Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi): Tạo cơ chế đột phá để xây dựng nền công vụ hiện đại

Dự án luật đã đề xuất những thay đổi mang tính cách mạng nhằm xây dựng nền công vụ thống nhất, chuyên nghiệp, và hiệu quả. Với trọng tâm là liên thông công tác cán bộ, quản lý theo vị trí việc làm, và siết chặt kỷ luật hành chính, dự thảo luật hứa hẹn tạo hành lang pháp lý vững chắc để nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.

Liên thông và đổi mới quản lý

Chính phủ nhấn mạnh rằng việc sửa đổi toàn diện Luật Cán bộ, công chức là cần thiết để thể chế hóa các chủ trương của Đảng, đặc biệt là Kết luận số 127-KL/TW ngày 28/02/2025 của Bộ Chính trị về tinh gọn tổ chức bộ máy và Kết luận số 1243/KL-UBTVQH15 ngày 3/4/2025 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Dự thảo luật được xây dựng với mục tiêu tạo nền tảng pháp lý cho một nền công vụ thống nhất, chuyên nghiệp, hiện đại, phục vụ người dân, gắn với việc cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức.

Dự thảo luật gồm 7 chương, 52 điều, giảm 35 điều so với luật hiện hành, tập trung vào ba nhóm nội dung chính. Thứ nhất, sửa đổi quy định về liên thông cán bộ, công chức cấp xã với cấp tỉnh, thiết lập một chế độ công vụ đồng bộ từ Trung ương đến cấp xã. Chính phủ đề xuất cơ chế chuyển tiếp để cán bộ, công chức cấp xã được bầu hoặc tuyển dụng trước khi luật có hiệu lực, nếu đáp ứng tiêu chuẩn, điều kiện, sẽ được chuyển thành cán bộ, công chức theo quy định mới, đảm bảo sự thống nhất và liên thông trong công tác cán bộ.

Thứ hai, dự thảo luật đổi mới cơ chế quản lý và sử dụng cán bộ, công chức theo hướng minh bạch, hiệu quả. Chính phủ đề xuất chuyển đổi phương thức quản lý theo vị trí việc làm, với việc đánh giá, bố trí, sử dụng cán bộ, công chức dựa trên năng lực thực tế và yêu cầu công việc. Quy định bỏ thi nâng ngạch, thay bằng cơ chế bố trí vào vị trí việc làm tương ứng với ngạch công chức. Công tác tuyển dụng được cải tiến, yêu cầu người trúng tuyển đáp ứng ngay yêu cầu của vị trí việc làm, được bổ nhiệm và xếp lương theo ngạch công chức tương ứng. Quy định kiểm định chất lượng đầu vào công chức cấp quốc gia cũng được bãi bỏ để đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong quản lý công chức. Đánh giá công chức được đổi mới, dựa trên kết quả, sản phẩm cụ thể theo vị trí việc làm, thay vì các tiêu chí chung, hình thức, nhằm nâng cao hiệu quả và sàng lọc những người không đáp ứng yêu cầu.

Thứ ba, dự thảo luật tiếp tục thể chế hóa các chủ trương của Đảng về công vụ và cán bộ, công chức. Chính phủ nhấn mạnh xây dựng nền công vụ thống nhất, chuyên nghiệp, hiện đại, phục vụ nhân dân, cụ thể hóa Nghị quyết số 26-NQ/TW về quản lý cán bộ, công chức theo vị trí việc làm và khung năng lực. Dự thảo siết chặt kỷ luật, kỷ cương hành chính, xóa bỏ tư duy “biên chế suốt đời” thông qua quy định tinh giản biên chế thực chất và sàng lọc công chức không hoàn thành nhiệm vụ. Các quy định về đạo đức công vụ được nhấn mạnh, yêu cầu cán bộ, công chức phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân, phòng chống tham nhũng, tiêu cực, phù hợp với mục tiêu xây dựng đội ngũ “vừa hồng, vừa chuyên”. Chính phủ cũng đề xuất chính sách thu hút, trọng dụng người có tài năng, bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm vì lợi ích chung, đồng thời đẩy mạnh cải cách chế độ công vụ, ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong hoạt động công vụ.

