Dòng vốn tác động mở rộng mạnh mẽ, doanh nghiệp Việt đứng trước cơ hội bứt phá

Chủ tịch VCCI Hồ Sỹ Hùng nhấn mạnh tầm quan trọng của đầu tư tạo tác động tại Việt Nam

Hệ sinh thái đầu tư tác động bước vào giai đoạn tăng trưởng mạnh

Diễn đàn Đầu tư tác động Việt Nam 2025 với chủ đề “Thúc đẩy tăng trưởng bền vững: Mở khóa đầu tư tác động cho tương lai Việt Nam”, do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Quỹ Đầu tư Tác động Impact Investment Exchange (IIX) và Bộ các Vấn đề Toàn cầu Canada (GAC) phối hợp tổ chức, đã thu hút hơn 150 nhà đầu tư, doanh nghiệp tạo tác động và các định chế trong hệ sinh thái. Sự kiện diễn ra trong bối cảnh Việt Nam liên tục ghi nhận tốc độ tăng trưởng ấn tượng của dòng vốn tác động, cùng sự gia tăng nhanh chóng của các doanh nghiệp theo mô hình này.

Nhiều chính sách quan trọng được Chính phủ ban hành trong thời gian gần đây là nền tảng then chốt thúc đẩy xu hướng phát triển này. Cam kết phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, Danh mục Phân loại Xanh Quốc gia 2025 và Kế hoạch Hành động quốc gia về kinh tế tuần hoàn đến năm 2035 đang mở ra dư địa lớn để thu hút các nguồn lực trong và ngoài nước cho quá trình chuyển đổi xanh. Song song, các lĩnh vực như nông nghiệp bền vững, thích ứng biến đổi khí hậu, y tế, giáo dục, năng lượng tái tạo và trao quyền kinh tế cho phụ nữ ghi nhận sự xuất hiện ngày càng nhiều mô hình kinh doanh mang lại cả giá trị xã hội lẫn lợi nhuận tài chính.

Tại diễn đàn, PGS.TS. Hồ Sỹ Hùng, Chủ tịch VCCI nhấn mạnh, hệ sinh thái đầu tư tác động của Việt Nam đang từng bước trưởng thành và đóng góp ngày càng rõ nét vào tăng trưởng kinh tế bền vững. Theo ông Hùng, việc Việt Nam tiếp tục dẫn đầu ASEAN trong Chỉ số Cam 2025 - bộ chỉ số đo lường hiệu quả trao quyền phụ nữ và hành động khí hậu- là minh chứng cho sự phát triển đúng hướng của mô hình này. Với 51 điểm, Việt Nam vượt mức trung bình toàn cầu (44 điểm), đồng thời duy trì sự cân bằng giữa ba trụ cột giới, khí hậu và tác động cộng đồng.

Theo Chủ tịch VCCI, đây không chỉ là tín hiệu tích cực mà còn là động lực lớn để doanh nghiệp và nhà đầu tư đẩy mạnh hợp tác, mở rộng quy mô và nâng cao chất lượng tác động. Tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải hoàn thiện khung pháp lý dành riêng cho doanh nghiệp tạo tác động và phát triển môi trường kinh doanh thuận lợi nhằm thúc đẩy dòng vốn tiếp tục tăng trưởng.

Tại sự kiện, Đại sứ Canada tại Việt Nam Jim Nickel khẳng định Canada cam kết đồng hành chiến lược trong hành trình phát triển của hệ sinh thái đầu tư tác động tại Việt Nam. Ông cho biết, thông qua các chương trình hợp tác phát triển, Canada đã tích cực chia sẻ kinh nghiệm về tài chính hỗn hợp, xây dựng hệ sinh thái và huy động nguồn vốn tư nhân để hỗ trợ các doanh nghiệp tạo tác động, đặc biệt là doanh nghiệp do phụ nữ lãnh đạo và doanh nghiệp triển khai giải pháp khí hậu.

