Chuẩn Basel II: Hệ thống đã sẵn sàng

	Nam A Bank đạt chuẩn quốc tế Basel II trước hạn
	Ngân hàng chạy đua Basel II
	Vietbank trở thành thành viên thứ 14 đạt chuẩn Basel II

Tình hình triển khai và triển vọng

Áp dụng Basel II là yêu cầu tất yếu đối với các NHTM tại Việt Nam. Với tinh thần đó, từ năm 2014, NHNN đã chủ động xây dựng lộ trình triển khai và áp dụng Basel II đối với hệ thống NHTM và đã chọn 10 NHTM thí điểm áp dụng Basel II. Năm 2016, NHNN ban hành Thông tư 41/2016/TT-NHNN, trong đó yêu cầu, từ 1/1/2020, các ngân hàng sẽ phải chính thức áp dụng tỷ lệ an toàn vốn theo chuẩn Basel II.

Tiếp đó vào năm 2017, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 51/NQ-CP, trong đó có nội dung yêu cầu đến 2020, các NHTM triển khai áp dụng tỷ lệ an toàn vốn theo chuẩn mực Basel II; phấn đấu có 12 - 15 ngân hàng đáp ứng đủ mức vốn tự có theo chuẩn mực vốn Basel II. Như vậy có thể thấy, việc triển khai Basel II được coi là giải pháp tái cơ cấu căn bản có tính đột phá, tạo nền tảng cho sự an toàn, phát triển lành mạnh, nâng cao sức cạnh tranh của hệ thống ngân hàng Việt Nam trong xu hướng hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng hiện nay.

Ảnh minh họa

Sau khi Vietcombank và VIB được Thống đốc NHNN trao quyết định được áp dụng Thông tư 41 trước thời hạn 1 năm, ngành Ngân hàng đã chứng kiến những biến chuyển mạnh mẽ của nhóm các NHTMCP và một số ngân hàng nước ngoài trong việc chạy nước rút để tuân thủ Basel II. Tính đến thời điểm hiện tại, đã có 17 ngân hàng được phê duyệt áp dụng Thông tư 41. Trong khoảng thời gian từ nay tới 1/1/2020 (tức khoảng 3 tuần nữa) khi thời hạn của Thông tư 41 chính thức có hiệu lực, kỳ vọng sẽ có thêm nhiều ngân hàng được phê duyệt áp dụng.

Tuy nhiên theo TS. Nguyễn Trí Hiếu - chuyên gia tài chính, Thông tư 41 mới chỉ là một phần của Basel II, bởi các quy định và tiêu chí trong Hiệp ước này rộng và còn phức tạp hơn nhiều. Nhưng ít nhất Thông tư 41 khi quy định về tỷ lệ an toàn vốn mà đây cũng là điểm chính của Basel II, đưa ra những phương pháp tính các loại tài sản có rủi ro với những hệ số rủi ro chặt chẽ hơn.

Vì lẽ đó cho tới thời điểm này, cũng chưa ngân hàng nào công bố hoàn thành cả 3 trụ cột của Basel II mà mới chỉ hoặc hoàn thành Trụ cột 1 (mức độ vốn an toàn tối thiểu); hoặc Trụ cột 1 và Trụ cột 3 (minh bạch và kỷ luật thị trường). Do đó bên cạnh Thông tư 41, các ngân hàng cũng cần chú trọng tới Thông tư 13/2018/TT-NHNN quy định về hệ thống kiểm soát nội bộ của các NHTM, chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Trong đó, Thông tư 13 yêu cầu các ngân hàng phải xây dựng hệ thống quản lý rủi ro từ hội đồng quản trị tới ban điều hành, xây dựng các phòng tuyến đề phòng rủi ro…

