Chương trình Đối thoại quốc gia về chuyển dịch năng lượng bền vững

Trong hai ngày 22-23/11 tại Hà Nội, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường (KH,CN&MT) của Quốc hội và Tổ chức Hợp tác Phát triển Đức (GIZ) đã phối hợp tổ chức Chương trình Đối thoại quốc gia: “Chuyển dịch năng lượng bền vững – Quản trị, Tài chính và Công nghệ”.

Đây là một trong những hoạt động thuộc khuôn khổ Dự án “Năng lượng sạch, Chi phí hợp lý và An ninh năng lượng cho các quốc gia Đông Nam Á (CASE)”, do Bộ Kinh tế và Hành động Khí hậu CHLB Đức (BMWK) tài trợ.

Xuyên suốt Chương trình đối thoại là những trao đổi, thảo luận về kinh nghiệm quốc tế và thực tiễn Việt Nam trong xây dựng định hướng chiến lược và kế hoạch chuyển dịch năng lượng bền vững nhằm đạt mục tiêu trung hòa các bon vào giữa thế kỷ 21.

Các đại diện từ các cơ quan của Quốc hội Việt Nam và Đại sứ quán Đức tại Việt Nam cùng chia sẻ chức năng, nhiệm vụ và vai trò của Quốc hội để thúc đẩy lộ trình chuyển dịch năng lượng; các bộ ngành, cơ quan khoa học của Việt Nam cũng trao đổi về định hướng chiến lược phát triển ngành để hướng tới mục tiêu phát thải thấp. Bên cạnh đó, Bộ Kinh tế và Hành động khí hậu CHLB Đức (BMWK) và Bộ Năng lượng Indonesia cũng đóng góp những kinh nghiệm thực tiễn của nước mình trong lộ trình hướng tới Net-zero.

Những kết quả bước đầu của quá trình chuyển dịch năng lượng tại Việt Nam thời gian qua đã cho thấy quá trình triển khai có thuận lợi và thách thức đan xen, trong đó khó khăn, thách thức là chủ yếu. Các đại diện tham gia diễn đàn cho rằng, giải pháp về quản trị, trọng tâm là cơ chế, chính sách, pháp luật là yếu tố then chốt cho chuyển dịch năng lượng công bằng và bền vững. Cùng với đó là các vấn đề về tài chính, công nghệ, kỹ thuật và lộ trình giảm phát thải cho các tập đoàn kinh tế hoạt động trong lĩnh vực năng lượng nhằm ứng phó với biến đổi khí hậu; vấn đề hợp tác, trong đó có hợp tác quốc tế ở các cấp độ toàn cầu, khu vực, quốc gia, địa phương, cộng đồng, giữa các ngành, lĩnh vực và các bên liên quan đóng vai trò hết sức quan trọng.

Quốc hội có vai trò quan trọng thúc đẩy quá trình chuyển dịch năng lượng bền vững thông qua thực hiện các quyền lập pháp, giám sát và quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước. Trong giai đoạn trước mắt, cần tập trung hoàn thiện thể chế về phát triển năng lượng, trọng tâm là nghiên cứu, đánh giá tình hình, rà soát hệ thống pháp luật phục vụ cho việc sửa đổi toàn diện Luật Điện lực, Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, Luật Năng lượng nguyên tử, Luật Khoáng sản, xây dựng mới Luật Năng lượng tái tạo; thực hiện có hiệu quả giám sát chuyên đề của Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong năm 2021 về “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển năng lượng giai đoạn 2016 - 2021”.

Trong bài phát biểu tại Chương trình đối thoại, ông Nguyễn Đức Hải, Phó Chủ tịch Quốc hội đã nhấn mạnh, Việt Nam có một nền kinh tế năng động với tốc độ tăng trưởng cao trong nhiều năm liên tục. Nhu cầu sử dụng năng lượng, đặc biệt là điện năng ngày càng tăng cao.

Để đạt các mục tiêu về phát triển kinh tế xanh, bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu, trong thời gian qua Đảng và Nhà nước Việt Nam đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách, pháp luật về phát triển năng lượng, trong đó đáng lưu ý là ngày 11/02/2020, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 55-NQ/TW về “Định hướng chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”. Để thực hiện Nghị quyết, Quốc hội, Chính phủ, các cấp, các ngành và địa phương đã và đang tập trung xây dựng và triển khai các chương trình, đề án, dự án, nhiệm vụ có liên quan.

Ông Lê Quang Huy, Chủ nhiệm Ủy ban KH,CN&MT của Quốc hội cho biết: “Chuyển dịch năng lượng bền vững nhằm giảm phát thải khí nhà kính, bảo vệ hệ thống khí hậu trái đất nhưng vẫn bảo đảm an ninh năng lượng và giảm thiểu tác động đến phát triển kinh tế - xã hội - môi trường là một xu hướng tất yếu ở quy mô toàn cầu mà Việt Nam đã kịp thời nắm bắt và bắt đầu thúc đẩy mạnh mẽ. Đây là quá trình đòi hỏi những nỗ lực rất lớn của Việt Nam cùng với sự hỗ trợ của quốc tế để giải quyết những vấn đề khó khăn, bất cập cả ở góc độ chính sách, quản trị, tài chính, công nghệ.”

Theo bà Vũ Chi Mai, Giám đốc Dự án CASE, trong bối cảnh chống biến đổi khí hậu toàn cầu cũng như tình hình cung ứng năng lượng truyền thống, chuyển dịch năng lượng hơn bao giờ hết trở thành một nhu cầu và giải pháp. Tiến trình chuyển dịch năng lượng cần sự đồng hành cam kết của nhiều cơ quan, đơn vị, diễn ra ở mọi cấp độ.

“Chính vì vậy, tại Việt Nam, việc dự án CASE có cơ hội được làm việc với Quốc hội trong chủ đề này thực sự rất phù hợp. Bên cạnh việc tổ chức những diễn đàn đối thoại cao cấp, dự án cũng thực hiện những nghiên cứu đưa ra các bằng chứng cụ thể giúp Quốc hội giám sát và thúc đẩy tốt hơn nữa chuyển dịch năng lượng bền vững và công bằng”, bà Mai chia sẻ.

Hội nghị đánh giá cao vai trò của GIZ và Dự án CASE đã rất tích cực tổ chức sự kiện này. Để nghiên cứu, thực hiện các giải pháp, khuyến nghị lộ trình mà các chuyên gia đề xuất tại diễn đàn, cần có sự tiếp tục phối hợp nghiên cứu kỹ lưỡng, tham vấn chuyên gia tiếp theo ở nhiều góc độ, nhất là các khuyến nghị hoàn thiện quy định chính sách cụ thể về tài chính, thuế, kiểm soát phát thải khí nhà kính, chuyển đổi công nghệ, đánh giá tác động đến phát triển kinh tế-xã hội…

Dự án CASE có mục tiêu hỗ trợ các nước đối tác khu vực Đông Nam Á trong quá trình chuyển đổi sang hệ thống năng lượng sạch với chi phí hợp lý cho người dân, đồng thời đẩy mạnh tham vọng chính trị nhằm thực hiện Thỏa thuận Paris. Với cách tiếp cận toàn diện đến các tổ chức khu vực công, tư nhân và tổ chức nghiên cứu, dự án CASE góp phần thay đổi câu chuyện của ngành năng lượng ở Thái Lan, Indonesia, Philippines và Việt Nam theo hướng chuyển đổi năng lượng dựa trên bằng chứng.