Đại sứ Jim Nickel nhấn mạnh, những kết quả đạt được từ Dự án Sẵn sàng cho đầu tư tác động tại Việt Nam (IIRV) do IIX triển khai với sự tài trợ của Chính phủ Canada. Đến nay, dự án đã hỗ trợ gần 250 doanh nghiệp, giúp họ nâng cao năng lực và kết nối với các nguồn vốn lớn từ khu vực tư nhân, đồng thời huy động thành công 17,5 triệu đô la Canada vốn đầu tư. Ông đánh giá đây là những bước tiến quan trọng góp phần hiện thực hóa mục tiêu của Việt Nam trong việc trở thành trung tâm đầu tư tác động hàng đầu Đông Nam Á.

Đại sứ Canada tại Việt Nam, ông Jim Nickel, đánh giá cao tiềm năng và chính sách của Việt Nam trong lĩnh vực đầu tư tạo tác động

Giáo sư Durreen Shahnaz, Nhà sáng lập kiêm Giám đốc điều hành IIX, khẳng định Việt Nam đang đứng trước thời điểm vàng để bứt phá. Theo giáo sư, có gần 250 doanh nghiệp được IIRV hỗ trợ không chỉ được nâng cao năng lực mà còn tạo ra tác động thực chất, từ trao quyền cho phụ nữ đến phát triển sinh kế bền vững, củng cố khả năng chống chịu trước biến đổi khí hậu. Theo Giáo sư Durreen Shahnaz, nếu được tiếp tục đầu tư đúng mức, hệ sinh thái đầu tư tác động hoàn toàn có thể mở khóa hàng tỷ USD phục vụ phát triển bền vững.

Một số doanh nghiệp tham gia đã chia sẻ mô hình kinh doanh mang lại lợi ích tích cực cho môi trường và cộng đồng. Nổi bật là mô hình kết hợp năng lượng mặt trời áp mái với vườn sinh thái đô thị, giúp giảm nhiệt độ thành phố, cắt giảm khí thải và tạo việc làm xanh cho phụ nữ và lao động trung niên – những nhóm thường bị bỏ lại phía sau trong quá trình công nghiệp hóa. Với sự tham gia của các doanh nghiệp sẵn sàng cho đầu tư tác động và hệ sinh thái vững mạnh, diễn đàn đã góp phần khẳng định vị thế dẫn đầu khu vực của Việt Nam về đầu tư tác động.

Báo cáo toàn cảnh đầu tư tác động tại Việt Nam 2025 do bà Kathy Thủy Nguyễn, Giám đốc quốc gia IIX Việt Nam, trình bày cho biết đã có hơn 1,6 tỷ USD vốn tác động được giải ngân trong giai đoạn 2012-2025. Riêng trong năm 2024, khoảng 2,83 tỷ USD vốn cam kết vào Việt Nam cho các mục tiêu phát triển bền vững, trong đó 97% đến từ các Tổ chức Tài chính Phát triển (DFI), cho thấy mức độ quan tâm đặc biệt của cộng đồng tài chính quốc tế.

Một điểm sáng nổi bật của hệ sinh thái là sự gia tăng mạnh mẽ của các doanh nghiệp do phụ nữ lãnh đạo. Theo Chỉ số Cam 2025, có tới 65% doanh nghiệp tạo tác động tại Việt Nam do phụ nữ đứng đầu. Họ không chỉ thúc đẩy mô hình tăng trưởng bao trùm mà còn triển khai nhiều giải pháp khí hậu hiệu quả, góp phần nâng cao vị thế của Việt Nam trên bản đồ đầu tư tác động khu vực.

Sự phát triển của hệ sinh thái cũng được phản ánh qua số lượng doanh nghiệp tạo tác động tăng từ khoảng 22.000 doanh nghiệp vào năm 2022 lên 26.000 doanh nghiệp vào năm 2025 theo nghiên cứu của IIX. Sự mở rộng này cho thấy thị trường đang hấp dẫn hơn và ngày càng nhiều doanh nghiệp nhận thức rõ cơ hội khi kết hợp mục tiêu kinh doanh với giá trị xã hội.

