Đa dạng hoá kênh huy động vốn, tạo đột phá cho kinh tế tư nhân

Hầu hết ngân hàng đều có mối quan hệ cho vay trực tiếp với khối doanh nghiệp tư nhân

Tăng sức đầu tư vào doanh nghiệp tư nhân

Chia sẻ tại Hội thảo “Vốn ngân hàng góp phần thúc đẩy kinh tế tư nhân” diễn ra vừa qua, TS. Lê Duy Bình – Giám đốc Economica Việt Nam cho hay, trong gần bốn thập kỷ qua, khu vực kinh tế tư nhân tại Việt Nam đã có sự phát triển vượt bậc, chuyển mình từ một thành phần kinh tế còn nhỏ lẻ, manh mún thành một trụ cột quan trọng của nền kinh tế. Theo số liệu của Cục Thống kê, khu vực kinh tế tư nhân trong nước hiện đóng góp xấp xỉ 50% GDP, khu vực này tạo việc làm cho khoảng 85% lao động cả nước. Như vậy, kinh tế tư nhân hiện nay quyết định tới số lượng và chất lượng của hơn 50% GDP của Việt Nam.

Trong tổng nguồn vốn đầu tư toàn xã hội dự kiến đạt khoảng 174 tỷ USD vào năm 2025, đầu tư tư nhân sẽ đóng góp khoảng 96 tỷ USD hay xấp xỉ 56%. Đầu tư công sẽ chỉ đóng góp khoảng 36 tỷ USD, khu vực FDI khoảng 28 tỷ USD, và đầu tư khác khoảng 14 tỷ USD. Như vậy, chỉ cần đầu tư của kinh tế tư nhân tăng 1% sẽ mang lại mức tăng về giá trị tuyệt đối tương đương với việc đầu tư công phải tăng 2,5% và đầu tư nước ngoài phải tăng 3,5%. Qua đó cho thấy, tác động của tăng trưởng đầu tư tư nhân trong nước đối với tổng cầu lớn hơn rất nhiều so với đầu tư từ khu vực công và khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.

Xác định tầm quan trọng của kinh tế tư nhân, thời gian qua, Đảng, Nhà nước, Chính phủ đã có nhiều chỉ đạo quan trọng đối với khu vực này. Tại Nghị quyết số 10-NQ/TW ngày 03/6/2017, Nghị quyết Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về phát triển kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa đã đặt mục tiêu phát triển kinh tế tư nhân lành mạnh, hiệu quả, bền vững, thực sự trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, góp phần phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững. Trong bài phát biểu gần đây, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh cần xác định phát triển kinh tế tư nhân là chiến lược, chính sách lâu dài của quốc gia. Kinh tế tư nhân cùng với kinh tế nhà nước, kinh tế tập thể là tập hợp nòng cốt để xây dựng nền kinh tế tự chủ, tự lực, tự cường. Mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định thành lập Ban chỉ đạo xây dựng Đề án phát triển kinh tế tư nhân, thể hiện tinh thần hành động quyết liệt trong việc tạo điều kiện để kinh tế tư nhân phát triển, góp phần hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng kinh tế tối thiểu 8% mà Chính phủ đã đặt ra, tạo tiền đề cho giai đoạn sắp tới theo chủ trương của Đảng, Quốc hội. Đây là nhiệm vụ rất lớn đặt ra cho các cấp, các ngành từ Trung ương đến địa phương. Một trong những giải pháp trọng tâm cần phải triển khai đó là giải phóng tối đa các nguồn lực phát triển cho kinh tế tư nhân, tạo cơ hội cho kinh tế tư nhân tiếp cận hiệu quả các nguồn lực quan trọng như vốn, đất đai, nhân lực, công nghệ…

Với vai trò là huyết mạch, cung ứng vốn cho nền kinh tế, ngành Ngân hàng đã tích cực thực hiện đồng bộ các giải pháp thúc đẩy tăng trưởng tín dụng nhằm đáp ứng nhu cầu vốn cho sản xuất kinh doanh của người dân, doanh nghiệp nói chung cũng như các doanh nghiệp tư nhân nói riêng. Tính đến cuối năm 2024, dư nợ tín dụng đối với doanh nghiệp tư nhân tại các TCTD đạt khoảng gần 7 triệu tỷ đồng, tăng khoảng 14,7% so với năm 2023, chiếm khoảng 44% dư nợ tín dụng nền kinh tế.

