Không chủ quan trước đà tăng trưởng kinh tế tích cực

Những gam màu sáng

Ông Nguyễn Bá Hùng, chuyên gia kinh tế trưởng Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) tại Việt Nam đánh giá, kinh tế Việt Nam 5 tháng đầu năm tiếp tục duy trì tương đối tích cực, tiếp đà tăng trưởng tốt từ quý I, với nhiều gam màu sáng ở nhiều lĩnh vực. Trong đó, chỉ số giải ngân FDI và chỉ số phát triển công nghiệp, sản xuất công nghiệp cũng tương đối hài hòa cho thấy dòng vốn FDI mặc dù có những bất ổn nhưng nhìn chung vẫn khá tốt.

Xuất nhập khẩu tăng trưởng tích cực, có một phần nguyên nhân do hiện tượng “front loading”, tức là các doanh nghiệp có khả năng xuất khẩu đã tranh thủ đẩy mạnh xuất hàng ngay từ quý I, có thể kéo dài đến quý II, nhằm ứng phó với sự bất ổn liên quan đến các biện pháp thuế của Mỹ vốn đã được công bố từ đầu tháng 4, sau đó tạm hoãn 90 ngày để đàm phán. Vì thế, xuất khẩu của Việt Nam được kỳ vọng tiếp tục duy trì xu hướng này ít nhất đến hết tháng 6, tức là đến hết quý II. Trong khi đó, giải ngân đầu tư công dù tăng trưởng đáng kể nhưng chỉ mới đạt 24,3% kế hoạch năm, cho thấy còn nhiều dư địa để kích thích tăng trưởng cầu nội địa. Cùng với đó, các lĩnh vực khác như nông nghiệp, bán lẻ, tiêu dùng, dịch vụ cũng tương đối ổn định.

“Tuy nhiên, không thể chủ quan, thời gian tới, các biến động cần được theo dõi sát sao để có các phản ứng chính sách phù hợp”, ông Nguyễn Bá Hùng khẳng định.

Theo chuyên gia kinh tế trưởng ADB, các biện pháp đáp trả thuế quan giữa Mỹ và các nền kinh tế có thể ảnh hưởng gián tiếp tới Việt Nam.

Là người theo dõi các chỉ số phát triển kinh tế - xã hội trong nhiều năm, PGS. TS. Phạm Thế Anh, Trưởng khoa Kinh tế học, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân nhận thấy, hơn 3 thập kỷ qua, tăng trưởng kinh tế Việt Nam chủ yếu dựa vào đầu tư và xuất khẩu, thể hiện qua tỷ lệ xuất khẩu/GDP tăng mạnh. Việt Nam đã thu hút lượng lớn vốn đầu tư nước ngoài phục vụ xuất khẩu và tận dụng lực lượng lao động dồi dào, đồng thời tích cực tham gia và ký kết nhiều hiệp định thương mại tự do thế hệ mới. Tuy nhiên, khả năng tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu còn hạn chế. Các doanh nghiệp FDI hoạt động độc lập và ít liên kết với doanh nghiệp trong nước, khiến doanh nghiệp Việt Nam chủ yếu thực hiện các công đoạn gia công giá trị thấp và phụ thuộc lớn vào nguyên liệu nhập khẩu.

Bên cạnh đó, Việt Nam cũng đang phải đối mặt với nhiều khó khăn khác như thu ngân sách có dấu hiệu thiếu ổn định, trong khi chi thường xuyên vẫn chiếm tỷ trọng cao, giải ngân đầu tư công chậm chạp và nghĩa vụ trả nợ ngày càng tiệm cận ngưỡng cảnh báo…

Tạo môi trường đầu tư kinh doanh thông thoáng, chi phí thấp, hiệu quả để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế

Đối mặt để hóa giải thách thức

Để tháo gỡ những nút thắt và tạo động lực đột phá cho tăng trưởng, PGS. TS. Phạm Thế Anh cho rằng, cần cắt giảm đáng kể chi thường xuyên của bộ máy nhà nước từ việc nâng cao hiệu quả hoạt động, tinh giản biên chế và kiểm soát chặt chẽ các khoản chi kém hiệu quả. Từ đó có thể tái phân bổ cho đầu tư phát triển hạ tầng. Bên cạnh đó, Việt Nam cần tích cực tìm kiếm các nguồn thu bền vững mới để thay thế một phần các nguồn thu truyền thống.

Đồng thời, nên áp dụng chính sách ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp dựa trên tỷ lệ nội địa hóa. Việc này không chỉ giúp nâng cao giá trị gia tăng nội địa trong sản phẩm xuất khẩu, mà còn tạo thêm việc làm và tăng năng lực sản xuất cho các doanh nghiệp Việt. Bằng cách chủ động nguồn cung trong nước, các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam sẽ giảm thiểu rủi ro từ các chính sách thương mại quốc tế bất lợi, bảo đảm tính ổn định và bền vững cho hoạt động xuất khẩu. Việc thoái vốn ở các doanh nghiệp nhà nước trong những lĩnh vực không cần thiết hoặc hoạt động không hiệu quả cũng sẽ tạo ra động lực tăng trưởng mới trong dài hạn, thông qua việc tái phân bổ nguồn lực vào các lĩnh vực hiệu quả hơn.

Ông Nguyễn Bá Hùng cho rằng, cần đảm bảo việc thực hiện chính sách tài khóa hiệu quả hơn, nâng cao hiệu quả thực hiện chi ngân sách để kích cầu. Cùng với đó là kích cầu tiêu dùng tư nhân trong nước; kích thích đầu tư tư nhân trong nước bằng các cải cách môi trường kinh doanh.

Nghị quyết 68/NQ-TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân được kỳ vọng có thể sẽ tạo ra những cải cách căn bản để môi trường đầu tư kinh doanh trong nước thông thoáng, chi phí thấp, hiệu quả hơn. Một điều rất quan trọng nữa là các nỗ lực cải cách cần phải được thực hiện triệt để và nhất quán, hạn chế gây ra khó khăn mới với doanh nghiệp. Các nhà hoạch định chính sách vẫn cần theo dõi sát diễn biến của thị trường quốc tế; điều hành tỷ giá cần linh hoạt, đảm bảo cho nhu cầu về ngoại tệ phục vụ các hoạt động xuất, nhập khẩu và có sự chuẩn bị để đối phó với các mức thuế quan hoặc sự cạnh tranh thương mại trong thời gian tới, ông Nguyễn Bá Hùng khẳng định.