Dấu ấn một tài hoa Hà Nội

Trong giới hội họa, cái tên Công Quốc Hà không xa lạ. Trước khi sang Thụy Điển sinh sống, họa sĩ Công Quốc Hà đã tạo dựng được tên tuổi cũng như định hình phong cách hội họa của mình với những tác phẩm bằng chất liệu lối sơn mài truyền thống. Tôi biết và thích tranh Công Quốc Hà từ những năm cuối thế kỷ 20. Khi đó, Công Quốc Hà còn ở Hà Nội. Cũng khi đó, ông có cộng tác vẽ minh họa cho một số tờ báo văn chương. Nhiều tranh sơn mài của ông được một số tạp chí dùng làm trang bìa. Đó là những bức tranh thiếu nữ của Hà Nội, làm bằng chất liệu sơn mài truyền thống. Những gương mặt Á đông bước vào khuôn tranh bằng sự tài hoa của Công Quốc Hà và người xem nhận ra sự lấp lánh của bạc, màu trắng của vỏ trứng trên nền thẫm của then đen, đỏ son xanh lục… Xem tranh rồi nhớ và thích Công Quốc Hà từ hồi đó. Thế rồi bẵng đi một thời gian, mới biết anh đã sang Thụy Điển sinh sống.

Phố Hà Nội trong tranh của Công Quốc Hà

Lần trở về Hà Nội này, gặp họa sĩ Công Quốc Hà và nhận ra, cùng với sự thay đổi về không gian sáng tác thì tranh của ông cũng đã chuyển qua một giai đoạn mới. Vẫn là thiếu nữ và những góc phố Hà Nội đấy thôi, nhưng tươi tắn hơn bởi ở xứ người, Công Quốc Hà đã ít dùng chất liệu sơn mài truyền thống mà chuyển qua sơn mài Nhật Bản. Bảng màu của sơn mài Nhật rực rỡ hơn, lại có khi họa sĩ kết hợp giữa chất liệu sơn mài và acrylic, khiến tranh anh có thể phù hợp với nhiều không gian hiện đại và cũng hợp với thị hiếu thẩm mỹ của nhiều người hơn.

Trò chuyện, họa sĩ Công Quốc Hà quả quyết rằng, chất liệu chưa bao giờ là điều quan trọng nhất đối với anh. Chất liệu không tạo nên cái đẹp. Với ông, mỗi chất liệu đều có ưu điểm, vấn đề là người họa sĩ có thích hay không. Thích rồi thì có biết khai thác đúng và trúng cho mỗi bức tranh, mỗi thời đoạn sáng tác hay không mà thôi. Gần đây, những tác phẩm của Công Quốc Hà đã kết hợp giữa chất liệu sơn mài và acrylic tạo nên hiệu ứng nghệ thuật mới mẻ, hiện đại và khác lạ hơn.

Công Quốc Hà nói rằng, sau 10 năm sống ở nước ngoài, ông được trải nghiệm rất nhiều và sự trải nghiệm đó va đập vào tâm trạng, cảm xúc sáng tạo. Những “va đập” ấy đã khiến ông nhìn lại bản thân mình và quyết tìm một lối mới. Tự làm mới mình không phải là điều dễ. Nhưng Công Quốc Hà đã có những cú rẽ ngoạn mục khiến đồng nghiệp và công chúng ghi nhận.

Ở nước ngoài lâu, có khiến cho cảm xúc và mảng đề tài Hà Nội mà ông đeo đuổi bị đứt gãy, bị gián đoạn? Công Quốc Hà bảo rằng, thời đại của công nghệ, khoảng cách cũng không phải là vấn đề. Ông vẫn cập nhật hàng giờ những câu chuyện của Hà Nội, của đất nước Việt Nam. Và từ đó, ông nuôi dưỡng được cho mình được một mạch nguồn sâu sắc, bền bỉ…

Lại hỏi, vì sao sau cả chục năm ông mới về nước mà vừa rồi bày triển lãm ở Hà Nội “nhanh gọn” đến “chóng mặt” như vậy? Đến nỗi nhiều người chưa kịp đến xem thì đã thấy phòng tranh đóng cửa. Công Quốc Hà cũng giải thích, là bởi, sống ở nước ngoài, ông nhận ra lâu nay các triển lãm mỹ thuật trong nước thường kéo dài từ 7-10 ngày, thậm chí lâu hơn, là không nên. Các triển lãm tranh ở nước ngoài thường diễn ra chỉ trong vài ba ngày. Bởi thế, khi bày triển lãm “Không gian hội họa Công Quốc Hà” với 18 tác phẩm đặc sắc, ấn tượng được sáng tác trải dài trong khoảng thời gian từ 1982 đến 2022, Công Quốc Hà cũng chỉ bày trong vòng 2 ngày tại Hà Nội.

Họa sĩ Công Quốc Hà sinh năm 1955, tốt nghiệp khoa Sơn mài trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp Hà Nội. Ông tâm sự: “Tôi sinh ra và lớn lên trong phố cổ Hà Nội. Tôi tin, với bất kỳ một ai, nơi mình sinh thành cũng sẽ gắn bó suốt quãng đời mình. Với một người nghệ sĩ đã rời xa quê hương, thì nơi chốn ấy, với tất cả tuổi thơ, những kỷ niệm với gia đình, bạn bè, người quen qua bao thăng trầm lại càng được khắc sâu, nâng niu và trân trọng”.

Những diễn ngôn này ta có thể thấy nó tiếp tục hiển lộ bằng ngôn ngữ hội họa khi xem những bức tranh của Công Quốc Hà. Những ngõ phố Hà Nội, mà như Công Quốc Hà nói, “những con phố làm nên nỗi nhớ” hiện ra trong tranh như kể lại những câu chuyện phố và người Hà Nội. Nơi đó, có thể gặp ký ức ngày bé dại, có thể thấy bóng của những gốc hoàng lan, sấu già nghiêng nghiêng trong gió. Hay nhưng vạt nắng thu vàng ươm rát trên những mái nhà biệt thự cũ… Công Quốc Hà thừa nhận ông rất yêu phố cổ. Bởi so với nhiều quốc gia khác, phố cổ Hà Nội có kiến trúc rất độc đáo. Tuy không đồ sộ nhưng phố cổ Hà Nội mang hơi thở đặc biệt của một nước vùng nhiệt đới. Các ngõ nhỏ, phố nhỏ ấm áp, thơ mộng, những hàng cây, mái ngói... Những con phố Hà Nội mang chứa trong đó một không gian sống động, giúp người ta cảm nhận được đời sống của con người ở đó...

Hà Nội trong tâm thức Công Quốc Hà vẫn vẹn nguyên sự sống động. Và Hà Nội trong tranh ông vẫn ẩn tàng, vọng vang những câu chuyện phố, chuyện người. Những câu chuyện mà người họa sĩ thiết lập trong mỗi tác phẩm hội họa của mình nếu trùng với sự rung cảm của nhiều người chắc chắn sẽ được nhiều người yêu thích. Phần lớn tranh của Công Quốc Hà, với sự tài hoa của ông, đã chạm được đến trái tim công chúng và các nhà sưu tập, vì thế, nhiều người đã sẵn sàng sở hữu một bức tranh của anh - dù đó là một số tiền không nhỏ.