Phấn đấu đạt mục tiêu tăng trưởng cao nhất

Phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 9/2023 được tổ chức theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến đến điểm cầu 63 địa phương

Thúc đẩy mạnh mẽ 3 động lực tăng trưởng

Theo đó, kinh tế vĩ mô tiếp tục được duy trì ổn định; lạm phát được kiểm soát; tăng trưởng được thúc đẩy; các cân đối lớn của nền kinh tế được bảo đảm; nợ công, nợ chính phủ, nợ nước ngoài quốc gia, bội chi NSNN được kiểm soát tốt. Tăng trưởng phục hồi tích cực hơn, GDP quý III tăng 5,33%; 9 tháng tăng 4,24%, thuộc nhóm nước tăng trưởng cao của khu vực, thế giới. Thị trường tiền tệ, tỷ giá cơ bản ổn định, mặt bằng lãi suất tiếp tục giảm, lãi suất tiền gửi và cho vay mới bình quân đã giảm khoảng 1% so với cuối năm 2022...

Tuy nhiên Chính phủ cũng thẳng thắn chỉ ra những khó khăn của nền kinh tế. Không chỉ tốc độ tăng trưởng GDP chưa được như mong muốn mà lạm phát liên tục tăng trong những tháng gần đây cho thấy áp lực lạm phát vẫn thường trực. Trong khi đó, các động lực tăng trưởng gặp khó khăn, như khu vực công nghiệp phục hồi chậm, đặc biệt là công nghiệp chế biến chế tạo chỉ mới thoát khỏi vòng suy giảm âm từ đầu năm và có dấu hiệu khởi sắc trở lại trong quý III, nên mới chỉ hy vọng sẽ giúp giảm đi áp lực kéo giảm tăng trưởng như đã thấy trong nửa đầu năm, chứ rất khó kỳ vọng sẽ đóng góp đột phá cho tăng trưởng GDP trong quý IV này.

Nhận định các khó khăn, thách thức đặt ra còn lớn, đặc biệt là còn phụ thuộc rất nhiều vào xu hướng, bối cảnh chung toàn cầu, nên khó có thể chuyển biến nhanh trong ngắn hạn; tạo rủi ro, sức ép lên điều hành tăng trưởng, ổn định kinh tế vĩ mô, tỷ giá, các cân đối lớn về NSNN, đầu tư, tiêu dùng, an sinh xã hội... Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, trên cơ sở kết quả 9 tháng và dự báo bối cảnh, tình hình thế giới, trong nước thời gian tới, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã cập nhật các kịch bản tăng trưởng quý IV và cả năm 2023. Theo đó, Kịch bản 1: Tăng trưởng kinh tế cả năm khoảng 5,0%, quý IV cần tăng 7,0%; Kịch bản 2: Tăng trưởng kinh tế cả năm khoảng 5,5%, quý IV cần tăng 8,8%; Kịch bản 3: Tăng trưởng kinh tế cả năm khoảng 6%, quý IV cần tăng 10,6%.

Với thực tế quý IV/2022 chỉ tăng 5,92% và những khó khăn cả trong và ngoài nước như đã nói, việc đạt được kịch bản nào trong các kịch bản trên cũng đều rất thách thức. Tuy nhiên tại phiên họp, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu lựa chọn kịch bản tăng trưởng GDP cả năm khoảng 6% để tiếp tục phấn đấu đạt kết quả cao nhất có thể cho năm 2023.

Trên cơ sở lựa chọn kịch bản tăng trưởng cao nhất cho năm 2023 để làm mục tiêu phấn đấu, Thủ tướng nhấn mạnh một trong các nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu là điều hành chủ động, linh hoạt, phối hợp đồng bộ, hài hoà giữa các chính sách, nhất là các chính sách tài khoá, tiền tệ. Theo đó, tiếp tục thực hiện chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, kịp thời, hiệu quả; phối hợp đồng bộ, chặt chẽ, hài hoà với chính sách tài khoá mở rộng hợp lý, có trọng tâm, trọng điểm và các chính sách khác để ưu tiên thúc đẩy tăng trưởng gắn với ổn định kinh tế vĩ mô.

Đồng thời tập trung phát triển mạnh các ngành, lĩnh vực chủ yếu, trong đó, thúc đẩy phát triển mạnh mẽ sản xuất công nghiệp, nhất là công nghiệp chế biến chế tạo để trở thành động lực chủ yếu của tăng trưởng kinh tế trong thời gian tới. Thúc đẩy mạnh mẽ 3 động lực tăng trưởng về đầu tư, xuất khẩu và tiêu dùng. Trong đầu tư, yêu cầu đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công, thực hiện quyết liệt Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội, 3 chương trình mục tiêu quốc gia. Tập trung vốn, đẩy nhanh tiến độ các công trình hạ tầng trọng điểm, quan trọng quốc gia, sớm hoàn thành đưa vào sử dụng; kiên quyết không để tình trạng dàn trải, kém hiệu quả. Thủ tướng nhấn mạnh phải xác định rõ đây là một động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng trong ngắn hạn; đồng thời góp phần tạo ra hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại để tăng năng lực của nền kinh tế, thu hút đầu tư tư nhân, FDI cho phát triển bền vững trong dài hạn...

