Hội An - Hành trình 25 năm bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa thế giới

Hành trình khôi phục diện mạo đô thị cổ

Cách đây 25 năm, Hội An đối mặt với nhiều thách thức khi hầu hết các di tích trong quần thể kiến trúc đô thị cổ đều xuống cấp nghiêm trọng. Những nguy cơ về sự sụp đổ của các công trình, cộng với điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, đặt ra bài toán cấp bách về bảo tồn. Tuy nhiên, bằng nỗ lực không ngừng của chính quyền, người dân địa phương và sự hỗ trợ của các tổ chức quốc tế, Hội An đã vượt qua giai đoạn “cứu nguy khẩn cấp”, để khôi phục diện mạo đô thị cổ.

Kể từ năm 2008, hơn 400 di tích tại Hội An đã được tu bổ với tổng kinh phí hơn 150 tỷ đồng, trong đó nguồn lực lớn đến từ sự đóng góp của cộng đồng. Những công trình như Chùa Cầu, Nhà cổ Tấn Ký hay Hội quán Quảng Đông… không chỉ được bảo tồn nguyên trạng mà còn trở thành điểm nhấn thu hút hàng triệu lượt khách tham quan mỗi năm.

Bên cạnh các giá trị vật thể, Hội An còn chú trọng gìn giữ và phát huy văn hóa phi vật thể. Những lễ hội truyền thống như lễ hội đèn lồng, hát bài chòi, cùng các phong tục, tập quán bản địa đã được phục dựng, trở thành nét đặc trưng văn hóa sống động, góp phần tạo nên bản sắc độc đáo cho vùng đất này.

Từ một đô thị cổ khiêm nhường, Hội An nay đã vươn lên thành điểm đến du lịch nổi tiếng. Nếu năm 1999, Hội An chỉ đón gần 100 nghìn lượt khách, đến nay con số này đã vượt mốc 3 triệu lượt, thậm chí có những năm như năm 2019 đạt trên 5 triệu lượt khách. Thành phố cổ kính, trầm mặc này không chỉ hấp dẫn du khách bởi cảnh quan thơ mộng mà còn bởi sự chân thành, mến khách của người dân địa phương.

Từ một đô thị cổ khiêm nhường, Hội An nay đã vươn lên thành điểm đến du lịch nổi tiếng.

Nhờ sự phát triển của ngành du lịch, cơ cấu kinh tế của Hội An đã thay đổi đáng kể. Tỷ trọng ngành dịch vụ - du lịch - thương mại chiếm tới 70% cơ cấu kinh tế địa phương, mang lại nguồn thu nhập ổn định cho người dân. Những con phố nhỏ được chiếu sáng bởi hàng nghìn chiếc đèn lồng mỗi tối đã trở thành biểu tượng, gắn liền với ký ức và cảm xúc của bất kỳ ai từng đặt chân đến đây.

Không chỉ là nơi lưu giữ những giá trị văn hóa, Hội An còn truyền cảm hứng để các địa phương khác kết nối và hưởng lợi từ mạng lưới di sản. Theo ông Hồ Quang Bửu, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam, Hội An cần xây dựng các lộ trình hợp tác với các di sản trong và ngoài nước, nhằm tạo nên mạng lưới phát triển bền vững, đưa hình ảnh đô thị cổ này ngày càng vươn xa trên bản đồ thế giới.

Giá trị văn hóa - động lực cho tương lai

Di sản văn hóa Hội An không chỉ đơn thuần là các công trình kiến trúc, mà còn chứa đựng giá trị lịch sử, nhân văn sâu sắc. Những công trình nơi đây đã vượt qua sự bào mòn của thời gian, những biến cố chiến tranh để trở thành biểu tượng của sức sống mãnh liệt, của lòng tự hào và ý chí kiên cường của bao thế hệ người dân Hội An.

Trưởng Đại diện UNESCO tại Việt Nam, ông Jonathan Baker, nhận định rằng Hội An là minh chứng điển hình cho vai trò quan trọng của chính quyền và cộng đồng trong bảo tồn và phát huy giá trị di sản. Hội An không chỉ giữ vững được giá trị cốt lõi, mà còn tích cực sáng tạo, tham gia vào mạng lưới các thành phố sáng tạo toàn cầu. Đây là minh chứng sống động cho cam kết phát triển bền vững dựa trên nguồn lực văn hóa bản địa, đồng thời tạo động lực cho các cộng đồng khác học hỏi và làm theo.

Hội An cần tiếp tục xây dựng chiến lược dài hạn, gắn liền bảo tồn với phát triển kinh tế.

Cùng với Hội An, Quảng Nam còn tự hào sở hữu Khu đền tháp Mỹ Sơn và Khu dự trữ sinh quyển thế giới Cù Lao Chàm - Hội An. Những danh hiệu này không chỉ khẳng định chiều sâu văn hóa mà còn mở ra cơ hội lớn để vùng đất này phát triển du lịch bền vững, tạo sức bật cho kinh tế địa phương.

Nhìn lại hành trình 25 năm, Hội An đã chứng minh rằng việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản không chỉ là nhiệm vụ mà còn là cơ hội. Những con số ấn tượng về lượng khách du lịch, sự thay đổi tích cực trong đời sống người dân, cùng với những danh hiệu quốc tế mà Hội An nhận được, là minh chứng rõ nét cho thành công này.

Tuy nhiên, chặng đường phía trước vẫn còn nhiều thách thức. Bảo tồn di sản trong bối cảnh đô thị hóa và biến đổi khí hậu đòi hỏi sự chung tay không chỉ của chính quyền, mà còn của cộng đồng và các tổ chức quốc tế. Hội An cần tiếp tục xây dựng chiến lược dài hạn, gắn liền bảo tồn với phát triển kinh tế, để không chỉ giữ gìn những giá trị của quá khứ mà còn mở ra tương lai tươi sáng cho thế hệ mai sau.

Hội An hôm nay, sau 25 năm kể từ ngày được vinh danh, không chỉ là niềm tự hào của Quảng Nam mà còn là tài sản vô giá của Việt Nam. Với những nỗ lực không ngừng, đô thị cổ kính này chắc chắn sẽ tiếp tục tỏa sáng, điểm đến không thể bỏ qua trên bản đồ du lịch thế giới, nơi lưu giữ những giá trị văn hóa, lịch sử và tình người đặc biệt.