3 trụ cột: Khó khăn và giải pháp thúc đẩy

Theo các chuyên gia, với việc ban hành Thông tư 41 và Thông tư 13, NHNN đã hoàn thiện khuôn khổ pháp lý để triển khai chuẩn mực vốn Basel II theo phương pháp tiêu chuẩn với đầy đủ cả 3 trụ cột, đồng thời đưa ra lộ trình phù hợp để thực hiện các mục tiêu về áp dụng các chuẩn mực, thông lệ quốc tế mà Chính phủ và Quốc hội đề ra. Các thông tư này sẽ giúp các ngân hàng có cơ sở và căn cứ hướng dẫn để tiến tới thực hiện cả 3 trụ cột của Basel II. Trong đó, Trụ cột 1 của Basel II tập trung vào việc đo lường và đảm bảo mức độ an toàn vốn tối thiểu. Trụ cột 2 của Basel II là quy trình đánh giá nội bộ về mức độ đủ vốn (ICAAP). Trụ cột 3 tập trung vào việc minh bạch và công bố thông tin. Theo đó, các NHTM cần công bố thông tin một cách định kỳ và minh bạch. Nội dung công bố thông tin cần đáp ứng yêu cầu tối thiểu của NHNN, ngoài ra nên tham khảo đến các chuẩn mực tốt nhất trên thế giới.

Để triển khai thành công Basel II, hệ thống ngân hàng Việt Nam đứng trước rất nhiều khó khăn và thách thức cần giải quyết. Từ góc độ các NHTM, trước tiên cần có sự đồng thuận tuyệt đối của cổ đông, Hội đồng quản trị, Ban kiểm soát và Ban điều hành trong việc tuân thủ Basel II và hướng đến một mô hình quản trị doanh nghiệp và quản trị rủi ro tiên tiến và minh bạch. Bên cạnh đó, các ngân hàng cũng cần đảm bảo đủ vốn tối thiểu; đảm bảo cơ sở dữ liệu thông tin đầy đủ, “sạch”, chất lượng, tin cậy; đảm bảo các hệ thống công nghệ vững mạnh, tương tác tốt với nhau, công cụ đo lường CAR chất lượng, tin cậy. Cùng với đó là đảm bảo nguồn nhân lực đủ, có trình độ kiến thức chuyên môn, kiến thức rủi ro và am hiểu công nghệ… Việc đầu tư cho Basel II và tiến tới là Basel III cần được thực hiện một cách nghiêm túc, bài bản. Dự kiến lộ trình này sẽ được thực hiện không dưới 8 năm, với một lượng chi phí đáng kể nhưng đổi lại, sẽ mang lại cho các ngân hàng một hiệu quả kinh doanh bền vững.

Từ góc độ cơ quan quản lý, cần sự hỗ trợ hành lang pháp lý cho các quy định quản lý mới trong quá trình hội nhập, như quy định bắt buộc về xếp hạng tín nhiệm, quy định về sản phẩm phái sinh, chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế (IFRS)…. Ngoài ra, cũng cần có cơ chế khuyến khích và dỡ bỏ dần những quản lý hành chính về room tín dụng, điều kiện phát triển mạng lưới… cho các ngân hàng tuân thủ cả 3 trụ cột Basel II và tiến tới áp dụng sớm Basel III.

Như đã đề cập ở trên, hiện chưa có ngân hàng nào công bố hoàn thành cả 3 trụ cột của Basel II dù được biết một số ngân hàng đã bắt tay vào đầu tư triển khai các Trụ cột 2 và Trụ cột 3. Do đó, kỳ vọng trong thời gian sớm nhất tới đây sẽ có những ngân hàng đầu tiên hoàn thành và sớm công bố cả 3 trụ cột của Basel II ngay trước thời điểm kết thúc năm 2019. Bởi việc có ngân hàng hoàn thành được cả 3 trụ cột Basel II trong năm 2019 - sớm trước một năm so với thời hạn NHNN quy định - vừa không chỉ tốt cho chính ngân hàng đó, mà còn có thể coi là “phát súng đầu tiên” thể hiện nỗ lực tiên phong cũng như sẽ có tác động khích lệ lớn đối với các ngân hàng khác, qua đó góp phần đặt dấu mốc phát triển mới theo chuẩn mực quốc tế, đảm bảo sự phát triển minh bạch, an toàn và bền vững của ngành Ngân hàng Việt Nam.