Ngân hàng “thắt lưng buộc bụng” hỗ trợ nền kinh tế

Tăng lãi suất điều hành “hóa giải” nhiều thách thức

Chuyển đổi số để tiết giảm chi phí

Phát biểu tại phiên thảo luận về kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2022 (theo chương trình Kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XV), ông Phạm Đức Ấn, Chủ tịch HĐTV Agribank với tư cách đại biểu Quốc hội đoàn Hà Nội cho rằng, chủ trương NHTM tiết giảm chi phí để giảm lãi suất cho vay từ 1-2%/năm đã không còn tính khả thi cao, bởi mặt bằng huy động lãi suất từ đầu năm đến nay đã tăng hơn 3%/năm.

Ông Ấn cho rằng thời gian vừa qua, do các dự án đầu tư công giải ngân chậm khiến nguồn vốn đưa vào được nền kinh tế thấp. Điều này dẫn đến nguồn vốn huy động ngân hàng giảm, nền kinh tế thiếu vốn đầu tư, buộc các ngân hàng phải tăng lãi suất huy động để hút tiền gửi. Vì thế, mặc dù mặt bằng lãi suất cho vay hiện nay vẫn giữ được ổn định, nhưng dư địa để các ngân hàng tiết giảm chi phí hoạt động, từ đó cố gắng giảm lãi suất cho vay đã không còn dư địa trong các tháng cuối năm 2022 và cả năm 2023.

Giải ngân vốn đầu tư công chậm khiến vòng quay vốn qua ngân hàng giảm

Nhận định trên của ông Phạm Đức Ấn đã cho thấy “thế khó” của hệ thống NHTM trong thời điểm hiện nay, khi vừa phải gồng gánh mục tiêu giữ ổn định và giảm một phần lãi suất cho vay theo chỉ đạo của Chính phủ; vừa phải đảm bảo lợi ích cho người gửi tiền trong bối cảnh lạm phát tăng. Thời gian qua việc “thắt lưng, buộc bụng” cân đối chi phí vốn, chi phí hoạt động đã được hệ thống NHTM thực hiện khá tốt. Đặc biệt các nhà băng đang nỗ lực chuyển đổi số để tiết giảm các chi phí hoạt động.

Cụ thể, theo thống kê của NHNN, hiện nay hệ thống các ngân hàng đã đầu tư khoảng 15.000 tỷ đồng cho hoạt động chuyển đổi số. Nhiều ngân hàng chuyển đổi số sớm như VPBank, Techcombank, Vietcombank, MB, MSB, HDBank… hiện đã thu hút khá hiệu quả nguồn tiền gửi không kỳ hạn. Chẳng hạn tỷ lệ tiền gửi không kỳ hạn tại Techcombank hiện ở mức 47,5%, MSB ở mức 38,4%, Vietcombank 35,4% và ACB 25%. Đây là một trong những cơ sở quan trọng để ngân hàng giảm chi phí đầu vào, từ đó có thêm cơ hội giảm lãi suất cho vay.

Bên cạnh đó, các ngân hàng đẩy mạnh hoạt động dịch vụ để bù đắp nguồn thu. Báo cáo tài chính gần nhất của các NHTM cũng cho thấy từ đầu năm đến nay, để thực hiện mục tiêu giữ ổn định lãi suất cho vay, hỗ trợ khách hàng, nhiều giải pháp tăng thu nhập ngoài lãi và tiết giảm chi phí hoạt động đã được ngân hàng thực hiện.

Chẳng hạn, VIB thu nhập ngoài lãi 9 tháng đầu năm đóng góp 17% vào doanh thu, trong khi chi phí hoạt động chỉ ở mức 4.600 tỷ đồng, tăng 12% (thấp hơn nhiều so với tăng trưởng 29% của doanh thu). Hay tại VPBank, SHB, LienVietPostBank, trong ba quý vừa qua, chi phí hoạt động đều có xu hướng giảm mạnh. Tại SHB tỷ lệ chi phí hoạt động trên tổng thu nhập thuần (CIR) chỉ ở mức 24,27%; tỷ lệ này ở VPBank là khoảng 20,6%. Các ngân hàng khác như HDBank, Sacombank đều ghi nhận lãi thuần từ hoạt động dịch vụ tăng gấp rưỡi và gấp đôi năm trước.

Áp lực cân bằng lãi suất vẫn rất lớn

Trước áp lực lạm phát toàn cầu tăng cao và việc đồng USD lên giá mạnh, NHNN vừa điều chỉnh tăng lãi suất điều hành. Theo đó, trần lãi suất huy động từ 1- 6 tháng, lãi suất tái cấp vốn, tái chiết khấu và lãi suất cho vay qua đêm liên ngân hàng đều tăng thêm 1%; lãi suất tiền gửi không kỳ hạn và có kỳ hạn dưới 1 tháng tăng thêm 0,5%.

Theo nhận định của các công ty chứng khoán, với áp lực lãi suất đầu vào tăng lên, trong các tháng còn lại của năm 2022 sức ép đối với các NHTM trong việc cân đối doanh thu - lợi nhuận và ổn định lãi suất đầu ra là rất lớn. Trong bối cảnh đó, các ngân hàng phải thắt chặt hơn nữa chi phí hoạt động, trong đó có thể phải cắt giảm quy mô nhân viên. Tuy nhiên, việc cắt giảm chi phí nhân công cũng có giới hạn, bởi nếu ngân hàng không cân đối phù hợp có thể tác động xấu lên quy mô hoạt động.

Lãnh đạo một NHTM tại TP.HCM cho rằng trong các tháng tới, việc giảm lãi suất cho vay sẽ là một áp lực lớn hơn khi các mức lãi suất điều hành đã được điều chỉnh tăng. Trong khi đó, thời điểm cuối năm các ngân hàng cũng phải “căng mình” tìm giải pháp để đảm bảo các mục tiêu kinh doanh.

Bởi, ngân hàng có hoạt động an toàn, hiệu quả mới có thể hỗ trợ được nền kinh tế. Chưa kể tăng trưởng tín dụng hiện nay đã khá hạn chế; cùng với đó các ngân hàng cũng phải giảm tỷ lệ sử dụng vốn ngắn hạn cho vay trung, dài hạn từ 37% xuống 34% từ đầu tháng 10/2022 (theo Thông tư 22/2019 của NHNN).

“Vì vậy giữ được mặt bằng lãi suất cho vay phù hợp đã là thành công”, vị này nói.

Mặc dù vậy, Chứng khoán BSC nhận định trong các tháng cuối năm, với sự phục hồi của tăng trưởng tín dụng đến từ các nhóm khách hàng cá nhân và DNNVV, cộng với việc thúc đẩy tăng cơ cấu tiền gửi không kỳ hạn, tăng thu từ dịch vụ, sẽ phần nào giảm áp lực cho ngân hàng.

Bên cạnh đó, các chính sách hỗ trợ phục hồi kinh tế còn hiệu lực đến hết 2023. Vì thế nhiều ngân hàng, nhất là các ngân hàng quy mô lớn như Agribank, BIDV, Vietcombank, VietinBank vẫn sẽ tiếp tục hỗ trợ lãi suất giúp doanh nghiệp, người dân phục hồi sản xuất, kinh doanh.