Ninh Thuận dồn lực giải phóng mặt bằng cho hai nhà máy điện hạt nhân

Đẩy nhanh giải phóng mặt bằng

Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, UBND tỉnh Ninh Thuận được giao nhiệm vụ tổ chức thực hiện các dự án thành phần gồm giải phóng mặt bằng, di dân và tái định cư cho hai nhà máy điện hạt nhân quy mô lớn là Ninh Thuận 1 và Ninh Thuận 2. Với tinh thần khẩn trương, quyết liệt, địa phương đã ban hành hàng loạt văn bản chỉ đạo, đồng thời triển khai nhiều cuộc họp, buổi đối thoại trực tiếp với người dân tại các xã, thôn bị ảnh hưởng.

Ông Đặng Kim Cương, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Ninh Thuận cho biết, quá trình đối thoại giúp chính quyền địa phương kịp thời ghi nhận, giải đáp các thắc mắc của người dân, đồng thời tạo sự đồng thuận xã hội cho việc thu hồi đất. Bên cạnh đó, các bước điều tra, đo đạc, kiểm kê hiện trạng đất đai và tài sản trên đất cũng đang được triển khai đồng bộ tại các vùng dự án.

Địa điểm xây dựng Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1, ở thôn Vĩnh Trường, xã Phước Dinh, huyện Thuận Nam.

Tại Dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 (thuộc thôn Vĩnh Trường, xã Phước Dinh, huyện Thuận Nam), tổng diện tích quy hoạch là hơn 485ha, trong đó khu vực xây dựng nhà máy chiếm khoảng 409ha. Dự án ảnh hưởng đến 617 hộ dân với 2.910 nhân khẩu; trong số này có 600 hộ cần được bố trí tái định cư. Địa phương đã phê duyệt khu tái định cư với diện tích 64,84ha, tăng hơn 21ha so với kế hoạch ban đầu, bao gồm 605 lô đất ở (mỗi lô rộng 300m²) sẵn sàng bàn giao.

Ông Nguyễn Thanh Hiệp, một trong những người dân ở thôn Vĩnh Trường chia sẻ: “Gia đình tôi ủng hộ chủ trương xây dựng Nhà máy điện hạt nhân và đã sẵn sàng bàn giao mặt bằng. Mong muốn lớn nhất là dự án sớm được triển khai, đời sống người dân ổn định trở lại”.

Tại dự án Ninh Thuận 2 (thôn Thái An, xã Vĩnh Hải, huyện Ninh Hải), tổng diện tích xây dựng hơn 643ha, trong đó khu nhà máy chiếm hơn 404ha. Dự án ảnh hưởng đến 844 hộ dân với 2.319 nhân khẩu, trong đó 553 hộ cần bố trí tái định cư. Tính đến nay, khu tái định cư có diện tích khoảng 54,4ha; đã hoàn tất kiểm kê cho hơn 190 hộ, xác định nguồn gốc đất cho 202 hộ, thông báo thu hồi đất cho 450 hộ và đang tiến hành kiểm kê đối với số hộ còn lại. Địa phương cũng đã tiến hành di dời khoảng 1.439 ngôi mộ…

Công tác tuyên truyền, đo đạc, kiểm kê hiện trạng đất đai và tài sản trên đất cũng đang được triển khai đồng bộ tại các vùng dự án.

Động lực tăng trưởng mới từ năng lượng hạt nhân

Việc tái khởi động dự án điện hạt nhân tại Ninh Thuận không chỉ là một bước ngoặt trong chiến lược phát triển năng lượng quốc gia mà còn mở ra nhiều cơ hội phát triển kinh tế - xã hội cho địa phương vốn chịu nhiều thiệt thòi do điều kiện khí hậu khô hạn.

Để bảo đảm tiến độ, Ninh Thuận đã kiến nghị Chính phủ cho phép tách phần bồi thường, giải phóng mặt bằng và tái định cư thành dự án thành phần độc lập, đồng thời cho phép thực hiện các công việc liên quan đến mặt bằng song song với quá trình điều chỉnh Quy hoạch tỉnh Ninh Thuận thời kỳ 2021 - 2030 và quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh đến năm 2025.

UBND tỉnh cũng đề nghị Bộ Tài chính cấp vốn ngân sách Trung ương để triển khai dự án, trong đó riêng phần tái định cư dự kiến cần khoảng 3.200 tỷ đồng trong năm 2025; con số này sẽ tiếp tục được điều chỉnh khi có đầy đủ thông tin về ranh giới và quy mô.

Ngày 19/2/2025, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 189/2025/QH15, thông qua cơ chế, chính sách đặc biệt dành cho dự án điện hạt nhân tại Ninh Thuận, trong đó có quy định bồi thường, hỗ trợ và tái định cư ở mức cao nhất, tương đương 1,5 lần mức quy định hiện hành. Đây là tín hiệu tích cực nhằm bảo đảm quyền lợi cho người dân vùng dự án, đồng thời tạo thuận lợi trong việc thu hồi đất.

Người dân trong khu vực xây dựng Nhà máy điện hạt nhân và đã sẵn sàng di dời, bàn giao mặt bằng cho cơ quan chức năng.

Dù vậy, theo đại diện các cơ quan chức năng, vẫn còn nhiều thách thức trong quá trình thực hiện dự án. Đó là việc cần điều chỉnh quy hoạch khu tái định cư cho phù hợp thực tế, ban hành các định mức kinh tế - kỹ thuật liên quan đến quản lý đất đai, giải quyết những ảnh hưởng do việc sắp xếp lại chính quyền cấp huyện… Địa phương cũng đang đối mặt với bài toán về sinh kế bền vững cho người dân sau tái định cư.

Để vượt qua những khó khăn trên, Ninh Thuận xác định sẽ tập trung cao độ vào các phần việc thuộc thẩm quyền, đồng thời tăng cường tổ chức các buổi tiếp xúc, đối thoại trực tiếp với người dân nhằm bảo đảm sự đồng thuận và ủng hộ lâu dài. Dự kiến trong thời gian tới, một số hội thảo đánh giá tác động của dự án về môi trường, kinh tế và xã hội cũng sẽ được tổ chức để thu thập ý kiến chuyên gia, cộng đồng…

Kỳ vọng đặt ra là sau khi hoàn thiện, hai nhà máy điện hạt nhân sẽ có tổng công suất lên đến 4.600 MW, cung cấp hơn 30 tỷ kWh/năm, đóng góp khoảng 10% sản lượng điện thương phẩm của cả nước. Song song đó, các khu dân cư tái định cư cũng sẽ được đầu tư đầy đủ hạ tầng, dịch vụ và cơ hội việc làm, giúp người dân từng bước ổn định cuộc sống, chuyển đổi sinh kế một cách bền vững.