Kinh tế lifestyle - viễn cảnh tất yếu của xã hội thu nhập ngày càng cao

Doanh nghiệp Việt nắm bắt xu hướng

Nhìn từ thị trường, nhóm sản phẩm gắn với phong cách sống bao gồm thời trang, ẩm thực, du lịch trải nghiệm, làm đẹp, chăm sóc sức khỏe, thể thao, công nghiệp sáng tạo đều đang tăng trưởng nhanh hơn mức trung bình ngành. Ở nhiều đô thị lớn, người trẻ dành tỷ trọng chi tiêu ngày càng cao cho các dịch vụ “bộc lộ bản sắc” như café đặc sản, mô hình wellness, cửa hàng thời trang thiết kế nội địa, các trung tâm nghệ thuật - thiết kế.

Kinh tế lifestyle là một diễn biến tất yếu của một xã hội có thu nhập ngày càng cao

PGS.TS. Nguyễn Minh Phong nhận định, kinh tế lifestyle là một diễn biến tất yếu của một xã hội có thu nhập ngày càng cao. Khi chất lượng sống được ưu tiên, nhu cầu sở hữu sản phẩm gắn với phong cách cá nhân sẽ trở thành một cấu phần quan trọng của tăng trưởng tiêu dùng. Đây không chỉ là thay đổi của thói quen mua sắm, mà là chuyển dịch của cấu trúc thị trường. Tác động của kinh tế lifestyle không chỉ dừng ở khâu tiêu dùng cuối cùng mà lan tỏa cả chuỗi giá trị từ thiết kế, công nghiệp văn hóa, marketing, thương mại điện tử cho tới dịch vụ hậu cần, du lịch và bán lẻ thông minh. Chính tính kết nối đa ngành mạnh mẽ khiến lifestyle trở thành khu vực kinh tế có biên lợi nhuận cao, đặc biệt khi được dẫn dắt bởi sáng tạo và công nghệ.

Điểm đáng chú ý là nhiều doanh nghiệp nội địa đang đi nhanh vào phân khúc lifestyle bằng chiến lược xây dựng câu chuyện thương hiệu, không gian trải nghiệm và hệ sinh thái dịch vụ bám theo phong cách sống của khách hàng.

Ông Trần Duy Nghĩa, Quản lý chuỗi cà phê đặc sản tại Hà Nội chia sẻ, chúng tôi không chỉ bán thức uống, mà bán một không gian để người trẻ tìm thấy sự đồng điệu. Họ đến để hiểu những câu chuyện về hạt cà phê Việt, vì cảm xúc mà thương hiệu tạo ra. Đây là cách duy nhất để giữ chân khách hàng trong thời điểm thị trường bão hòa.

Không chỉ lĩnh vực ẩm thực - đồ uống, thời trang nội địa và thị trường làm đẹp (wellness) cũng đang thay đổi mạnh mẽ. Các thương hiệu thời trang trẻ bắt đầu đầu tư vào thiết kế bản quyền, chất liệu xanh, mô hình cửa hàng gắn với trải nghiệm âm nhạc và nghệ thuật. Trong khi đó, các spa và cơ sở chăm sóc sức khỏe chuyển từ dịch vụ đơn lẻ sang “giải pháp toàn diện” chăm sóc tinh thần, thể chất và phong cách sống.

Theo bà Lê Mai Anh, chuyên gia nghiên cứu thị trường tiêu dùng, người trẻ Việt Nam ngày nay không mua sản phẩm vì giá rẻ mà vì giá trị cảm xúc. Một đôi giày, một ly cà phê hay một chuyến du lịch đều phải mang lại cảm giác "thuộc về tôi". Doanh nghiệp nào tạo được cộng đồng, tạo được bản sắc riêng thì doanh nghiệp đó thắng.

Lifestyle chính là động lực mới của kinh tế sáng tạo

Một trong những điểm then chốt giúp kinh tế lifestyle trở thành trụ cột tương lai là khả năng tạo giá trị gia tăng cao. Khác với sản phẩm đại trà, hàng hóa gắn với phong cách sống được định giá dựa trên thiết kế, trải nghiệm và yếu tố văn hóa là nhân tố giúp biên lợi nhuận tăng đáng kể.

Kinh tế lifestyle cũng thúc đẩy lan tỏa sang các ngành công nghiệp sáng tạo như thiết kế số, sản xuất nội dung, nghệ thuật thị giác, âm nhạc và quảng cáo. Những ngành này không chỉ tạo ra sản phẩm phù hợp thị hiếu mới mà còn nâng cao năng lực đổi mới của nền kinh tế.

Kinh tế lifestyle thúc đẩy và lan tỏa sang các ngành công nghiệp sáng tạo

TS. Lê Thái Hòa, chuyên gia kinh tế sáng tạo chia sẻ, Việt Nam có cơ hội rất lớn để phát triển kinh tế lifestyle dựa trên bản sắc văn hóa. Khi chất lượng sản phẩm được nâng cao và được kể bằng một câu chuyện Việt Nam đủ hấp dẫn, chúng ta hoàn toàn có thể xuất khẩu phong cách sống như một dạng tài sản mềm có giá trị cao hơn nhiều so với xuất khẩu hàng hóa thô.

Dù tiềm năng lớn, kinh tế lifestyle vẫn đối mặt với nhiều thách thức như: chi phí mặt bằng cao, năng lực thiết kế còn hạn chế và nguồn nhân lực sáng tạo chưa đáp ứng nhu cầu tăng nhanh của thị trường. Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp nhỏ vẫn quen với mô hình kinh doanh truyền thống, thiếu đầu tư chuyên nghiệp vào trải nghiệm khách hàng, công nghệ dữ liệu và quản trị thương hiệu.

Một vấn đề khác là cạnh tranh gay gắt từ các thương hiệu quốc tế. Khi các chuỗi cà phê, thời trang, beauty và fitness ngoại liên tục mở rộng, doanh nghiệp nội buộc phải tạo khác biệt bằng bản sắc văn hóa Việt và khả năng tùy biến sản phẩm theo thị hiếu địa phương.

Để khu vực kinh tế mới này phát triển bền vững, các chuyên gia cho rằng cần hình thành một hệ sinh thái đồng bộ gồm: hạ tầng sáng tạo, trung tâm thiết kế, chuỗi cung ứng nguyên liệu chất lượng cao, hệ thống logistics nhanh và linh hoạt, chính sách hỗ trợ công nghiệp văn hóa và môi trường thúc đẩy khởi nghiệp sáng tạo.

Ngoài ra, các địa phương có thể xây dựng “khu phố phong cách sống”, phát triển du lịch trải nghiệm, quảng bá sản phẩm sáng tạo gắn với di sản và văn hóa bản địa. Điều này không chỉ thu hút khách du lịch trong nước và quốc tế mà còn tạo bệ đỡ cho thương hiệu nội địa mở rộng quy mô.

Kinh tế lifestyle đang chuyển mình từ một trào lưu tiêu dùng đến một cấu phần quan trọng của nền kinh tế giá trị gia tăng cao. Đây là thời điểm doanh nghiệp Việt cần mạnh dạn đầu tư vào sáng tạo, thiết kế, trải nghiệm và thương hiệu - những yếu tố quyết định khả năng cạnh tranh trong một thị trường mà người tiêu dùng ưu tiên cảm xúc, câu chuyện và bản sắc.

Nếu biết tận dụng lợi thế văn hóa, kết hợp với công nghệ và quản trị hiện đại, Việt Nam không chỉ đi kịp xu hướng mà hoàn toàn có thể trở thành điểm sáng của kinh tế lifestyle trong khu vực.