Doanh nghiệp phân bón Việt: Chờ tin vui từ sửa Luật thuế 71

Khó khăn đang bủa vây ngành phân bón Việt. Trong nhiều năm qua, các doanh nghiệp bị thất thế ngay trên sân nhà trước các loại phân bón nhập khẩu ồ ạt tràn về Việt Nam theo tác động ngược của Luật thuế 71. Giờ đây còn cộng hưởng thêm khó khăn từ dịch Covid-19, các doanh nghiệp phân bón Việt được đánh giá đang đối mặt với khó khăn lớn nhất từ trước tới nay.

Ảnh minh họa

Chính sách hỗ trợ tạo tác động ngược

Luật số 71/2014/QH13 Sửa đổi, bổ sung một số điều của các luật về thuế (Luật thuế 71), có hiệu lực từ năm 2015, trong đó quy định các mặt hàng phân bón, máy móc, thiết bị chuyên dùng phục vụ cho sản xuất nông nghiệp không phải chịu thuế giá trị gia tăng (GTGT) từ khâu nhập khẩu đến khâu sản xuất, thương mại bán ra... Do không phải chịu thuế GTGT ở đầu ra, chi phí đầu vào không được khấu trừ sắc thuế này.

TS. Hoàng Anh Tuấn, Viện trưởng Viện Hóa học công nghiệp cho biết Luật thuế 71 với mục tiêu hỗ trợ người nông dân, tuy nhiên khi áp dụng Luật này, phần thuế GTGT cho tất cả các hạng mục thiết bị, nguyên vật liệu và dịch vụ đầu vào của nhà sản xuất chiếm tới 60-70% giá thành của sản phẩm lại không được khấu trừ, vì vậy giá thành sản phẩm tăng theo.

“Đối với Tập đoàn Hóa chất, chỉ riêng 5 năm từ 2015-2019, Luật thuế 71 góp phần tăng chi phí sản xuất trong Tập đoàn gần 3.000 tỷ đồng, kết hợp cùng các khó khăn khác liên quan đến tăng giá nguyên liệu đầu vào, giảm giá bán đầu ra cho cạnh tranh, giảm sản lượng tiêu thụ tại các dự án đầu tư mới tạo sức ép quá lớn trong hoạt động của Tập đoàn”, ông Tuấn thông tin.

Giá thành sản xuất phân bón tăng cao, người nông dân phải chịu mua giá đắt hơn. Theo số liệu của Hiệp hội Phân bón, từ sau khi thực hiện Luật thuế 71 đến nay, giá thành phân đạm trong nước tăng 7,2-7,6%; phân DAP tăng 7,3-7,8%, phân supe lân tăng 6,5-6,8%; phân NPK và hữu cơ tăng từ 5,2-6,1%...

Đáng chú ý, doanh nghiệp phân bón cũng bị hạn chế năng lực cạnh tranh với phân bón ngoại. Hệ quả là từ năm 2015 đến nay, mỗi năm Việt Nam vẫn phải nhập khẩu từ 3,8-4,7 triệu tấn phân bón/năm, chủ yếu từ Trung Quốc, Indonesia, Malaysia, Philippines, Nga, Trung Đông; chi phí ngoại tệ cho nhập khẩu phân bón mỗi năm từ 1-1,4 tỷ USD.

Kết quả là năng lực sản xuất trong nước đang bị dư thừa so với nhu cầu tiêu thụ. Cục Bảo vệ thực vật, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, cho biết hiện cả nước có 841 nhà máy sản xuất phân bón với công suất sấp xỉ 32,3 triệu tấn. Trong khi đó, Việt Nam với trên 10 triệu hộ nông dân và diện tích đất nông nghiệp như hiện nay thì nhu cầu sử dụng phân bón chỉ xấp xỉ 13 triệu tấn/năm.

