Không để lạm phát tăng nóng, gây hại cho đà phục hồi tăng trưởng

Tăng trưởng khả quan nhưng lạm phát cũng sẽ tăng

Chia sẻ tại Hội thảo "Lạm phát, lãi suất và chứng khoán” do Hiệp hội Tư vấn Tài chính Việt Nam (VFCA) và Công ty cổ phần Chứng khoán Nhất Việt (VFS) tổ chức mới đây, TS. Cấn Văn Lực - Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV cho rằng, dù còn nhiều rủi ro, bất định gia tăng nhưng với sự phục hồi tích cực nửa đầu năm, tăng trưởng GDP cả năm nay quanh mức 7% là khả thi. Các điểm tích cực của nền kinh tế có thể thấy từ cả cung và cầu. Về phía cung, khu vực nông nghiệp vẫn có nhịp tăng trưởng ở mức bình thường; công nghiệp tăng trưởng ở mức tốt và đặc biệt là khu vực dịch vụ có sự phục hồi ấn tượng. Trong khi đó về phía cầu, các lĩnh vực như xuất khẩu, đầu tư, tiêu dùng đều có tín hiệu tích cực.

Tuy nhiên theo chuyên gia này, cùng với các rủi ro, bất định từ bên ngoài, thách thức trong nước cũng không ít: Hoạt động xuất khẩu có thể lâm vào khó khăn nếu đà phục hồi của kinh tế và thương mại toàn cầu chậm lại; Áp lực nợ công, thâm hụt ngân sách, nghĩa vụ trả nợ của Chính phủ tăng lên (nhưng vẫn trong tầm kiểm soát); giải ngân đầu tư công chậm; DN, người lao động còn gặp nhiều khó khăn; Nợ xấu tiềm ẩn tăng; Dư địa tăng trưởng tín dụng từ giờ tới cuối năm eo hẹp hơn… Đặc biệt TS. Lực nhấn mạnh đến áp lực lạm phát, dù 6 tháng CPI mới tăng 2,44% và cả năm dự báo nhiều khả năng cũng chỉ trong mức 3,8-4,2%.

Ảnh minh họa

“Áp lực lạm phát từ nay tới cuối năm khá lớn. Giá hàng hoá thế giới còn tăng và đó là nguy cơ nhập khẩu lạm phát. Bên cạnh đó, đà phục hồi kinh tế và sự sôi động của các hoạt động sản xuất kinh doanh, tiêu dùng… tạo ra áp lực lạm phát cầu kéo trong khi lãi suất cho vay và tỷ giá cũng đang chịu áp lực tăng”, TS. Lực cho biết nhưng đồng thời tin tưởng, lãi suất VND cơ bản sẽ được duy trì ổn định (có thể tăng ở một số phân khúc, thời điểm hoặc đối với một số khách hàng tùy thuộc vào khoản vay, thời hạn, lĩnh vực…) qua đó một phần giúp lạm phát sẽ không tăng mạnh. Triển vọng tăng trưởng kinh tế tích cực trong khi kinh tế vĩ mô ổn định, lạm phát không tăng mạnh kỳ vọng sẽ giúp thị trường chứng khoán dần tốt lên. Đặc biệt, việc chu kỳ giao dịch T+2 sẽ được triển khai tới đây, cùng với sự phục hồi kinh doanh tích cực của các DN niêm yết sẽ giúp thanh khoản thị trường chứng khoán sôi động trở lại.

Tuy nhiên theo các chuyên gia, áp lực ngày càng rõ ràng lên lạm phát. Đặc biệt, một khi lạm phát chi phí đẩy tăng mạnh sẽ ảnh hưởng trực tiếp và rất lớn đến các động lực phục hồi đang có. TS. Lực chỉ ra, ba nhóm hàng hóa, dịch vụ chính đẩy CPI 6 tháng vừa qua tăng là nhóm hàng ăn và dịch vụ ăn uống tăng 3,5% (đóng góp 12,3%); nhà ở và vật liệu xây dựng tăng 2% (đóng góp 15,6%) và nhóm giao thông tăng 17,43% (đóng góp 69,1%). Qua đó có thể thấy, một trong những yếu tố tác động vào lạm phát nhiều và nhanh nhất là giao thông do giá xăng dầu tăng.

