Nhà nước, doanh nghiệp, người dân đồng hành trong chuyển dịch năng lượng

Hội thảo nhằm đánh giá kết quả và tác động của các sản phẩm truyền thông đối với nhận thức của công chúng trong quá trình chuyển dịch năng lượng tại Việt Nam. Đồng thời là diễn đàn đa chiều, nơi các nhà hoạch định chính sách, các chuyên gia, đại diện doanh nghiệp, tổ chức trong nước và quốc tế cùng nhau chia sẻ, thảo luận về vai trò của truyền thông chính sách trong việc thúc đẩy những thói quen sử dụng năng lượng bền vững; chiến lược về chuyển đổi năng lượng, đầu tư và phát triển các nguồn năng lượng mới của Việt Nam; Kinh nghiệm quốc tế và giải pháp thúc đẩy nhanh quá trình chuyển đổi và phát triển các ngành năng lượng mới.

Chương trình được khởi động từ tháng 4/2024 và triển khai trong vòng 15 tháng, chương trình hướng tới mục tiêu cung cấp cho công chứng những kiến thức và kỹ năng thiết yếu để có thể chủ động tham gia và đóng góp vào quá trình hiện thực hóa chính sách chuyển dịch năng lượng tại Việt Nam, hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Đến nay, chương trình đã hoàn tất với một hệ thống các sản phẩm truyền thông đa dạng để có thể tiếp cận nhiều nhóm đối tượng công chúng khác nhau, được đăng tải và phát sóng trên các nền tảng báo điện tử, truyền hình quốc gia và địa phương, cũng như các mạng xã hội phổ biến.

Phát biểu tại sự kiện, ông Hoàng Dự, Trưởng nhóm tư vấn chương trình truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng về chuyển dịch năng lượng cho biết, chương trình là sáng kiến thiết thực và kịp thời, được triển khai trong bối cảnh Việt Nam đang nỗ lực hiện thực hóa các cam kết quốc tế về khí hậu, đặc biệt là mục tiêu đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

"Việc thúc đẩy nhận thức, thay đổi hành vi và huy động sự tham gia chủ động của toàn xã hội là yếu tố then chốt để tạo nên sự thay đổi bền vững. Ngay từ đầu, dự án được định hưởng không chỉ đơn thuần là một chiến dịch truyền thông cung cấp thông tin, mà còn là tiến trình đối thoại hai chiều giữa nhà nước, các tổ chức, chuyên gia và đông đảo người dân nhằm truyền cảm hứng, nâng cao hiểu biết và kiến tạo sự đồng thuận xã hội đối với tiến trình chuyển dịch năng lượng", ông Hoàng Dự cho hay.

Phát biểu tại Hội thảo, TS. Lê Xuân Nghĩa, thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tiền tệ của Chính phủ cho biết, điều chỉnh Quy hoạch điện VIII (Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050) được công bố là một bước tiến quan trọng trong chiến lược phát triển năng lượng bền vững của Việt Nam, với những mục tiêu tham vọng, cơ hội lớn, nhưng cũng đầy thách thức.

Với nhu cầu điện dự báo tăng trưởng mạnh mẽ do sự phát triển kinh tế và công nghiệp hóa, quy hoạch này đặt trọng tâm vào việc mở rộng các nguồn năng lượng tái tạo để đáp ứng nhu cầu năng lượng sạch và bền vững. Các mục tiêu cụ thể giai đoạn 2026 - 2030 bao gồm: điện mặt trời; điện gió và các nguồn điện khác… Những mục tiêu này không chỉ thể hiện quyết tâm chuyển dịch năng lượng xanh mà còn phản ánh tầm nhìn dài hạn của Việt Nam trong việc giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch, hướng tới một hệ thống năng lượng linh hoạt và hiện đại.

Theo TS. Lê Xuân Nghĩa, điều chỉnh Quy hoạch điện VIII mang lại nhiều cơ hội chiến lược cho ngành năng lượng Việt Nam. Về quy mô đầu tư mở rộng, với tổng công suất điện mặt trời và điện gió dự kiến tăng gấp 3 - 5 lần trong 5 năm tới, Việt Nam đang trở thành điểm đến hấp dẫn cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Toàn cảnh hội thảo

Bên cạnh những cơ hội, TS. Lê Xuân Nghĩa cho rằng, Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc thực hiện Quy hoạch điện VIII. Theo đó, với quy mô công suất lớn, ước tính sẽ có khoảng 600 - 1.100 dự án điện mặt trời và 400 - 640 dự án điện gió được triển khai trong 5 năm tới, dựa trên quy mô trung bình 50 MW/dự án.

Để tận dụng cơ hội và vượt qua thách thức, TS. Lê Xuân Nghĩa cho rằng, Chính phủ cần sớm ban hành kế hoạch thực hiện quy hoạch, xác định rõ tiến độ từng dự án theo từng năm và theo địa phương. Điều này giúp tránh nguy cơ thiếu điện ngắn hạn, đặc biệt khi nhiều dự án điện trong quá khứ bị chậm tiến độ. Kế hoạch thực hiện cần tập trung vào các giải pháp đột phá trong 2 - 3 năm tới, như hoàn thiện khung pháp lý và cơ chế khuyến khích đầu tư tư nhân.

Cùng với đó, đầu tư lưới điện đồng bộ và chia sẻ trách nhiệm. Các nhà đầu tư năng lượng tái tạo cần tham gia xây dựng lưới điện đấu nối từ điểm dự án đến hệ thống, giảm gánh nặng cho các công ty điện lực nhà nước; đồng thời, Chính phủ cần hỗ trợ các đơn vị đầu tư lưới bằng các chính sách ưu đãi vốn hoặc cơ chế chia sẻ chi phí. Việc đồng bộ hóa lưới điện là yếu tố sống còn để tích hợp hiệu quả các nguồn năng lượng tái tạo.

Tiếp đến là tăng cường hợp tác quốc tế. Việt Nam cần tận dụng các cam kết quốc tế, như: Hiệp định Đối tác Chuyển dịch Năng lượng Công bằng (JETP), để thu hút vốn, công nghệ, và kinh nghiệm từ các đối tác phát triển. Hợp tác với các tổ chức tài chính quốc tế cũng sẽ giúp giảm áp lực tài chính trong nước.