Trước thị trường cạnh tranh gay gắt, TS. Hoàng Anh Tuấn cho biết nhiều doanh nghiệp phân bón Việt phải chấp nhận giá bán ra không thay đổi, chi phí bán hàng không thay đổi, lợi nhuận của nhà sản xuất giảm, dẫn đến phát sinh lỗ... Điều này được nhiều doanh nghiệp thừa nhận.

Bà Nguyễn Thị Hiền, Phó Tổng giám đốc CTCP Phân bón dầu khí Cà Mau cho biết doanh nghiệp này đang đối mặt với những khó khăn dồn dập nhất từ trước đến nay. Dưới tác động của dịch Covid-19, chuỗi sản xuất nông nghiệp bị đình trệ, nguồn cung phân bón trên toàn cầu dư thừa. Tại thị trường trong nước, việc lượng hàng nhập khẩu liên tục có xu hướng gia tăng chất thêm sức ép lên doanh nghiệp.

Với trường hợp CTCP Phân bón dầu khí Cà Mau, trong khi thuế GTGT đối với chi phí đầu vào đã khoảng 350 tỷ đồng/năm, doanh nghiệp trong năm nay chỉ dám đặt mục tiêu lợi nhuận khiêm tốn là 54 tỷ đồng, một tương quan rất chênh lệch.

Chờ tin vui từ việc sửa Luật thuế 71

Ông Phùng Hà, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Phân bón Việt Nam cũng cho rằng nút thắt quan trọng nhất để khơi thông thị trường phân bón hiện tại là Luật thuế 71. Các kết quả thống kê cho thấy sau hơn 5 năm thực thi, các doanh nghiệp phân bón Việt đều bị ảnh hưởng. Cụ thể, doanh nghiệp mất sức cạnh tranh, ảnh hưởng rất lớn tới đầu tư.

Nhìn nhận vấn đề hiện nay, ông Nguyễn Quý Dương, Phó Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật khái quát: Luật thuế 71 được ban hành với kỳ vọng là thúc đẩy sản xuất phân bón trong nước đi lên, giảm nhập khẩu. Nhưng thực tế triển khai, qua tìm hiểu đánh giá, tôi thấy khi không chịu thuế GTGT thì tất cả đầu vào của sản xuất lại là nguyên liệu chúng ta nhập khẩu, đầu vào không được khấu trừ thuế GTGT vì vậy doanh nghiệp trong nước lại không được ưu đãi.

“Quan điểm của chúng tôi, để thúc đẩy sản xuất trong nước, việc điều chỉnh Luật thuế 71 là cần thiết”, ông Dương nói.

Cần điều chỉnh lại Luật thuế 71, theo hướng kích thích sản xuất, ít nhất phải đưa thuế GTGT ở mức 0% - 5% như trước khi Luật 71 áp dụng, bà Nguyễn Thị Hiền khuyến nghị.

Về vấn đề này, ông Nguyễn Quý Dương từ Cục Bảo vệ thực vật thông tin, Cục cũng đã có tham mưu cho Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn để tham mưu cho Chính phủ sửa Luật thuế 71 càng nhanh càng tốt.

Trong một diễn biến liên quan, mới đây, Bộ Công Thương đã có Công văn số 2593/BCT-HC gửi Bộ Tài chính về việc điều chỉnh, sửa đổi quy định tại Luật thuế 71 đối với sản xuất phân bón. Theo đó, kiến nghị đưa mặt hàng phân bón vào đối tượng chịu thuế GTGT với mức 0% hoặc 5%.

Và trong lúc chờ tin vui từ việc sửa Luật thế 71, bà Nguyễn Thị Hiền cho biết CTCP Phân bón dầu khí Cà Mau đang áp dụng mọi biện pháp có thể để vượt qua giai đoạn khó khăn này. Cụ thể là tối ưu mọi chi phí đến mức cận biên, cắt giảm các chi phí không cần thiết, ứng dụng công nghệ trong quản trị sản xuất và bán hàng, tiết kiệm chi phí. Đồng thời, tái cấu trúc doanh nghiệp, tinh giản bộ máy và liên tục nghiên cứu phát triển sản phẩm mới có tính cạnh tranh cao…