eKYC - lực bẩy thanh toán không dùng tiền mặt
eKYC: Nên thí điểm trước khi triển khai rộng rãi | |
Từng bước hiện thực hoá eKYC | |
Một chuẩn eKYC tập trung? |
NHNN đang hoàn thiện dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 23/2014/TT-NHNN hướng dẫn việc mở và sử dụng tài khoản thanh toán tại tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán.
Thực hiện hướng dẫn Luật Phòng chống rửa tiền, quy định đề ra là ngân hàng phải “gặp mặt trực tiếp khách hàng khi lần đầu thiết lập mối quan hệ”. Tuy nhiên, ngày 14/11/2019, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 87/2019/NĐ-CP, trong đó có sửa đổi cho phép ngân hàng được quyết định gặp mặt trực tiếp hoặc không gặp mặt trực tiếp khách hàng khi lần đầu thiết lập mối quan hệ. Trường hợp không gặp mặt trực tiếp khách hàng, phải đảm bảo có các biện pháp, hình thức và công nghệ để nhận biết và xác minh khách hàng. “Bởi vậy, Thông tư 23 cần được chỉnh sửa để phù hợp với quy định mới tại Nghị định 87 nêu trên”, cơ quan soạn thảo cho biết.
Bên cạnh đó, ngày 20/1/2020, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia. Theo đó, để thực hiện mục tiêu tài chính toàn diện là “cho phép áp dụng quy trình nhận biết khách hàng đơn giản và gián tiếp từ xa bằng phương thức điện tử trực tuyến (eKYC) đối với việc mở tài khoản tại các tổ chức được cấp phép để phục vụ cho nhu cầu thanh toán giá trị nhỏ của cá nhân và doanh nghiệp”.
Vì vậy, Dự thảo xây dựng và hoàn thiện hướng tới nguyên tắc ngân hàng được xây dựng quy trình, thủ tục mở tài khoản thanh toán không gặp mặt trực tiếp khách hàng, phù hợp với quy định về phòng chống rửa tiền, về giao dịch điện tử và các quy định pháp luật liên quan khác. Ngoài ra, các ngân hàng được quyết định biện pháp, hình thức, công nghệ để nhận biết và xác minh khách hàng. Đồng thời thỏa thuận với khách hàng về phạm vi sử dụng, hạn mức giao dịch tài khoản thanh toán nhưng phải đảm bảo hạn mức tổng giá trị giao dịch không vượt quá 100 triệu đồng/tháng/khách hàng trừ một số trường hợp có quy định riêng.
Theo quan điểm của TS. Cấn Văn Lực - Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia, không nên trì hoãn việc cho phép các ngân hàng triển khai eKYC. Với 94% ngân hàng đã đầu tư vào ngân hàng số, hầu hết các ngân hàng tại Việt Nam sẽ dịch chuyển sang mô hình kinh doanh số thay vì mô hình kinh doanh truyền thống. Hoạt động kinh doanh ngân hàng số cũng như thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam được kỳ vọng sẽ có bước phát triển vượt bậc nếu Chính phủ sớm có hướng dẫn và tạo hành lang pháp lý tăng cường áp dụng các công nghệ mới như eKYC, điện toán đám mây, blockchain…
Thói quen của người dân đối với các dịch vụ đã có thay đổi rõ nét sau dịch Covid-19 khi đẩy mạnh giao dịch online nhiều hơn. Lãnh đạo một số ngân hàng cho biết, giao dịch trực tuyến tại ngân hàng trong thời gian trong và sau dịch tăng từ 20-30% so với trước khi có dịch. Theo Tổng giám đốc TPBank Nguyễn Hưng, giai đoạn dịch bệnh đã cho thấy tầm quan trọng của kênh online trong hoạt động ngân hàng. Như tại TPBank, trên kênh ngân hàng tự động hiện có khoảng hơn 200 trạm LiveBank. Thông qua các kênh online, ngân hàng vẫn đảm bảo duy trì được hoạt động bình thường cho khách hàng trong giai đoạn dịch bệnh. Những ngân hàng nào chưa sẵn sàng cho việc hoạt động trên kênh online trong giai đoạn khó khăn vừa qua mức độ ảnh hưởng lớn hơn nhiều so với ngân hàng đầu tư tốt cho kênh này. “Do vậy, việc cho phép triển khai eKYC trở nên cấp thiết và có ý nghĩa quan trọng đối với hoạt động kinh doanh của ngân hàng”, ông Hưng nhấn mạnh.
Chia sẻ thêm lợi ích khi đối với triển khai eKYC, lãnh đạo của TPBank cho biết, các ngân hàng có thể sử dụng eKYC chấm điểm tốt cho khách hàng có giao dịch trên ngân hàng số, đồng thời có thể đánh dấu hành vi khách hàng trả nợ đúng hạn, trễ hạn thanh toán thông qua lịch sử giao dịch với ngân hàng. Ngoài ra, ngân hàng triển khai eKYC vừa tiết kiệm chi phí vừa gia tăng tiện ích cho người dùng, đo đếm được sự hài lòng của khách hàng. Thông qua đó ngân hàng điều chỉnh sản phẩm dịch vụ để vừa nâng cao chất lượng, vừa giảm thiểu các rủi ro trong giao dịch.
Lý do nữa theo Tổng giám đốc SCB Võ Tấn Hoàng Văn việc cho phép thực hiện eKYC sẽ khuyến khích người dân mở tài khoản nhiều hơn, tiết kiệm chi phí xử lý cho ngân hàng mà Nhà nước lại kiểm soát dòng tiền tốt hơn. Thậm chí có ý kiến đánh giá, eKYC là “khắc tinh” của các tội phạm tài chính, và các hoạt động rửa tiền, bởi vì mức xác thực thực thể sống và định danh khách hàng với tỷ lệ chính xác khá cao.
Tuy nhiên, để sớm thúc đẩy triển khai eKYC trong ngân hàng bên cạnh nỗ lực từ phía ngân hàng, theo ông Hưng rất cần sự hỗ trợ và phối hợp nhanh chóng, hiệu quả từ phía các bộ, ngành liên quan trong cung cấp và chia sẻ thông tin về dữ liệu dân cư như Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Công an… Vấn đề triển khai sớm hay muộn eKYC không chỉ dựa vào NHNN, mức độ sẵn sàng của các ngân hàng, mà còn tùy thuộc vào cơ sở dữ liệu định danh cá nhân quốc gia. Yêu cầu này đã được Thủ tướng chỉ đạo nhưng cần phải vào cuộc khẩn trương hơn nữa từ phía Bộ Công an. Theo chuyên gia trước mắt cho phép thực hiện eKYC đối với mở tài khoản. Sau này có thể cho phép mở cả dịch vụ gửi tiền, thanh toán, thậm chí là cho vay...
Hãng tư vấn McKinsey cũng khuyến nghị các ngân hàng ban đầu có thể lựa chọn áp dụng eKYC với một sản phẩm cụ thể hay một dịch vụ nhất định trước khi áp dụng ồ ạt. Vì thực tế theo kinh nghiệm từ nhiều thị trường quốc tế, có thể phát sinh rủi ro, gian lận khi triển khai eKYC.