Đầu tư điện mặt trời mái nhà: Cần chính sách “gối đầu”

	Gia tăng cho vay điện mặt trời
	Cơ hội để khai thác tiềm năng điện mặt trời mái nhà
	Thị trường điện mặt trời áp mái đang nguội lạnh

Hệ thống cơ chế, chính sách đồng bộ đã tạo cơ sở để phát triển được 1.000 MW điện mặt trời mái nhà (ĐMTMN) trên cả nước chỉ trong vòng 2 năm vừa qua. Từ đó cũng tạo điều kiện cho hàng nghìn nhà đầu tư (NĐT), DN trong và ngoài nước tham gia thị trường điện mặt trời, từ nghiên cứu, sản xuất, phân phối, lắp đặt, dịch vụ, đến tài chính, bảo hiểm… Tuy nhiên, kết quả này còn quá nhỏ bé so với tiềm năng tổng công suất ĐMTMN tại Việt Nam có thể lên tới 48.000 MW.

Ảnh minh họa

Chia sẻ tại tọa đàm “Phát triển ĐMTMN tại Việt Nam: Lợi ích, nút thắt và giải pháp tháo gỡ” trong khuôn khổ Tuần lễ năng lượng tái tạo 2020, do Liên minh Năng lượng bền vững Việt Nam tổ chức ngày 25/8 tại Hà Nội, các nguyên nhân được chỉ ra là người tiêu dùng chưa thực sự sẵn sàng bởi chính sách hỗ trợ quá ngắn, cách thức chi trả cho việc bán điện vẫn còn chậm, chưa có hướng dẫn tiêu chuẩn, kỹ thuật an toàn dẫn đến tâm lý lo ngại và chần chừ…

Bà Ngụy Thị Khanh - Giám đốc Trung tâm Phát triển sáng tạo xanh (GreenID) đánh giá, cú sốc Covid-19 khiến giá dầu lao dốc, giá than giảm ở mức kỷ lục tại một số nước, trong khi năng lượng tái tạo (NLTT) là nguồn duy nhất vẫn tăng trưởng. Đầu tư cho xây dựng các nhà máy nhiệt điện than dự báo giảm 11% trong khi tính đến hết năm 2019, công suất điện mặt trời và điện gió đã tăng 15% so với năm 2018.

Ông Trần Viết Nguyên - Phó trưởng Ban Kinh doanh, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) chia sẻ, thời gian qua ĐMTMN đã tạo ra lượng điện năng đáng kể phát lên lưới. Tính đến ngày 23/8, toàn quốc có hơn 45.000 dự án điện mặt trời áp mái đã đi vào vận hành, công suất 1.029 MWp, sản lượng đạt khoảng 500.692 MWh, giảm phát thải khoảng 457.132 tấn khí CO2.

Hiện EVN đã mua lại theo quy định, hỗ trợ phần nào để đảm bảo cung cầu năng lượng. Để tiếp tục thúc đẩy phát triển ĐMTMN, các thành viên của EVN cũng đã công khai quy trình, thủ tục, khả năng giải tỏa công suất của từng trạm biến áp, tạo điều kiện cho chủ đầu tư ĐMTMN trong quá trình ký thỏa thuận đấu nối, ký hợp đồng mua bán điện.

Ông Nguyên cho rằng, nút thắt phát triển ĐMTMN chính là chi phí lắp đặt, vận hành vẫn còn cao, chưa có chính sách khuyến khích khách hàng là các hộ gia đình; chưa có tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với các thiết bị, hệ thống điện áp mái. Bên cạnh đó, việc tuyên truyền, quảng bá về phát triển điện áp mái còn hạn chế, khiến người dùng e ngại trong đầu tư do thiếu thông tin về chất lượng sản phẩm, đơn vị thi công lắp đặt, vận hành, bảo hành thiết bị… Do đó EVN kiến nghị Chính phủ, các bộ, ngành, NĐT tiếp tục nghiên cứu, có những sáng kiến, cơ chế, gói hỗ trợ giảm thiểu chi phí lắp đặt, vận hành… từ đó mới có khả năng nhân rộng ĐMTMN, đặc biệt là đối với đối tượng các hộ gia đình có thu nhập thấp.

Bên cạnh đó, EVN kiến nghị Bộ Công thương, Bộ Khoa học và Công nghệ sớm nghiên cứu ban hành tiêu chuẩn, kỹ thuật an toàn về ĐMTMN. Đặc biệt, ông Nguyên đánh giá, sau cơ chế giá điện cố định theo Quyết định 13/2020/QĐ-TTg năm 2020 về cơ chế khuyến khích phát triển điện mặt trời tại Việt Nam của Thủ tướng Chính phủ (giá FIT 2), đến năm 2021 sẽ có cơ chế chính sách mới.

“Bộ Công thương cần sớm nghiên cứu ban hành cơ chế chính sách gối đầu phát triển ĐMTMN tại Việt Nam. Để đạt được kỳ vọng đến năm 2035 Việt Nam đạt 30.000 MW công suất ĐMTMN thì câu chuyện chính sách hết sức quan trọng”, ông Nguyên cho hay.

Ông Nguyễn Anh Dũng - cán bộ dự án của Dự án Năng lượng tái tạo và Tiết kiệm năng lượng tại GIZ Việt Nam cho rằng, để thúc đẩy ĐMTMN tại Việt Nam, đầu tiên phải cho mô hình này một danh phận rõ ràng. Mục tiêu phát triển NLTT là nói chung, và cần cụ thể hoá vai trò điện mặt trời áp mái trong cơ cấu nguồn điện, bên cạnh điện mặt trời quy mô công nghiệp hay điện gió ngoài khơi. Từ đó có sự chuyển dịch hạ tầng cần thiết và nhanh chóng thì mới phát triển được ĐMTMN. Dưới góc độ quy hoạch, phải xác định mục tiêu riêng của điện mặt trời áp mái trong Quy hoạch điện VIII.

Ông Dũng cho biết thêm, hiện nay trên thế giới có rất nhiều chính sách khác nhau để khuyến khích điện mặt trời áp mái, như bù trừ điện năng, tự tiêu thụ, mua hết bán hết… Ở Việt Nam, chúng ta đang kỳ vọng vào cơ chế giá FIT, song rất khó để có giá FIT cao nhằm thúc đẩy điện mặt trời áp mái, vì vậy cần tham khảo các cơ chế tốt của thế giới để vận dụng phù hợp vào Việt Nam. Cùng với đó cần nâng cao tỷ lệ nội địa hóa để đưa ra sản phẩm dịch vụ, công nghệ của Việt Nam với giá hấp dẫn hơn và dùng cơ chế giá ưu đãi thúc đẩy phát triển ĐMTMN để tăng tỷ lệ nội địa hóa. “Thúc đẩy nội địa hoá nhanh chóng giúp chuyển dịch năng lượng nhanh chóng và bền vững hơn”, ông Dũng nhấn mạnh.