Minh bạch, trách nhiệm giải trình và gắn kết xã hội: Chìa khóa ứng phó với COVID-19 thành công

Bà Caitlin Wiesen - Trưởng đại diện thường trú của UNDP phát biểu trong hội thảo công bố Báo cáo “Ý kiến và kinh nghiệm của người dân về hành động ứng phó đại dịch Covid-19 của Chính phủ ở Việt Nam”.

Ảnh minh họa

Cuộc khảo sát xã hội học về nhận thức và trải nghiệm của người dân Việt Nam đối với các biện pháp ngăn chặn virút corona của chính quyền trung ương và địa phương với sự hỗ trợ về tài chính và hợp tác của Bộ Ngoại giao và Thương mại (DFAT) Chính phủ Australia, UNDP và Viện Nghiên cứu Phát triển Mekong (MDRI) càng thêm minh chứng cho các chia sẻ này.

Cuộc khảo sát qua điện thoại chuyên sâu này được thực hiện trong tháng 9/2020 với được chọn ngẫu nhiên từ mẫu PAPI 2019 cho thấy niềm tin và sự tin tưởng của người dân đối với hành động ứng phó với Covid-19 của Chính phủ. Khảo sát cho thấy sự đồng thuận cao và sự ủng hộ mạnh mẽ của những người được hỏi đối với chính sách và hành động của Chính phủ nhằm ngăn chặn đại dịch. Hơn 96% số người được hỏi đánh giá nỗ lực ứng phó của Ban Chỉ đạo quốc gia về Phòng chống và Kiểm soát Covid-19 là tốt hoặc rất tốt, gần 94% có cùng đánh giá đối với nỗ lực ứng phó của chính quyền cấp tỉnh. Có tới 99% người được hỏi cho biết họ đeo khẩu trang khi ra ngoài và 93% rửa tay hàng ngày trong thời gian cao điểm của đại dịch.

Về tác động của Covid-19 đối với nền kinh tế quốc dân và sinh kế của người dân, kết quả khảo sát cho thấy khu vực dịch vụ (như dịch vụ bán lẻ truyền thống và dịch vụ hộ gia đình) bị ảnh hưởng nhiều nhất. Cũng như vậy, những người không có tay nghề và làm việc trong các khu vực phi chính thức, thuộc nhóm nghèo nhất và nhóm cận nghèo bị ảnh hưởng nặng nề nhất. 24% số người được hỏi cho biết đã bị mất việc làm và 65% cho biết thu nhập của họ bị giảm.

Đáng nói là kết quả của cuộc khảo sát cho thấy nhìn chung người dân có phản hồi tích cực về khả năng tiếp cận và hiệu quả của gói cứu trợ trị giá 62 nghìn tỷ đồng (tương đương 2,6 tỷ USD) của Chính phủ. Trong số những người được hỏi đã nhận được hỗ trợ từ gói viện trợ (21% trong số 1.335 người cung cấp thông tin), phụ nữ, người dân tộc thiểu số, các nhóm nghèo nhất và cận nghèo là nhóm mà gói hỗ trợ này hướng đến.

Tham tán Hợp tác Kinh tế và Phát triển, Đại sứ quán Australia Việt Nam, ông David Gottlieb chia sẻ: “Tôi vô cùng ấn tượng trước quyết tâm kiểm soát Covid-19 của Việt Nam trong năm nay. Nhưng ấn tượng của tôi không thực sự quan trọng đối với chính sách công. Chính ấn tượng của những người mà chính sách đó hướng đến mới thực sự quan trọng. Khảo sát này cho thấy ngăn chặn đại dịch là cam kết chung của cả cộng đồng - đây là minh chứng cho nỗ lực của tất cả đội ngũ phòng chống dịch”.

Theo khảo sát, ước tính có khoảng 13% số người được hỏi chưa biết đến gói hỗ trợ và người dân tộc thiểu số, người nghèo nhất, người dân ở các vùng nông thôn và những người có trình độ học vấn thấp hơn chưa tiếp cận được đầy đủ đối với thông tin về gói hỗ trợ này.

Khảo sát cũng cho thấy nam giới, người ở độ tuổi trung niên và người có học vấn cao hơn ủng hộ các biện pháp phòng, chống dịch của Chính phủ hơn người tham gia các tổ chức đoàn thể và người có các trải nghiệm tích cực với quản trị và hành chính công cho thấy mức độ ủng hộ cao hơn. Người bị mất việc/giảm thu nhập do Covid-19 có xu hướng ít ủng hộ hơn. Việc nhận tiền từ gói hỗ trợ cũng là một yếu tố làm tăng mức độ ủng hộ của người trả lời. Điều này cho thấy tầm quan trọng của gói hỗ trợ trong việc giảm thiểu tác hại của Covid-19 lên kinh tế đồng thời củng cố niềm tin của người dân đối với Chính phủ.

Từ phân tích này, nhóm nghiên cứu, khuyến nghị, thông tin về dịch bệnh cũng như chính sách cần được cung cấp đến các nhóm yếu thế. Trong tình hình hiện tại, biện pháp giãn cách xã hội chỉ nên được áp dụng tại xã/phường/thị trấn nơi có dịch nhằm giảm thiểu tác hại của Covid-19 lên việc làm và thu nhập. Việc hỗ trợ những người bị ảnh hưởng bởi Covid-19 là cần thiết vì kết quả phân tích cho thấy nhóm lao động bị giảm thu nhập có mức độ ủng hộ thấp hơn, đồng thời những người nhận tiền từ gói hỗ trợ có xu hướng ủng hộ các biện pháp của Chính phủ. Quản trị và hành chính công cần được nâng cao chất lượng nhằm củng cố niềm tin của người dân, qua đó, cải thiện mức độ ủng hộ của họ với Chính phủ trong đại dịch.