Đầu tư sân bay cần có trọng điểm

Ông Lê Anh Tuấn, Thứ trưởng Bộ Giao thông - Vận tải (GT-VT) cho biết, theo Quy hoạch phát triển ngành hàng không đến năm 2030 có tổng cộng 28 cảng hàng không, sân bay quan trọng cần đầu tư, nâng cấp theo đúng quy mô được xác định, đáp ứng nhu cầu vận tải hàng không và nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an ninh quốc phòng. Trên cơ sở khoanh vùng bán kính 100 km, tỷ lệ dân số Việt Nam tiếp cận cảng hàng không khoảng 95,94%, cao hơn mức bình quân 75% trên thế giới. Theo tiêu chí này, Việt Nam được đánh giá là đang có mạng lưới cảng hàng không thuận lợi, bởi các sân bay nằm dọc chiều dài đất nước, hiện diện ở cả 3 miền Bắc-Trung-Nam.

Báo cáo của Bộ GT-VT cho hay, tính đến thời điểm này, toàn quốc có 22 cảng hàng không, gồm 9 cảng hàng không quốc tế và 13 cảng hàng không nội địa, chưa có cảng hàng không đầu mối lớn, mang tầm khu vực và quốc tế. Trong giai đoạn 2010- 2019, tốc độ tăng trưởng vận tải hành khách tại các cảng hàng không đạt 5,9% và vận tải hàng hoá đạt 13,8%, theo đó Việt Nam được đánh giá là một trong các thị trường hàng không có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất tại khu vực châu Á.

Việc quy hoạch cảng hàng không cần được chú trọng

Nhưng trên thực tế, nhiều cảng hàng không hiện đang khai thác vượt so với dự báo và công suất thiết kế, song điều đáng bàn là nhiều hạng mục tại các cảng hàng không này lại chưa được đầu tư, nâng cấp, mở rộng. Với dự báo giai đoạn 2020- 2030, tốc độ tăng trưởng vận tải hành khách sẽ đạt 7,5 - 8,5%/năm và giai đoạn 2031-2050 là 4,2-5%/năm, thì công suất của các cảng cần được cân đối cho phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội.

Thêm nữa, các đô thị tại Việt Nam đang phát triển khá nhanh, nhất là thủ đô Hà Nội và TP. HCM. Nên ngoài hệ thống giao thông đường bộ, đường sắt, đường thủy thì vận tải hàng không là nhu cầu không thể thiếu cho sự giao lưu trong nước và quốc tế.

Trong bối cảnh đó, tại dự thảo Quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng hàng không, sân bay toàn quốc giai đoạn 2021-2030 tầm nhìn đến năm 2050 trình Bộ GT-VT, hệ thống gồm 26 cảng hàng không được Cục Hàng không Việt Nam đề xuất lựa chọn với tổng công suất thiết kế khoảng 276,5 triệu hành khách/năm. Tầm nhìn đến năm 2050, sẽ có 30 cảng hàng không với tổng công suất thiết kế khoảng 645,5 triệu hành khách/năm.

Như vậy, so với con số 22 cảng hiện nay, tới năm 2050, hệ thống cảng hàng không toàn quốc sẽ được bổ sung 8 cảng gồm: Cảng hàng không quốc tế Long Thành, cảng hàng không quốc tế thứ 2 vùng thủ đô, Nà Sản (Sơn La), Lai Châu, Cao Bằng, Sa Pa (Lào Cai), Phan Thiết (Bình Thuận), Quảng Trị.

Với các cảng hàng không mới, căn cứ tính toán hiệu quả kinh tế, kinh nghiệm quốc tế, liên doanh tư vấn đưa ra 6 tiêu chí chính (22 tiêu chí chi tiết) để đánh giá về sự cần thiết và mức độ khả thi, bao gồm: nhu cầu sản lượng; kinh tế - xã hội (tăng GDP, việc làm, thúc đẩy du lịch); an ninh quốc phòng (chiến lược, dự phòng chiến lược); khẩn nguy cứu trợ; điều kiện tự nhiên (vùng trời, tĩnh không, thời tiết, đất đai); cự ly bố trí (cự ly tới đô thị trung tâm, cự ly tới cảng hàng không lân cận), đại diện Bộ GT-VT thông tin thêm.

Ngay sau khi lấy ý kiến các bộ, ngành địa phương cho dự thảo quy hoạch trên, Bộ GT-VT đã nhận được khá nhiều đề xuất xây dựng sân bay, chuyển sân bay nội địa thành sân bay quốc tế, hay được quy hoạch bay dân dụng thay vì chỉ hoạt động quân sự như trước...

Quan điểm của Cục Hàng không Việt Nam là không phát triển ồ ạt mà đầu tư có trọng điểm, đầu tư cảng lớn mang tính cách mạng về quy mô, năng lực. Về nguyên tắc, cần phải phát triển đồng bộ. Phát triển đến đâu, đầu tư đến đó. Sân bay là điều kiện cần chứ không phải điều kiện đủ để phát triển một địa phương, ông Đinh Việt Thắng, Cục trưởng Cục Hàng không Việt Nam bày tỏ.

PGS-TS. Nguyễn Thiện Tống, nguyên Chủ nhiệm bộ môn kỹ thuật hàng không, Đại học Bách khoa TP.HCM thẳng thắn nhìn nhận, quy hoạch cảng hàng không, sân bay phải được coi là “đầu vào” của các quy hoạch khác. Việc kết nối hạ tầng các loại hình giao thông cũng là một vấn đề cần xem xét trong tổng thể.