Đẩy mạnh thanh toán điện tử, thanh toán không tiếp xúc trong kỷ nguyên số

	Mobile Money - "Cú hích" cho thanh toán điện tử và chuyển đổi số
	Thanh toán điện tử lên ngôi trong đại dịch COVID-19

Thanh toán không dùng tiền mặt là một trong những chủ trương lớn của Chính phủ nhằm làm thay đổi dần tập quán sử dụng các phương tiện thanh toán trong xã hội, giảm chi phí xã hội liên quan đến tiền mặt, giảm tỷ lệ tiền mặt trong lưu thông tính trên GDP, tiền mặt trên tổng phương tiện thanh toán...

Toàn cảnh Hội nghị.

Bà Nguyễn Thị Kim Oanh, Chủ tịch Chi hội Thẻ - Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, cho biết: "Thanh toán không dùng tiền mặt , thanh toán không tiếp xúc đang là xu hướng tất yếu trong bối cảnh nhiều quốc gia trên thế giới đang đẩy mạnh phát triển nền kinh tế số, công nghệ số. Thời gian qua, với mục tiêu hạn chế lưu thông tiền mặt trong nền kinh tế, góp phần kiềm chế lạm phát, chủ trương đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam đã đạt được nhiều kết quả tích cực. Bên cạnh đó, bão dịch Covid-19 là “chất xúc tác” giúp chuyển đổi số các ngân hàng nhanh, mạnh hơn. Dịch bệnh cũng đã làm thay đổi thói quen của người tiêu dùng, tạo điều kiện cho thị trường thẻ phát triển".

Hành lanh pháp lý phục vụ cho chủ trương thanh toán không dùng tiền mặt và thanh toán điện tử đã từng bước được ban hành một cách đồng bộ và hoàn thiện. Theo đó, NHNN đã trình cấp có thẩm quyền ban hành hoặc ban hành các văn bản quy phạm pháp luật và các cơ chế, chính sách liên quan như: Trình Thủ tướng Chính phủ ký ban hành Quyết định số 2545/QĐ-TTg ngày 30/12/2016 phê duyệt Đề án phát triển Thanh toán không dùng tiền mặt giai đoạn 2016-2020; Quyết định số 241/QĐ-TTg ngày 23/02/2018 phê duyệt Đề án đẩy mạnh thanh toán qua ngân hàng đối với các dịch vụ công: thuế, điện, nước, học phí, viện phí và chi trả các chương trình an sinh xã hội...

Bên cạnh đó, hạ tầng kỹ thuật và công nghệ phục vụ thanh toán không dùng tiền mặt, nhất là thanh toán điện tử được chú trọng đầu tư, nâng cấp. Hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng hoạt động an toàn, hiệu quả, thông suốt, đáp ứng nhu cầu thanh toán liên ngân hàng trong toàn quốc. Các phương tiện và dịch vụ thanh toán ngày càng phát triển, đa dạng hóa, góp phần thúc đẩy thanh toán điện tử, đáp ứng nhu cầu thanh toán đa dạng của người dân. Nhiều tổ chức tín dụng đã đẩy mạnh xây dựng, cập nhật các phiên bản Mobile Banking thế hệ mới với rất nhiều dịch vụ ngân hàng số, đặc biệt là xây dựng hệ sinh thái số với việc tích hợp dịch vụ ngân hàng với các dịch vụ thiết yếu như: điện, viễn thông, thực phẩm, y tế, siêu thị, sàn thương mại…

Cụ thể, về điểm chấp nhận thanh toán đến nay, mạng lưới thiết bị, điểm chấp nhận thanh toán không ngừng được mở rộng, bao phủ cả nước với hơn 20.000 máy ATM, trên 347.000 POS (điểm chấp nhận thẻ) và hơn 100.000 điểm chấp nhận thanh toán QR code. Tỷ lệ người dân trưởng thành có tài khoản thanh toán đạt gần 70%.

Đến cuối tháng 7/2022, số lượng thẻ lưu hành đạt 139,1 triệu thẻ (tăng 15,3% so với cuối năm 2021). Hơn 1,8 triệu khách hàng sử dụng dịch vụ mobile money (hơn 60% là khách hàng ở nông thôn, vùng sâu, vùng xa, hải đảo). Bên cạnh đó, có 5,5 triệu tài khoản mở bằng eKYC đang hoạt động (24 ngân hàng triển khai), 8,9 triệu thẻ mở bằng eKYC đang lưu hành (10 ngân hàng đang triển khai)...

Trong khi đó, về thanh toán điện tử, mức tăng trưởng bình quân trên Internet là 44%/năm, trong khi đó Mobile lên đến 87%/năm. Giá trị giao dịch mức tăng trưởng trên Internet là 41%/năm, trong khi đó Mobile lên đến 140%/ năm. Đây là những con số tăng trưởng rất ấn tượng, được thế giới đánh giá cao.