Theo chia sẻ của Phó Thống đốc Thường trực NHNN, hầu hết các tổ chức tín dụng cả trong nước, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, các tổ chức tài chính vi mô... đều có mối quan hệ cho vay trực tiếp với khối doanh nghiệp tư nhân, trong đó có doanh nghiệp nhỏ và vừa chứ không phải ngân hàng chỉ dành cho phân khúc lớn cho doanh nghiệp Nhà nước.

Bà Phùng Thị Bình, Phó Tổng giám đốc Agribank cho biết, hiện ngân hàng đang có quy mô dư nợ 1,74 triệu tỷ đồng, trong đó 90% dành cho khu vực kinh tế tư nhân

Agribank là một trong các ngân hàng thương mại nhà nước dẫn đầu trong tiếp vốn cũng như hỗ trợ khu vực kinh tế tư nhân. Bà Phùng Thị Bình, Phó Tổng giám đốc Agribank cho biết, hiện ngân hàng đang có quy mô dư nợ 1,74 triệu tỷ đồng, trong đó 90% dành cho khu vực kinh tế tư nhân. "Số liệu trên thể hiện chúng tôi rất quan tâm đến đối tượng khách hàng kinh tế tư nhân, đặc biệt là khi Agribank luôn gắn với sứ mệnh phát triển nông nghiệp nông thôn và nông dân", bà Bình khẳng định và cho biết thêm, hiện nay, Agribank đang triển khai 9 chương trình tín dụng ưu đãi dành cho tất cả các đối tượng, trong đó có 8 chương trình dành cho hộ kinh tế tư nhân, bao gồm doanh nghiệp xuất nhập khẩu, doanh nghiệp nhỏ và vừa, sản xuất kinh doanh tiêu dung,... Trong các chương trình này, lãi suất được áp dụng thấp hơn cho vay thông thường từ 1-2%/năm và có các chương trình ưu đãi cho xuất nhập khẩu, tham gia vào chuỗi giá trị. Để các hộ kinh tế tư nhân, cụ thể là doanh nghiệp nhỏ và vừa, xích lại gần với ngân hàng hơn, Agribank triển khai liên kết với hộ nông dân, hội phụ nữ.

Các NHTMCP cũng đang tích cực triển khai nhiều chương trình ưu đãi tới khu vực doanh nghiệp tư nhân. Đơn cử, LPBank đang dành hơn 15.000 tỷ đồng cho các chương trình vay vốn tín dụng ưu đãi, lãi suất vay linh hoạt. Ngay từ những tháng đầu năm 2025, LPBank “tung” Gói vay quy mô 8.000 tỷ đồng với ưu đãi lãi suất giảm sâu chỉ từ 4,8%/năm cho doanh nghiệp, đối với các khoản vay trung dài hạn, lãi suất chỉ từ 7%/năm với thời hạn cố định lên tới 12 tháng. LPBank cũng đang ưu tiên phát triển các sản phẩm tín dụng xanh dành cho các doanh nghiệp, hộ kinh doanh có ứng dụng công nghệ xanh, sản phẩm thân thiện với môi trường...

"Đồng hành cùng doanh nghiệp phát triển trong kỷ nguyên vươn mình, LPBank không chỉ mang tới nguồn vốn vay linh hoạt mà còn đáp ứng được mọi loại hình kinh doanh đa dạng, thúc đẩy hoạt động kinh doanh hiệu quả của kinh tế tư nhân, giúp các doanh nghiệp có điểm tựa vững vàng để phát triển mạnh mẽ, đóng góp vào sự thịnh vượng chung của đất nước", đại diện LPBank chia sẻ.

LPBank không chỉ cung cấp nguồn vốn vay linh hoạt mà còn hỗ trợ đa dạng loại hình kinh doanh, thúc đẩy hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp tư nhân

Chỉ vốn ngân hàng là chưa đủ

Hiện tại, nhu cầu vốn của doanh nghiệp để thực hiện mục tiêu tăng trưởng GDP từ 8% trở lên là rất lớn, điều này cũng tạo nhiều áp lực huy động vốn cho các ngân hàng. Để đáp ứng cầu vốn của nền kinh tế, bà Phùng Thị Bình cho biết, bên cạnh đề xuất được giữ lại lợi nhuận để tăng vốn điều lệ, Agribank cũng đang tích cực đa dạng hóa các kênh huy động vốn, giữ ổn định lãi suất huy động để có thêm dư địa hạ lãi suất cho vay hỗ trợ doanh nghiệp.

