hàng ngày khác đều trở nên đắt đỏ hơn. Bởi thế, cho dù chiếc ghế Chủ tịch Fed có được trao cho ông Jerome Powell - vị Chủ tịch đương nhiệm - cho một nhiệm kỳ 4 năm lần thứ hai, hay vào tay bà Lael Brainard, Thống đốc Fed hiện tại thì việc đối phó với tình trạng lạm phát cao hiện nay là không dễ dàng, nói cách khác là đều có thể mang lại cú sốc rủi ro cho cả Tổng thống, nền kinh tế và cho chính Fed.

Fed sắp có Chủ tịch mới trong bối cảnh nền kinh tế còn nhiều vấn đề do đại dịch Covid

Giá cả liên tục tăng đã bắt đầu làm xáo trộn tâm trạng công chúng, đẩy con số tín nhiệm với Tổng thống Biden xuống mức thấp nhất trong nhiệm kỳ tổng thống của ông. Các cuộc thăm dò cho thấy, mối quan tâm với lạm phát thậm chí đã vượt qua ranh giới về đảng phái và khung thu nhập, ngay cả khi việc giá cả cao hơn đã được bù đắp bằng các khoản trợ cấp liên tục của chính phủ.

Đối với Fed, thực tế này dường như đã đưa ra một vấn đề cũ nhưng trong hoàn cảnh mới - làm sao giữ giá cả ổn định trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu vẫn “rối ren”, thị trường lao động vẫn có khả năng bị suy giảm trở lại và giá cả tăng cao có khả năng buộc Fed phải tăng lãi suất sớm hơn dự kiến, khiến tăng trưởng kinh tế chậm lại trước khi có thể phục hồi việc làm ở các mức có được như trước khi cuộc khủng hoảng coronavirus diễn ra.

Với lạm phát tăng cao hiện nay, cũng rất khó để kỳ vọng lạm phát có thể giảm nhanh, trở về mức như trước đại dịch. "Tất cả chúng ta đều đồng ý rằng, mức lạm phát lên tới 6% như hiện nay không phải là mức lạm phát phù hợp", Nela Richardson, kinh tế gia trưởng của ADP, cho biết khi giá tiêu dùng tăng mạnh gần đây và lạm phát tháng 10 vừa qua đã ở mức cao nhất trong 30 năm và vượt xa mục tiêu 2% của Fed. NHTW Mỹ vẫn kỳ vọng rằng tốc độ tăng giá cao chỉ là "nhất thời", nhưng "người tiêu dùng giàu thì họ có nhiều thời gian hơn để chấp nhận, còn người tiêu dùng có thu nhập thấp thì không. Theo tôi hiểu, về lập luận lạm phát “nhất thời”, việc chờ đợi đến khi nó qua đi không phải là lựa chọn tốt đối với một số người", Richardson nói.

Lạm phát là mối quan tâm rất lớn

Tổng thống Biden hôm thứ Ba vừa qua cho biết, ông sẽ đưa ra quyết định về chiếc ghế Chủ tịch Fed trong khoảng bốn ngày tới. Nhiệm kỳ hiện tại của Chủ tịch Fed Powell sẽ kết thúc vào tháng 2/2022 và cho dù ông Powell hay bà Brainard được chọn - cả hai đều đã được phỏng vấn - thì người được Tổng thống đề cử sẽ cần phải trải qua một phiên điều trần xác nhận và bỏ phiếu tại Thượng viện vốn đang bị chia rẽ.