Mặc dù đạt những kết quả quan trọng nhưng thực tế, Thanh toán không dùng tiền mặt vẫn tập trung ở các thành phố lớn, trong khi tại các khu vực nông thôn, miền núi, vùng sâu vùng xa, thanh toán bằng tiền mặt vẫn khá phổ biến. Thói quen sử dụng tiền mặt và những e ngại với giao dịch ngân hàng điện tử đã hạn chế người dân tích cực tham gia thúc đẩy chuyển đổi số, thanh toán không dùng tiền mặt. Giao dịch thanh toán điện tử hiện chỉ tập trung ở nhóm người trẻ, khu vực thành thị. Việc tuyên truyền về tiếp cận tài chính toàn diện, thanh toán không dùng tiền mặt cho người dân còn chưa hiệu quả, nhất là khu vực vùng sâu, vùng xa.

Đặc biệt, theo số liệu của các cơ quan chức năng, năm 2021 có hơn 9.700 cuộc và 4 tháng đầu năm 2022 có 4.616 cuộc tấn công mạng vào các hệ thống thông tin tại Việt Nam. Bên cạnh đó, còn xuất hiện tình trạng: tung tin giả, lừa đảo trên mạng (Phishing) để chiếm đoạt tiền, chiếm khoảng 22%; sử dụng trạm phát sóng giả gửi tin nhắn giả mạo của ngân hàng (SMS Brandname) để chiếm đoạt tiền của khách hàng.

Một số trang mạng đen mua bán thông tin khách hàng có liên quan đến ngân hàng. Thông tin khách hàng có thể bị thu thập khi người dân sử dụng các dịch vụ thương mại điện tử hoặc là thông tin sao chép, cắt dán từ các thông tin công khai hoặc thông tin cũ trên mạng. Hành vi mạo danh, sử dụng giấy tờ tùy thân của người khác hoặc chỉnh sửa thông tin giấy tờ tùy thân để mở tài khoản thanh toán; Hành vi sử dụng giấy tờ tùy thân giả mạo/làm giả CMND/CCCD để mở tài khoản thanh toán/thẻ ngân hàng sử dụng cho các hành vi lừa đảo, gian lận...

Trước tình hình trên, theo ông Lê Anh Dũng, Phó Vụ trưởng phụ trách Vụ Thanh toán (NHNN), NHNN đã Ban hành Chỉ thị 02/CTNHNN về đẩy mạnh chuyển đổi số và bảo đảm an ninh, an toàn thông tin trong hoạt động ngân hàng; thành lập mạng lưới ứng cứu sự cố an toàn thông tin ngành Ngân hàng và tổ chức các hoạt động ứng cứu sự cố; Đầu tư cho an toàn thông tin chiếm 15% đầu tư cho công nghệ thông tin; ứng dụng công nghệ mới (AI, BigData…) hoặc thuê ngoài để giám sát an toàn thông tin; thường xuyên kiểm tra công tác đảm bảo an toàn thông tin tại các tổ chức tín dụng.

Đặc biệt, một số ngân hàng phối hợp với các đơn vị Bộ Công an triển khai thí điểm: Xác thực thông tin khách hàng thông qua thiết bị đầu đọc thẻ CCCD gắn chip, tại máy ATM, tại quầy giao dịch. Xác thực thông tin khách hàng từ xa thông qua phần mềm của Bộ Công an tích hợp vào ứng dụng ngân hàng: Xác thực từ xa thông qua đọc thẻ CCCD gắn chip trên điện thoại khách hàng...

Để hoạt động thanh toán điện tử, thanh toán thẻ phát triển an toàn, hiệu quả trong thời gian tới, ông Nguyễn Quốc Hùng, Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam đề nghị, Chi hội Thẻ triển khai một số giải pháp, như: tiếp tục thực hiện các biện pháp nhằm cải thiện thói quen tiêu dùng bằng tiền mặt còn đang phổ biến, đảm bảo an toàn thông tin cá nhân của chủ thẻ; tổ chức các buổi tọa đàm chia sẻ về định hướng, kinh nghiệm triển khai của thị trường tài chính ngân hàng trong và ngoài nước; tăng cường phòng chống tội phạm công nghệ cao nói chung và tội phạm gian lận thẻ nói riêng; cập nhật xu hướng công nghệ mới đối với việc phòng chống tội phạm và phòng ngừa rủi ro thanh toán thẻ; đẩy mạnh công tác truyền thông để khuyến khích người dân sử dụng thẻ, ngân hàng điện tử trong các giao dịch thanh toán…