Khẳng định vốn ngân hàng có vai trò rất quan trọng trong thúc đẩy kinh tế tư nhân, nhưng các chuyên gia cho rằng, doanh nghiệp không nên quá phụ thuộc vào vốn ngân hàng mà cần có sự chủ động hơn trong nguồn vốn đầu tư để nắm bắt thời cơ trong bối cảnh mới. Ông Nguyễn Văn Thân thừa nhận, hiện nay, doanh nghiệp vừa và nhỏ vẫn đang lệ thuộc lớn vào vốn ngân hàng, nhất là khi cơ chế trên thị trường vốn còn bất cập. Không còn cách nào khác, doanh nghiệp phải tự nâng mình bằng khoa học công nghệ, ngoài khoa học công nghệ thì cần phải liên kết doanh nghiệp với nhau. Bên cạnh nguồn vốn từ ngân hàng, các doanh nghiệp cũng có thể huy động nguồn vốn vay từ các quỹ, các tổ chức quốc tế ở trong và ngoài nước.

TS. Nguyễn Đình Cung - nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cho rằng, doanh nghiệp khu vực kinh tế tư có mặt ở khắp mọi nơi. Trong một số lĩnh vực, ngành nghề, doanh nghiệp tư nhân còn làm tốt hơn doanh nghiệp nhà nước. Tuy nhiên, hiện nay doanh nghiệp tư nhân vẫn phát triển thụ động và đối mặt với rất nhiều rào cản, trong đó lớn nhất là thể chế. Thể chế đang là rào cản, kìm hãm sự phát triển của nhiều doanh nghiệp trong đó có khu vực doanh nghiệp tư nhân. Các doanh nghiệp tư nhân chưa được khuyến khích, chưa được hỗ trợ một cách hệ thống, bài bản để khởi dậy tiềm năng, nguồn lực.

Trong bối cảnh mới, trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, TS. Nguyễn Đình Cung cho rằng cần tạo động lực, không gian để khu vực kinh tế tư nhân tăng tưởng khoảng 10%, từ đó hoàn thành mục tăng trưởng kinh tế của năm 2025. Làm được điều này, cần chú trọng đến 2 trụ cột.

Một là, cải cách thể chế. Trong đó tháo bỏ, chuyển đổi hệ thống pháp luật chồng chéo, trùng lặp, không rõ ràng, không hiệu quả, không cụ thể, minh bạch…

Hai là, về phần vốn từ doanh nghiệp. Cần tạo ra một môi trường, hệ thống chính sách hỗ trợ, khuyến khích thúc đẩy phát triển doanh nghiệp tư nhân. Tạo cho doanh nghiệp một môi trường tiếp cận vốn, đất đai, khoa học công nghệ, dữ liệu… kịp thời, đủ lớn về quy mô và đồng bộ để bứt phá lên một cấp độ mới, từ siêu nhỏ đến vừa, vừa đến lớn - một ngưỡng rất khó của doanh nghiệp. "Khuôn khổ để doanh nghiệp phát triển không chỉ là vốn tín dụng, mà còn là vốn đầu tư dài hạn. Như vậy, Nhà nước cần mở ra thị trường vốn đầu tư đa dạng hơn, giảm gánh nặng cho phía ngân hàng. Phải phát triển thị trường vốn có các loại quỹ, điều mà hiện nay chúng ta đang thiếu rất nhiều. Vì thiếu nên nhiều doanh nghiệp chưa phát triển được… Chiến lược sắp tới của Bộ Chính trị sẽ huy động hết nguồn lực của kinh tế tư nhân, hết tính sáng tạo, năng động của khu vực này, qua đó giúp tận dụng được hết cơ hội phát triển của khu vực kinh tế tư nhân nói chung và cả nền kinh tế” - TS. Nguyễn Đình Cung kỳ vọng.

Ngoài nguồn vốn từ ngân hàng, Chủ tịch Hãng kiểm toán ASCO Nguyễn Thanh Khiết còn cho rằng, Chính phủ và các tổ chức tài chính cần tăng cường vốn cho các quỹ bảo lãnh tín dụng, mở rộng phạm vi bảo lãnh để giúp nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận vốn dễ dàng hơn. Đồng thời, cần cải tiến quy trình bảo lãnh để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả, giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian và chi phí khi tiếp cận vốn.

Bên cạnh đó, cần thúc đẩy các mô hình tài chính thay thế để mở rộng kênh huy động vốn như thuê tài chính, tín dụng chuỗi cung ứng bằng cách các doanh nghiệp có thể vay dựa trên hợp đồng đầu vào, đầu ra, giúp họ duy trì hoạt động sản xuất mà không cần tài sản thế chấp; gọi vốn cộng đồng); cho vay ngang hàng; Kết nối trực tiếp nhà đầu tư và doanh nghiệp, giảm bớt các yêu cầu khắt khe của ngân hàng và giúp doanh nghiệp nhỏ tiếp cận vốn dễ dàng hơn…