Các chuyên gia đánh giá Việt Nam đang sở hữu điều kiện thuận lợi để trở thành điểm đến hàng đầu của dòng vốn tác động

Thách thức về năng lực doanh nghiệp và yêu cầu hoàn thiện khung chính sách

Bên cạnh những tín hiệu tích cực, các chuyên gia tại diễn đàn chỉ ra nhiều thách thức cản trở doanh nghiệp tạo tác động trong việc tiếp cận dòng vốn lớn. Báo cáo cho thấy, 100% nhà đầu tư được khảo sát cho rằng tình trạng thiếu doanh nghiệp “đủ chuẩn” là rào cản hàng đầu. Nhiều doanh nghiệp vẫn gặp khó khăn về chuẩn mực minh bạch tài chính, chưa xây dựng được kế hoạch kinh doanh khả thi, thiếu chiến lược huy động vốn hoặc kết nối với nhà đầu tư.

Bà Kathy Thủy Nguyễn nhận định dù 63% doanh nghiệp tạo tác động khảo sát đang có lãi, mô hình kinh doanh vẫn chịu áp lực lớn do đặc thù ngành nghề liên quan đến môi trường, khí hậu và cộng đồng là những lĩnh vực đòi hỏi nguồn lực lớn và chu kỳ hoàn vốn dài hơn khu vực kinh doanh thông thường. Bà cho rằng Việt Nam cần những chính sách ưu đãi mạnh hơn, đặc biệt trong lĩnh vực tài chính xanh, để doanh nghiệp có điều kiện mở rộng quy mô, từ đó đáp ứng các tiêu chí của nhà đầu tư quốc tế.

Vấn đề tương tự được ông Trần Anh Đông, Nhà sáng lập Công ty CAS Energy cho hay, quá trình xanh hóa tuy là yêu cầu tất yếu nhưng lại trở thành gánh nặng đối với nhiều doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nhỏ. Theo ông Đông, họ gặp khó khăn trong việc tiếp cận công nghệ phù hợp, đảm bảo chi phí hợp lý, đồng thời thiếu nguồn nhân lực chuyên môn để triển khai các dự án phức tạp.

Về hiệu quả tài chính, theo Báo cáo toàn cảnh đầu tư tác động tại Việt Nam 2025, nhìn chung, 63% doanh nghiệp tạo tác động được khảo sát có lãi, cho thấy mô hình kinh doanh khả thi dù hoạt động trong các ngành nhiều thách thức.

Trong đó, doanh nghiệp tạo tác động thuộc lĩnh vực dịch vụ (tài chính toàn diện, quản lý chất thải) hoạt động hiệu quả hơn lĩnh vực nông nghiệp và thủ công mỹ nghệ. Nông nghiệp và thủ công mỹ nghệ chịu áp lực lớn từ chi phí tăng, rủi ro khí hậu và biến động thị trường

Chủ tịch VCCI Hồ Sỹ Hùng khẳng định, đây là thời điểm các cơ quan quản lý cần sớm hoàn thiện khung pháp lý cho doanh nghiệp tạo tác động, bao gồm định nghĩa pháp lý và bộ tiêu chí rõ ràng. Ông nhấn mạnh vai trò của các cơ chế tài chính đổi mới như trái phiếu tác động, quỹ xanh hay quỹ nợ kết hợp cấp vốn hỗ trợ, nhằm tạo điều kiện cho doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn phù hợp với đặc thù vận hành. Theo ông, khi nền tảng chính sách được củng cố, dòng vốn đầu tư tác động sẽ tiếp tục gia tăng mạnh mẽ, đóng góp vào mục tiêu tăng trưởng xanh và phát triển bao trùm của quốc gia.

Các chuyên gia đánh giá Việt Nam đang sở hữu điều kiện thuận lợi để trở thành điểm đến hàng đầu của dòng vốn tác động. Với mức điểm cao nhất ASEAN trong Chỉ số Cam, Việt Nam cho thấy sự sẵn sàng về năng lực doanh nghiệp, hành lang chính sách và cam kết mạnh mẽ của Nhà nước đối với phát triển bền vững.

Triển vọng của lĩnh vực đầu tư tác động tại Việt Nam được củng cố thêm bởi sự tham gia ngày càng sâu của các tổ chức quốc tế như Canada, IIX và các DFI. Họ không chỉ hỗ trợ kỹ thuật mà còn đóng vai trò huy động nguồn lực tài chính giúp doanh nghiệp tạo tác động nâng tầm, từ đó thúc đẩy nền kinh tế xanh và bao trùm.