Chính sách thương mại của Trung Quốc được “mổ xẻ” tại WTO

Trung Quốc có lý lẽ của mình

Theo thông báo trên trang web của WTO, cơ sở cho việc rà soát này là một báo cáo của Ban Thư ký WTO và một báo cáo của Chính phủ Trung Quốc. Qua rà soát lần này, các thành viên của WTO sẽ xem xét các chính sách thương mại của Trung Quốc và đánh giá hiệu quả của nó trong việc duy trì các quy tắc đa phương.

Mỹ cho rằng cơ chế hiện nay của WTO không đủ để giải quyết được các vấn đề thương mại lớn

Theo các nguồn thạo tin, tại cuộc họp lần này đại diện Trung Quốc sẽ nhắc lại các quan điểm được đưa ra trong báo cáo mới đây của Chính phủ nước này, qua đó bảo vệ các nỗ lực hòa nhập vào hệ thống thương mại toàn cầu của Trung Quốc trong thời gian qua.

Cụ thể, báo cáo ngày 28/6 của Trung Quốc cho biết: “Trung Quốc đã thực hiện đầy đủ các cam kết của mình đối với WTO, mở cửa đáng kể thị trường của mình với thế giới và mang lại kết quả cùng có lợi cũng như mối quan hệ cùng thắng trên quy mô rộng hơn”. Báo cáo này cũng nhấn mạnh: “Trung Quốc kiên quyết tuân thủ và duy trì các quy tắc của WTO, cũng như ủng hộ một hệ thống thương mại đa phương mở, minh bạch, toàn diện và không phân biệt đối xử”.

Phát biểu tại ngày đầu tiên của cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Thương mại Trung Quốc Wang Shouwen đã bảo vệ các quan điểm trên, đồng thời cho rằng WTO hiện đang đối mặt với những thách thức nghiêm trọng. Vị này kêu gọi tất cả các thành viên WTO đứng lên chống lại “sự bắt nạt”, chủ nghĩa bảo hộ và đơn phương, đồng thời kêu gọi các thành viên giải quyết các mối đe dọa mang tính hệ thống gây ra bởi việc áp thuế quan của chính quyền Tổng thống Trump đối với thép, nhôm và ô tô, cũng như nhấn mạnh các thuế quan này là nhằm trực diện vào Trung Quốc.

Cuộc họp này diễn ra trong bối cảnh căng thẳng thương mại trên thế giới gia tăng, đặc biệt giữa Mỹ và Trung Quốc, với việc Chính quyền của Tổng thống Donald Trump vừa áp thuế 25% với 34 tỷ USD các hàng hóa của Trung Quốc (và ngay lập tức nhận lại mức trả đũa tương ứng từ nước này); đồng thời cho biết sẽ tiếp tục triển khai kế hoạch áp thuế nhập khẩu 10% lên thêm 200 tỷ USD và xa hơn nữa là thông điệp có thể đánh thuế với tổng cộng lên tới 500 tỷ USD hàng hóa từ Trung Quốc.

Trước đó, chính quyền Trump vào tháng 1/2018 nói rằng, họ đã “mắc sai lầm” trong việc ủng hộ Trung Quốc gia nhập WTO năm 2001 với những điều khoản không bắt buộc Bắc Kinh phải mở cửa nền kinh tế theo định hướng thị trường và điều này đã chứng tỏ là không hiệu quả trong việc đảm bảo sự tuân thủ của Trung Quốc về một cơ chế thương mại mở, theo định hướng thị trường. Đoàn đại biểu Hoa Kỳ tham dự cuộc họp lần này được dẫn đầu bởi Terry McCartin - Quyền Trợ lý Đại diện Thương mại Mỹ phụ trách các vấn đề Trung Quốc và Dennis Shea - đại diện thường trực của Mỹ tại WTO.

Mỹ lại có cách nhìn khác

Tiếp lời sau phát biểu của Thứ trưởng Thương mại Trung Quốc, ông Dennis Shea cho rằng, vai trò nhà nước trong nền kinh tế Trung Quốc đã tăng lên. “Các công ty nước ngoài đang kinh doanh tại Trung Quốc hoặc cạnh tranh với các đối thủ Trung Quốc đã và đang phải đối mặt với những trở ngại sâu và rộng hơn”, đại diện Mỹ nói và cho biết thêm, Bắc Kinh đang cung cấp "các trợ cấp lớn, bóp méo thị trường" và "làm lệch sân chơi... theo nhiều cách khác nhau".

Bởi thế theo ông Dennis Shea, một tính toán và phán xét về các chính sách thương mại không công bằng của Trung Quốc là cấp bách. “Với vai trò rất lớn và ngày càng tăng của Trung Quốc trong thương mại quốc tế, cùng với những thiệt hại nghiêm trọng từ vai trò nhà nước, hay cách tiếp cận thương mại và đầu tư của Trung Quốc gây ra đối với các đối tác thương mại thì việc tính toán này không còn có thể bị trì hoãn nữa”, ông Dennis Shea nói.

Tuy nhiên, vị này cũng cho rằng vấn đề này là “quá lớn” để WTO có thể giải quyết bởi WTO hiện không có được tất cả các công cụ cần thiết để khắc phục tình trạng này.

Hệ thống cơ chế giải quyết tranh chấp của WTO tập trung vào các chính sách cụ thể nên không thể đối phó với những tình huống rộng lớn hơn, khi các chính sách do nhà nước dẫn dắt chiếm ưu thế hơn các lực lượng thị trường. Các quy định mới của WTO dường như không được tính đến để giải quyết các vấn đề như vậy, hoặc có thể phải mất quá nhiều thời gian.

“Giải pháp tốt nhất cho Trung Quốc là cần thực hiện đầy đủ và hiệu quả các chính sách mở định hướng thị trường”, Dennis Shea nhấn mạnh. Dưới thời Tổng thống Donald Trump, Mỹ yêu cầu hệ thống giải quyết tranh chấp của WTO cần được thay đổi để ngăn chặn việc Hoa Kỳ nhận được những gì mà ông coi là “thỏa thuận bất công”. Ông Trump cũng đã từng cảnh báo về khả năng rời khỏi WTO nếu các vấn đề không được giải quyết.

Các nguồn thạo tin cho biết, phần lớn các đại diện thành viên WTO tham gia cuộc họp lần này đều thừa nhận những nỗ lực của Trung Quốc nhằm hiện đại hóa các chính sách của mình nhưng cũng thúc giục Trung Quốc cần tiếp tục. Một số quốc gia thành viên WTO như Nhật Bản, Canada, Liên minh châu Âu… cũng đã phát đi tín hiệu về các mối quan ngại của họ liên quan đến vấn đề an ninh mạng, dư thừa công suất hay vai trò nhà nước trong nền kinh tế Trung Quốc. Một số thành viên WTO cũng dự kiến sẽ chỉ trích các chính sách chuyển giao công nghệ của Trung Quốc mà theo họ là đang cho thấy sự phân biệt đối xử và dẫn đến hành vi trộm cắp tài sản trí tuệ và bí mật công nghệ.