IMF: Các thị trường toàn cầu đang trở nên quá chủ quan

IMF cảnh báo về khả năng thị trường toàn cầu điều chỉnh "bất ổn" ngày càng tăng

Cảnh báo của IMF được củng cố sau khi Tổng thống Donald Trump hôm thứ Sáu tái đe dọa tăng thuế đối với hàng hóa Trung Quốc, khiến nhà đầu tư lo ngại về một đợt điều chỉnh mạnh của giá tài sản. Tuyên bố này đã kích hoạt đợt bán tháo trên thị trường chứng khoán Mỹ và kéo giá Bitcoin lao dốc.

Dù biến động gần đây cho thấy tâm lý thận trọng, thị trường tài chính vẫn duy trì được độ ổn định đáng kể kể từ tháng 4, thời điểm ông Trump khởi động cuộc chiến thương mại, nhờ kỳ vọng chính sách tiền tệ nới lỏng tại phần lớn các nền kinh tế phát triển. Tuy nhiên, IMF cảnh báo rằng sự lạc quan này đang che giấu những tổn thương tiềm tàng do thuế quan cao và gánh nặng nợ công lớn. Mối liên kết chặt chẽ giữa ngân hàng và khu vực tài chính phi ngân hàng, vốn ít được giám sát hơn, có thể khuếch đại rủi ro hệ thống.

“Bên dưới bề mặt yên ả, nền tảng hệ thống tài chính đang dịch chuyển, làm gia tăng các điểm dễ tổn thương”, IMF viết trong Báo cáo Ổn định tài chính toàn cầu công bố định kỳ hai lần mỗi năm.

Theo IMF, mô hình định giá cho thấy giá tài sản rủi ro hiện cao hơn nhiều so với giá trị cơ bản, làm tăng khả năng xảy ra điều chỉnh mạnh và hỗn loạn nếu xuất hiện cú sốc tiêu cực. Dù dữ liệu kinh tế gần đây không mấy khả quan, định giá cổ phiếu và trái phiếu doanh nghiệp vẫn “quá căng”, được thúc đẩy bởi cơn hưng phấn quanh nhóm cổ phiếu AI vốn hóa lớn - yếu tố đang khiến thị trường chứng khoán tập trung cao độ vào một nhóm ít mã dẫn dắt. IMF cảnh báo tình trạng này có thể dẫn tới “đợt điều chỉnh đột ngột và dữ dội” nếu kỳ vọng lợi nhuận không đáp ứng được định giá quá cao hiện tại.

Giá tài sản tiến gần vùng bong bóng rủi ro

IMF cũng cảnh báo thị trường trái phiếu chính phủ đang chịu áp lực ngày càng lớn do thâm hụt ngân sách nới rộng, làm suy yếu hiệu quả vận hành thị trường. Mặc dù lợi suất trái phiếu nhìn chung ổn định, bất kỳ cú sốc tăng lợi suất đột ngột nào đều có thể gây căng thẳng cho bảng cân đối của các ngân hàng và gây sức ép lên các quỹ mở, đặc biệt là quỹ tương hỗ.

Tháng trước, trái phiếu Mỹ đã bị bán tháo mạnh do lo ngại về tình hình tài khóa toàn cầu, dù sau đó thị trường nhanh chóng phục hồi nhờ dữ liệu kinh tế yếu.

IMF khuyến nghị các ngân hàng trung ương cần thận trọng với rủi ro lạm phát do thuế quan và giữ lập trường dè dặt trong việc nới lỏng chính sách tiền tệ, nhằm tránh làm giá tài sản rủi ro tăng nóng hơn nữa. Quỹ nhấn mạnh rằng tính độc lập của ngân hàng trung ương là yếu tố then chốt trong việc giữ ổn định kỳ vọng thị trường và bảo đảm thực thi chính sách hiệu quả, dù không nêu đích danh bất kỳ thể chế nào.

Theo Reuters, các cuộc công kích của Tổng thống Mỹ Donald Trump nhằm vào Cục Dự trữ Liên bang (Fed) đang trở thành mối đe dọa lớn nhất đối với tính độc lập của ngân hàng trung ương trong nhiều thập kỷ, làm dấy lên lo ngại trong giới hoạch định chính sách toàn cầu.

IMF đồng thời kêu gọi các chính phủ khẩn trương điều chỉnh tài khóa để kiểm soát thâm hụt và củng cố sự ổn định của thị trường trái phiếu.

Rủi ro lan truyền từ khu vực phi ngân hàng

IMF cảnh báo rằng mức độ liên kết ngày càng chặt giữa ngân hàng và khu vực phi ngân hàng, gồm quỹ phòng hộ, quỹ hưu trí, công ty bảo hiểm và tín dụng tư nhân có thể khuếch đại cú sốc thị trường xuất phát từ các lĩnh vực như tiền mã hóa hoặc cho vay tư nhân.

Quỹ cho biết khu vực phi ngân hàng hiện nắm giữ khoảng một nửa tổng tài sản tài chính toàn cầu, nhưng vẫn chịu giám sát lỏng lẻo, đặc biệt tại Mỹ và châu Âu, nơi nhiều ngân hàng có mức tiếp xúc với khu vực phi ngân hàng vượt quá năng lực vốn an toàn của họ.

Theo phân tích của IMF, khoảng 10% ngân hàng Mỹ và 30% ngân hàng châu Âu sẽ chịu tổn thất đáng kể về vốn nếu các định chế phi ngân hàng rút toàn bộ hạn mức tín dụng mà họ đang được cấp.

“Các điểm dễ tổn thương trong khu vực phi ngân hàng có tính liên thông cao, có thể nhanh chóng lan sang hệ thống ngân hàng cốt lõi, khuếch đại cú sốc và làm phức tạp công tác xử lý khủng hoảng”, IMF cảnh báo.

Tổ chức này kêu gọi các nhà hoạch định chính sách áp dụng cách tiếp cận toàn diện hơn để đánh giá rủi ro tiềm ẩn trong mối liên kết giữa khu vực ngân hàng và phi ngân hàng. Đồng thời, IMF nhấn mạnh cần có khung chính sách toàn diện cho tài sản kỹ thuật số, bao gồm stablecoin, vì việc phổ biến các công cụ này có thể làm suy yếu khả năng kiểm soát tiền tệ của chính phủ và gây rối loạn hệ thống ngân hàng truyền thống.