Khi giá cát xây dựng “leo thang”

Đồng loạt dừng… hoạt động

Từ sau Tết Nguyên đán đến nay, nhiều mỏ cát trên địa bàn Quảng Nam đồng loạt dừng hoạt động. Điều này gây nên tình trạng khan hiếm cát trên thị trường, đẩy giá tăng cao chưa từng có khiến nhà thầu, doanh nghiệp (DN) xây dựng, người dân lao đao…

Các sông Thu Bồn, Vu Gia luôn được xem là vựa cát lớn nhất ở Quảng Nam. Tuy nhiên, khoảng hơn một tháng qua, các mỏ cát có quy mô trên hai con sông này đồng loạt dừng hoạt động gây tình trạng “cầu vượt cung”. Những con đường dẫn đến các mỏ và bãi tập kết cát ở các huyện Đại Lộc, Duy Xuyên hay thị xã Điện Bàn rất vắng phương tiện vào ra. Trong khi đó, thời gian trước, đây là những công trường khai thác cát khổng lồ, chuyên cung cấp cát xây dựng cho Quảng Nam, Đà Nẵng và cả Thừa Thiên - Huế. Chỉ cách đây hơn một tháng, vào thời điểm trước Tết Nguyên đán các khu vực mỏ cát xây dựng ở khu vực này vẫn hoạt động rầm rộ. Dưới sông nhiều tàu hút cát nổ máy liên hồi. Trên bờ, cát được xúc lên xe ben đợi sẵn, rồi nối đuôi nhau cung cấp cho các thị trường, tập trung nhiều ở TP. Đà Nẵng.

Lượng cát xây dựng trên địa bàn Đà Nẵng đang trở nên khan hiếm

Chủ một đại lý cát xây dựng ở thị xã Điện Bàn cho biết, gần 10 năm kinh doanh vật liệu xây dựng, chưa bao giờ rơi vào hoàn cảnh khó khăn như hiện nay. Sau khi bán mở hàng đầu năm được vài ngày lại phải đóng cửa. Bởi, chỉ có 1 mỏ cung ứng cát tại Đại Lộc, nhưng đến nay cũng đã dừng hoạt động. Tình hình giá vật liệu xây dựng, đặc biệt là cát “leo thang” như thế này khiến việc kinh doanh của cửa hàng gặp nhiều khó khăn. Nhiều người dân thấy giá cao nên cũng tạm dừng thi công nhà cửa, công trình để chờ hạ giá.

Tại các bãi tập kết cát xây dựng trên địa bàn TP. Đà Nẵng, số lượng cát xây dựng ở đây cũng rất ít so với thời điểm trước. Đơn cử, tại bãi tập kết cát ở khu vực phía nam khu dân cư Miếu Bông, xã Hòa Phước (huyện Hòa Vang, Đà Nẵng), có 3 bãi tập kết cát lớn nhập trực tiếp từ các mỏ cát xây dựng ở Quảng Nam. Tuy nhiên, hiện 1 bãi đã đóng cửa, 2 bãi còn lại chỉ còn hơn 1.000m3 cát, chưa bằng 20% so với khả năng chứa của 2 bãi.

Nguyên nhân khiến các mỏ cát trên địa bàn Quảng Nam tạm dừng hoạt động là để tiến hành công tác thanh tra, kiểm tra. Theo đại diện UBND huyện Đại Lộc, trước Tết Nguyên đán vừa qua, khi Thanh tra Chính phủ công bố quyết định thanh tra việc thực hiện pháp luật trong công tác quản lý, cấp phép, khai thác các mỏ vật liệu xây dựng trên địa bàn Quảng Nam, một số DN khai thác cát đã chủ động dừng mọi hoạt động để kiểm tra, rà soát lại hồ sơ, thủ tục. UBND huyện Đại Lộc đã phối hợp cung cấp thông tin về các dự án liên quan. Những DN khai thác cát trên địa bàn nếu đủ các điều kiện, thủ tục sẽ sớm trở lại hoạt động bình thường.

Quản lý còn bất cập

Vào thời gian này, rất nhiều DN trong lĩnh vực xây dựng và người dân đang làm nhà ở Quảng Nam hay Đà Nẵng đứng ngồi không yên khi không có cát xây dựng. Trên thị trường do khan hiếm nên giá cát bị “thổi” lên 400 đến 500 nghìn đồng/m3. So với thời điểm trước Tết Nguyên đán Quý Mão 2023, mức giá này đã tăng gấp đôi.

Thực tế cho đến nay, chưa xác định được bao nhiêu dự án, công trình xây dựng từ nguồn vốn đầu tư công tại Quảng Nam hay TP. Đà Nẵng đã phải dừng thi công vì khan hiếm cát xây dựng. Nhiều DN xây dựng ở khu vực đang điêu đứng khi kế hoạch xây dựng bị ngưng trệ, giá cát xây dựng liên tục “leo thang” như hiện nay. Chưa hết, giá cát tăng dẫn đến giá vật liệu liên quan cũng tăng theo như bê tông tươi, khiến các DN càng làm càng lỗ. Nếu tình trạng này kéo dài thì các nhà thầu sẽ gặp khó khăn vì vượt dự toán, quá trình vận hành dự án không đạt khối lượng đề ra, thậm chí kéo theo ảnh hưởng giải ngân đầu tư công tại các địa phương.

Như đã nói ở trên, không chỉ riêng các DN xây dựng gặp khó, việc giá cát xây dựng lên “cơn sốt” như thời gian qua, cũng khiến nhiều người dân khó khăn. Do khan hiếm nguồn cung, giá cát lại tăng cao ngất ngưởng nên nhiều người đang tiến hành hoặc bắt đầu xây dựng như ngồi trên “đống lửa”. Ông Trần Văn Niệm, trú phường Phước Mỹ (Sơn Trà, TP. Đà Nẵng) cho biết, ông đã chọn ngày tốt để khai móng làm nhà, tuy nhiên giờ đi mua cát, được báo giá 500 ngàn/m3. Chưa bao giờ thấy giá cát cao như vậy nên ông phải dời thời gian làm nhà lại…

Giá cát liên tục tăng, không ít người đã đặt ra hàng loạt câu hỏi: Công tác quản lý nhà nước phải chăng còn nhiều bất cập? Nhiều mỏ cát có trữ lượng lớn tại Quảng Nam lại chỉ được cấp phép cho một vài DN, dẫn đến tình trạng thao túng, lũng đoạn thị trường? Có hay không hiện tượng găm hàng, thao túng giá…? Trước thực trạng này, mới đây ông Lê Trí Thanh, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam đã chỉ đạo Sở Tài nguyên và Môi trường, cùng các cơ quan liên quan khẩn trương rà soát và đề xuất giải pháp ổn định tình hình. Sở Tài nguyên và Môi trường Quảng Nam cũng đã có văn bản báo cáo, tham mưu UBND tỉnh việc cấp phép thăm dò, khai thác cát, sỏi lòng sông. Hiện nay, số giấy phép khai thác cát được cấp giảm mỗi năm, Quảng Nam hiện còn 13 mỏ cát có giấy phép khai thác; bởi vậy cần khẩn trương thực hiện các hồ sơ, thủ tục sớm tổ chức đấu giá quyền khai thác cát, sỏi lòng sông tại những khu vực đã được phê duyệt quy hoạch và đảm bảo điều kiện để cấp giấy phép thăm dò.