Để điện mặt trời áp mái “xanh hóa” khu công nghiệp

Đồng thời, việc lắp đặt điện mặt trời áp mái giúp doanh nghiệp giảm chi phí điện năng trong dài hạn, tạo dựng hình ảnh xanh, nâng cao giá trị thương hiệu. Còn đối với hệ thống điện quốc gia, giúp giảm áp lực cho lưới điện, bổ trợ và ổn định nguồn cung, góp phần bảo đảm an ninh năng lượng. Mặc dù có nhiều tiềm năng và được kỳ vọng cao, song việc triển khai năng lượng xanh, nhất là điện mặt trời áp mái, hiện vẫn đang gặp không ít khó khăn, vướng mắc.

Ông Hoàng Quang Phòng, Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, mặc dù chủ trương phát triển điện áp mái xanh hóa khu công nghiệp đã có, tuy nhiên, đến nay doanh nghiệp vẫn gặp khó khăn khi đầu tư, lắp đặt hệ thống điện mặt trời mái nhà do chưa có quy định cụ thể. Các thủ tục, văn bản hướng dẫn từ các bộ, ngành chưa được rõ ràng, nhất quán.

Việc thiếu quy định cụ thể đã khiến doanh nghiệp gặp vướng mắc trong khâu đăng ký, đấu nối, vận hành hệ thống. Nhiều dự án đã phải tạm dừng chờ hướng dẫn, làm lỡ nhịp đầu tư. Cùng với đó, gánh nặng chi phí đầu tư ban đầu cũng là rào cản lớn, nhất là đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Việc lắp đặt hệ thống điện mặt trời áp mái đòi hỏi vốn đầu tư nhiều tỷ đồng cho mỗi MW, khiến không ít doanh nghiệp dù muốn cũng khó thu xếp nguồn lực tài chính.

Đối với vấn đề này, các chuyên gia cho rằng, cần sớm có quy định, hướng dẫn rõ ràng về mô hình điện mặt trời mái nhà tự sản tự tiêu trong khu công nghiệp; về định mức công suất được bán dư lên lưới; hợp đồng mua bán điện nội bộ giữa doanh nghiệp trong khu công nghiệp, thủ tục đấu nối cần đơn giản hơn... Điều quan trọng nữa là các chính sách ưu đãi về thuế, tín dụng xanh để hỗ trợ doanh nghiệp lắp đặt hệ thống năng lượng tái tạo, như áp dụng miễn giảm thuế nhập khẩu cho thiết bị năng lượng xanh; cho phép khấu hao nhanh tài sản là hệ thống điện mặt trời hoặc thiết lập quỹ tín dụng xanh cho vay ưu đãi đối với dự án điện mái nhà. Đồng thời, khuyến khích mô hình hợp tác ESCO (các công ty dịch vụ năng lượng). Theo đó, bên thứ 3 đầu tư lắp đặt hệ thống, doanh nghiệp chỉ mua điện lại, giúp khắc phục bài toán vốn đầu tư ban đầu cho doanh nghiệp nhỏ.

Riêng tại TP. Hồ Chí Minh, theo tinh thần Nghị quyết 98 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố, cần tận dụng cơ hội để khuyến khích doanh nghiệp chuyển đổi sang sản xuất xanh, sản xuất sản phẩm xanh, nhất là các doanh nghiệp ở các khu công nghiệp -khu chế xuất.

Ông Phạm Đăng An, Phó Tổng giám đốc Vũ Phong Energy Group nhận định, việc sớm có chính sách, cơ chế để có hành lang pháp lý phát triển điện mặt trời mái nhà là rất cần thiết. Hiện nhiều doanh nghiệp sản xuất, nhất là trong các khu công nghiệp - khu chế xuất đang rất cần đầu tư điện mặt trời mái nhà để đáp ứng các mục tiêu về giảm phát thải, thực hành phát triển bền vững, hay đáp ứng các tiêu chuẩn môi trường xanh, các yêu cầu về tỷ lệ sử dụng năng lượng tái tạo từ chuỗi cung ứng toàn cầu… Vậy nhưng, cơ chế để lắp điện mặt trời mái nhà vẫn còn đang được Bộ Công Thương xây dựng, nhiều công trình điện mặt trời lắp đặt sau năm 2020 đến nay vẫn chưa có phương án xử lý.

Các chủ đầu tư hạ tầng khu công nghiệp cần phối hợp với ngành điện nâng cấp hệ thống lưới điện tại chỗ, lắp đặt các thiết bị đo đếm thông minh, trạm biến áp có dự phòng công suất, đảm bảo điều kiện kỹ thuật để tiếp nhận nguồn điện từ năng lượng tái tạo phân tán; xây dựng cơ chế vận hành lưới điện linh hoạt, an toàn, có dự phòng trong trường hợp ngừng cấp điện lưới hoặc sự cố, để vừa tận dụng được điện mặt trời, vừa không gây ảnh hưởng đến hoạt động chung.

Cùng với đó, mở rộng hợp tác với các đối tác phát triển, các tổ chức quốc tế để tranh thủ nguồn lực tài chính xanh, công nghệ tiên tiến và kinh nghiệm quản trị dự án. Việc kết hợp nguồn vốn ODA, vốn vay ưu đãi cùng vốn tư nhân trong nước sẽ giúp hình thành các dự án điện tái tạo quy mô lớn hơn, bài bản hơn, kể cả trong các khu công nghiệp.