Mở rộng cho giao dịch liên kết

Trả lại gần 5.000 tỷ đồng cho DN

Theo Nghị định 68 tổng chi phí lãi vay được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế đối với DN có giao dịch liên kết là không vượt quá 30% tổng lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh cộng với lãi vay và chi phí khấu hao phát sinh trong kỳ, thay vì mức 20% như quy định tại Nghị định 20.

Nghị định 68 sau nhiều lần cân nhắc trong các dự thảo vẫn được Chính phủ đưa vào nội dung hồi tố đối với các khoản thuế thu nhập mà các DN có giao dịch liên kết đã nộp dư trong các năm 2017-2018. Vì vậy, các DN được bổ sung hồ sơ khai quyết toán thuế thu nhập DN năm 2017 và năm 2018 để xác định lại chi phí lãi vay và số thuế thu nhập DN phải nộp tương ứng. Nếu DN đã nộp dư tiền thuế vào ngân sách thì số tiền này sẽ được cơ quan thuế khấu trừ khi nộp thuế năm 2020 và bù trừ liên tiếp trong 5 năm tiếp theo đến khi hết số tiền đã nộp thừa.

Khoảng 1.000 DN có giao dịch liên kết sẽ được khấu trừ tiền thuế TNDN đã nộp dư các năm 2017-2019

Theo tính toán của Tổng cục Thuế, khi áp dụng ngưỡng trần chi phí lãi vay là 30% thì số chi phí lãi vay được trừ của năm 2017 tăng thêm 10.336 tỷ đồng và năm 2018 tăng thêm 14.041 tỷ đồng. Với thuế suất thuế thu nhập DN hiện nay là 20%, đồng nghĩa rằng các năm 2017, 2018 các DN đã nộp dư khoảng 4.875 tỷ đồng theo quy định mới tại Nghị định 68. Hiện cả nước có khoảng 1.000 DN nằm trong diện đã nộp dư thuế năm 2017, 2018. Các DN này sẽ được phép bổ sung hồ sơ để xác định lại mức thuế phải nộp và được khấu trừ phần dư cho năm 2019, 2020 và các năm sau nếu tiền đã nộp dư lớn hơn số thuế DN mà phải nộp.

Ông Vũ Mạnh Cường - Vụ trưởng Vụ Thanh tra, kiểm tra (Tổng cục Thuế) cho rằng, việc nâng trần chi phí lãi vay lên 30% và hồi tố cho năm 2017-2018 là tạo điều kiện cho DN tích tụ, tập trung vốn để duy trì hoạt động, phát triển sản xuất - kinh doanh, đặc biệt trong bối cảnh có trên 90% đang bị ảnh hưởng tiêu cực bởi dịch Covid-19. Mặc dù quy định cho phép hồi tố sẽ khiến ngân sách Nhà nước năm 2020 căng hơn, song đây là hành động hỗ trợ kịp thời của Chính phủ nhằm tạo điều kiện cho DN vượt qua khó khăn, sớm ổn định hoạt động và phát triển trở lại.

Vẫn cần một pháp lý chặt chẽ hơn

Theo nhiều chuyên gia trong lĩnh vực tài chính, xét đến cùng, nội dung chính của Nghị định 68 cũng mới chỉ là sửa đổi, bổ sung khoản 3 Điều 8 của Nghị định 20. Mặc dù việc nâng mức trần chi phí lãi vay lên 30% và hồi tố các khoản thuế nộp dư đã đáp ứng được mong mỏi của số đông DN có giao dịch liên kết. Tuy nhiên, cơ bản những bất cập của Nghị định 20 vẫn chưa được giải quyết triệt để và vẫn cần phải có một Nghị định mới để quản lý tốt hơn các giao dịch liên kết và phòng ngừa hành vi chuyển giá, trốn thuế của các DN nước ngoài.

Theo bà Đinh Mai Hạnh - Phó Tổng giám đốc Tư vấn Thuế của Deloitte Việt Nam, hiện quy định khống chế trần chi phí lãi vay tại Nghị định 20 không được quy định trong Luật Thuế thu nhập DN nên các DN gặp khó khăn trong áp dụng, bởi Luật Thuế thu nhập DN là văn bản có hiệu lực pháp lý cao hơn. Ngoài ra, Thông tư 41/2017/TT-BTC của Bộ Tài chính là để hướng dẫn Nghị định 20, nhưng cũng chưa định nghĩa cụ thể thế nào là “giao dịch liên kết đặc thù”. Vì vậy khi áp dụng để xác định DN có phát sinh giao dịch liên kết là rất khó khăn.

Bà Hạnh cho rằng, việc khống chế chi phí lãi vay là nhằm mục đích chống xói mòn cơ sở tính thuế và chuyển lợi nhuận. Tuy nhiên, khi áp dụng mức trần chi phí lãi vay với tất cả các DN có phát sinh giao dịch liên kết thì sẽ tác động đến nhiều tập đoàn trong nước hoạt động theo mô hình công ty mẹ - con, hoặc các DN hoạt động trong các lĩnh vực đòi hỏi vốn lớn như bất động sản. Bởi vậy, để hoàn thiện hơn pháp lý cho việc chống xói mòn cơ sở tính thuế và chuyển lợi nhuận, theo bà Hạnh, cần sửa đổi toàn diện Nghị định 20 trên cơ sở khảo sát đánh giá mô hình hoạt động, thực trạng cơ cấu vốn, chu kỳ hoạt động kinh doanh của DN, đồng thời khảo sát thêm các quy định và thông lệ quốc tế.

Trong khi đó, PGS-TS. Đinh Trọng Thịnh - Học viện Tài chính cho rằng, để kiểm soát hoạt động chuyển giá, chuyển lợi nhuận hiệu quả, Việt Nam cần xây dựng một ngân hàng giá để từ đó có được giá khác nhau của các sản phẩm trong các ngành khác nhau nhằm giám sát tốt khi các DN kê khai giá không đúng với giá thị trường. Tiếp theo đó, cần đào tạo đội ngũ chuyên gia hiểu biết sâu sắc về chuyển giá và các hệ thống dữ liệu để tra cứu và áp dụng các thông lệ quốc tế khi làm việc với các hồ sơ có giao dịch liên kết.