Chính phủ khẳng định rằng dự thảo luật kế thừa các quy định còn giá trị, sửa đổi những nội dung không phù hợp, và bổ sung cơ chế mới để hoàn thiện quản lý cán bộ, công chức theo vị trí việc làm. Các quy định này tạo hành lang pháp lý đồng bộ, minh bạch, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức chuyên nghiệp, phục vụ hiệu quả cho phát triển kinh tế - xã hội và nhu cầu của người dân, doanh nghiệp.

Đảm bảo thống nhất và khả thi

Ủy ban Pháp luật và Tư pháp tán thành việc sửa đổi toàn diện Luật Cán bộ, công chức, với các lý do được Chính phủ nêu trong Tờ trình. Ủy ban nhận định rằng, dự thảo luật bám sát chủ trương của Đảng về sắp xếp, tinh gọn bộ máy, tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, và thực hiện liên thông công tác cán bộ. Hồ sơ dự án luật đáp ứng đầy đủ quy định, đảm bảo chất lượng, và đủ điều kiện để Quốc hội xem xét theo trình tự, thủ tục rút gọn. Nội dung dự thảo phù hợp với Hiến pháp, tương thích với các điều ước quốc tế, và cơ bản thống nhất với các luật liên quan.

Ủy ban đồng tình với quy định liên thông cán bộ, công chức cấp xã với cấp tỉnh, thống nhất chế độ công vụ từ Trung ương đến cấp xã, cho rằng đây là yêu cầu cấp thiết và đã đủ độ chín để triển khai, phù hợp với mô hình chính quyền hai cấp. Ủy ban cũng cơ bản tán thành nguyên tắc quản lý cán bộ, công chức kết hợp giữa tiêu chuẩn chức danh, vị trí việc làm, và chỉ tiêu biên chế, đồng thời hoàn thiện quy định về vị trí việc làm và ngạch công chức để đổi mới quản lý. Các quy định về đánh giá công chức dựa trên kết quả, sản phẩm cụ thể được đánh giá cao, vì đáp ứng yêu cầu sàng lọc và bố trí phù hợp, theo Kết luận số 121-KL/TW ngày 24/1/2025. Tuy nhiên, một số ý kiến đề nghị sửa đổi theo hướng quản lý và trả lương hoàn toàn dựa trên vị trí việc làm, đúng tinh thần Nghị quyết số 27-NQ/TW.

Về chính sách thu hút người có tài năng, Ủy ban thống nhất với quy định mang tính nguyên tắc và giao Chính phủ, các bộ, ngành, Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quy định cụ thể để đảm bảo linh hoạt, phù hợp với từng ngành, địa phương. Tuy nhiên, một số ý kiến đề nghị bổ sung khung tiêu chí xác định người có tài năng để tránh áp dụng không thống nhất. Ủy ban nhất trí bỏ quy định kiểm định chất lượng đầu vào công chức, đồng thời giao Chính phủ quy định nguyên tắc, trình tự, thủ tục xây dựng và phê duyệt vị trí việc làm. Một số ý kiến đề xuất bổ sung căn cứ xác định vị trí việc làm dựa trên khối lượng công việc thực tế và đánh giá tác động của việc ký hợp đồng có thời hạn với chuyên gia, nhà khoa học.

Về đánh giá công chức, Ủy ban tán thành quy định dựa trên kết quả, sản phẩm cụ thể, làm cơ sở để sàng lọc hoặc cho thôi việc những người không đạt yêu cầu, góp phần khắc phục hạn chế trong công tác đánh giá trước đây. Tuy nhiên, Ủy ban đề nghị Chính phủ xây dựng tiêu chí đánh giá rõ ràng, minh bạch, định lượng, đảm bảo khách quan, công bằng. Liên quan đến xử lý kỷ luật, Ủy ban cho rằng, quy định cụ thể thời hạn, thời hiệu xử lý kỷ luật là cần thiết, vì liên quan trực tiếp đến quyền, nghĩa vụ của cán bộ, công chức. Tuy nhiên, cần rà soát, chỉnh lý các quy định về xếp loại, đánh giá, và kỷ luật để đảm bảo công bằng, phù hợp.