Cần tiếp tục ưu tiên “xử lý” giá xăng dầu

Phân tích kỹ hơn về vấn đề trên, TS. Nguyễn Bích Lâm - nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê cho biết trong giao thông, nhóm nhiên liệu gồm xăng, dầu và mỡ nhờn chiếm tỷ trọng 3,89%. Vì vậy khi giá của nhóm nhiên liệu biến động lớn như trong thời gian qua đã tác động rất mạnh đến CPI. Theo tính toán, khi giá xăng dầu tăng 10% sẽ tác động trực tiếp làm CPI tăng 0,36%, chưa kể các tác động lan tỏa bởi đây là nguồn đầu vào của nhiều hoạt động kinh tế, tiêu dùng khác.

Vì vậy theo các chuyên gia, để hóa giải các áp lực, kiềm chế lạm phát chi phí đẩy thì vấn đề quan trọng nhất hiện nay là giữ được giá xăng dầu không tăng quá mạnh. TS. Lê Xuân Nghĩa, nguyên Phó chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia, nhấn mạnh: “Lạm phát hiện nay là lạm phát do chi phí đẩy và tác động lớn nhất đến lạm phát lúc này là giá xăng dầu. Đây cũng là mặt hàng chịu nhiều loại thuế suất nhất hiện nay nên cần phải giảm thuế”. Cùng quan điểm, TS. Lực nói cho rằng: “Lúc này chống lạm phát là phải bình ổn được giá xăng dầu tốt nhất có thể. Chúng tôi đang kiến nghị ngoài thuế bảo vệ môi trường thì cần tiếp tục xem xét giảm 30% đối với các thuế phí còn lại”.

Trong khi đó TS. Nguyễn Bích Lâm kiến nghị, Bộ Tài chính cần rà soát, tính toán lại các mức chi phí trong cơ cấu tính giá cơ sở mặt hàng xăng dầu và các loại thuế, phí nhằm bảo đảm tính đúng, tính đủ, hài hòa lợi ích giữa DN kinh doanh xăng dầu, người tiêu dùng và DN sử dụng xăng dầu, đảm bảo thực hiện mục tiêu bình ổn thị trường, giảm áp lực lạm phát từ xăng dầu. Dài hạn hơn, Bộ Công thương cần nắm bắt kịp thời giá xăng dầu thế giới, nâng cao năng lực và chất lượng dự báo, có giải pháp tổng thể đảm bảo đầy đủ nguồn cung xăng dầu; cần kiến nghị với Chính phủ mở rộng, nâng cao năng lực kho dự trữ xăng dầu đáp ứng dài hơn nhu cầu của nền kinh tế, giảm bớt lệ thuộc và tác hại của giá xăng dầu thế giới tăng cao đến sự ổn định và phát triển kinh tế.

Bên cạnh việc quan tâm và có các giải pháp cụ thể với các nhóm hàng hóa và dịch vụ chính trong rổ hàng hóa tính CPI (nhất là các nhóm có tỷ trọng lớn và thường xuyên khiến CPI tăng), TS. Nguyễn Bích Lâm cho rằng cần quan tâm đến vấn đề lạm phát tăng do các yếu tố từ chuỗi cung ứng. “Đây là nhóm yếu tố tạo áp lực lớn nhất đến lạm phát của nền kinh tế trong thời gian tới do kinh tế nước ta có độ mở lớn, sản xuất phụ thuộc nhiều vào nguyên vật liệu nhập khẩu từ bên ngoài, với tỷ lệ 37% chi phí nguyên vật liệu nhập khẩu trong tổng chi phí nguyên vật liệu của toàn nền kinh tế và lên tới 50,98% trong ngành công nghiệp chế biến chế tạo - ngành có vai trò là động lực tăng trưởng chủ yếu”, chuyên gia này cho biết.

Vì vậy trong bối cảnh đứt gãy chuỗi cung ứng, thiếu hụt nguồn cung đang trầm trọng thêm vì các lệnh trừng phạt của Mỹ và phương Tây đối với Nga, Chính phủ, các bộ, ngành liên quan và đặc biệt là cộng đồng DN cần đa dạng nguồn cung, đảm bảo nguồn cung của từng nhóm nguyên vật liệu của mỗi ngành không phụ thuộc vào một thị trường, một khu vực.

Phối hợp chặt chẽ, hài hoà giữa chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ; chủ động và linh hoạt điều tiết thị trường tiền tệ, lãi suất và tỷ giá trong bối cảnh NHTW các nền kinh tế lớn, phát triển nâng mạnh lãi suất để kiểm soát lạm phát; truyền thông kịp thời, chính xác về các chính sách, giải pháp chỉ đạo điều hành của Chính phủ, không để xảy ra hiện tượng lạm phát do tâm lý... cũng là những đề xuất được các chuyên gia đưa ra.