Việc lựa chọn ông Powell (68 tuổi, người thuộc đảng Cộng hòa) để đảm bảo tính liên tục và lưỡng đảng hay bà Brainard (59 tuổi, thuộc đảng Dân chủ) trở nên phức tạp hơn vào lúc này. Cả hai ứng viên đều là những người dày dạn kinh nghiệm, từng làm việc nhiều năm tại NHTW, cùng chia sẻ quan điểm chung trong việc hoạch định lại chính sách của Fed nhằm tập trung nhiều hơn vào việc làm và chấp nhận lạm phát cao hơn. Nhưng chấp nhận rủi ro lạm phát tăng lớn tới mức nào và trong thời gian bao lâu nữa trước khi hành động là một tình thế mà Chủ tịch Fed nhiệm kỳ tiếp theo sẽ phải đối mặt trong những tháng tới. James Bullard, Chủ tịch Fed St. Louis cho biết hôm thứ Ba trên kênh truyền hình Bloomberg: "Bất kể điều này diễn ra như thế nào, sẽ có rất nhiều sự liên tục được duy trì trong chính sách của Fed. Cả hai người đều có bề dày thành tích".

Nhưng về mặt chính trị, bối cảnh đối với Tổng thống Biden đã thay đổi từ một nơi Fed có thể giữ những trọng tâm hàng đầu vào công việc của mình sang một nơi mà vận mệnh của Tổng thống và đảng của ông ấy cũng có thể cần một liều thuốc chống lạm phát.

Về mặt khách quan, nền kinh tế vẫn có vẻ “ổn” khi đã bổ sung được hơn nửa triệu việc làm trong tháng 10 và các nhà phân tích kỳ vọng tăng trưởng việc làm sẽ tiếp tục mạnh mẽ khi các công ty vẫn có nhu cầu tuyển dụng lớn và sẵn sàng đưa ra mức lương cao hơn. Trong khi đó, các hộ gia đình vẫn đang có số dư tiền mặt lớn do kết quả của các chương trình kích thích đại dịch - và sẵn sàng tiếp tục chi tiêu nếu dựa trên doanh số bán lẻ tiếp tục tăng mạnh trong tháng 10 vừa qua.

Tuy nhiên, Tổng thống Biden dường như không nhận được nhiều tín nhiệm cho điều đó. Trong một cuộc thăm dò gần đây của Reuters/Ipsos, lạm phát là yếu tố được đa số đảng viên Đảng Dân chủ và Cộng hòa coi là "mối quan tâm rất lớn đối với tôi". Đảng Cộng hòa đã coi vấn đề này (lạm phát tăng nhanh) như một vấn đề tiềm năng cần khai thác cho cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vào năm tới. Một số nhà lập pháp và nhà kinh tế của Đảng Dân chủ cũng đã kêu gọi Fed có hành động cứng rắn hơn.

Mặc dù chính quyền Tổng thống Biden - giống như nhiều quan chức Fed - cũng tin rằng lạm phát hiện tại là một hệ quả tạm thời của kinh tế toàn cầu sau đại dịch. Nhưng một cố vấn của ông Biden cho biết, lo ngại về lạm phát và nền kinh tế nói chung là lý do chính khiến Tổng thống Biden bị sụt giảm trong các cuộc thăm dò dư luận những tháng gần đây. Vì thế đảng Dân chủ đương nhiệm phải cho thấy họ hiểu vấn đề và đang cố gắng giải quyết nó. "Nhiều người vẫn còn bất an về nền kinh tế và tất cả chúng ta đều biết tại sao", Biden nói vào tuần trước. "Mọi người thấy giá cao hơn. Họ đến các cửa hàng hoặc lên mạng và không thể tìm thấy thứ mà họ luôn cần hoặc khi cần. Chúng tôi đang theo dõi những vấn đề này và cố gắng tìm cách giải quyết chúng…".

Nhưng liệu điều đó (lo ngại về lạm phát) đóng vai trò như thế nào đối với sự lựa chọn vị trí Chủ tịch mới của Fed thì vẫn chưa rõ ràng. Trong khi bà Brainard có thể là lựa chọn "ôn hòa" hơn, sẵn sàng thể hiện sự kiên nhẫn hơn trong việc tăng lãi suất thì ông Powell - với hoạt động điều hành chính sách hướng trọng tâm đến thúc đẩy tăng việc làm đã được ghi nhận trong suốt thời gian vừa qua - cũng đã có được sự ủng hộ từ các đảng viên Cộng hòa và Dân chủ tại Thượng viện.