Thúc đẩy phát triển mạnh mẽ sản xuất công nghiệp để trở thành động lực chủ yếu của tăng trưởng kinh tế trong thời gian tới

Kỳ vọng tín dụng tăng trưởng tích cực hơn

Phát biểu tại họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 9/2023, Phó Thống đốc Thường trực NHNN Đào Minh Tú cho biết, tín dụng đến thời điểm ngày 20/9 tăng 5,91% và đến ngày 30/9, số liệu dự kiến tăng lên khoảng 6,1 - 6,2% với tổng dư nợ của nền kinh tế khoảng 12,6 triệu tỷ đồng. Điều này cho thấy tốc độ tăng trưởng tín dụng cũng có tăng nhưng không nhanh và đến thời điểm hiện nay rõ ràng chậm hơn so với cùng kỳ năm ngoái. Theo Phó Thống đốc Đào Minh Tú, nguyên nhân tín dụng tăng chậm đã nói đến nhiều, chủ yếu do khó khăn của nền kinh tế, tác động từ bên ngoài đến khó khăn của doanh nghiệp nên cầu đầu tư, cầu tiêu dùng giảm, dẫn tới cầu tín dụng giảm.

Về diễn biến lãi suất, Phó Thống đốc cho biết theo số liệu gần nhất, mức giảm trung bình của cho vay, nhất là những khoản cho vay mới đã giảm khoảng 1-1,5%. Vào đầu năm, NHNN tính toán mức giảm lãi suất khoảng 1% năm nay đã là tích cực nhưng với những thông điệp mạnh mẽ đưa ra từ đầu năm, sau 9 tháng nhìn lại có thể nói là chính sách tiền tệ đã rất cởi mở, nới lỏng. Hiện nay, lãi suất bình quân đối với những khoản cho vay ngắn hạn là 5,5-7%/năm; cho vay trung, dài hạn từ 8,5-10%/năm (với các khoản cho vay mới). Đối với dư nợ các khoản vay từ trước đây (chưa đến kỳ trả nợ, trả lãi) thì còn có độ trễ - độ trễ là do huy động của các ngân hàng thương mại trước đây cũng ở mức rất cao (9-12%) - theo tính toán đang ở khoảng 9,3-11%/năm. "Độ trễ này trước mắt nhìn ở mức cao, nhưng thực tế khi đến kỳ hạn trả nợ thì giữa các ngân hàng và doanh nghiệp đều có những thỏa thuận theo hướng chia sẻ, hỗ trợ giảm bớt lãi suất từ phía các ngân hàng", Phó Thống đốc Đào Minh Tú cho biết.

Trước tác động kép của kinh tế thế giới và trong nước, doanh nghiệp khó khăn, việc tăng cường nguồn lực hỗ trợ doanh nghiệp để làm sao sớm khôi phục được nền kinh tế là mục tiêu ưu tiên. Chính vì thế theo Phó Thống đốc Đào Minh Tú, ngay từ đầu năm NHNN đã đặt ra vấn đề mở rộng tín dụng thông qua rất nhiều nhóm giải pháp lớn. Cụ thể như NHNN đã tạo thanh khoản, dư địa cho các TCTD; đồng thời sử dụng các công cụ để tạo nguồn lực, để các ngân hàng thương mại có điều kiện hạ lãi suất để đầu vào của doanh nghiệp được giảm thấp.

Bên cạnh đó, thông qua bốn lần hạ lãi suất điều hành (tổng giảm 2%), NHNN đưa ra thông điệp mạnh mẽ và chỉ đạo các TCTD hạ lãi suất cho vay. "Điều này đang diễn ra rất tích cực, chỉ một tháng gần đây các ngân hàng đã “đua” nhau hạ lãi suất", Phó Thống đốc thông tin.

Cùng với đó NHNN rà soát, ban hành các văn bản pháp luật, để tạo thêm dư địa, thêm công cụ cho các ngân hàng giảm lãi suất, hỗ trợ doanh nghiệp; thực hiện tái cơ cấu khoản nợ, lãi đến hạn nếu gặp khó khăn (hiện nay đã có khoảng hơn 120 nghìn tỷ đã được thực hiện); ban hành các gói tín dụng ưu đãi chuyên đề như gói 120 nghìn tỷ đồng cho vay mua nhà ở xã hội, gói 15 nghìn tỷ đồng hỗ trợ doanh nghiệp thủy sản và xuất khẩu gỗ…; tăng cường các chương trình kết nối ngân hàng – doanh nghiệp ở các tỉnh, thành phố; phối hợp với chính quyền địa phương, các hiệp hội, ngành nghề để xác định các cơ chế tháo gỡ khó khăn cụ thể; tăng cường tín dụng chính sách, tín dụng tiêu dùng… để giúp cải thiện cầu tín dụng ngắn hạn.

Một giải pháp gián tiếp nữa là hỗ trợ phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp... Theo Phó Thống đốc, thông qua các giải pháp trên và sự quyết liệt trong tiếp tục triển khai thực hiện, rất kỳ vọng tín dụng sẽ tăng tích cực trong 3 tháng cuối năm – thời điểm mà tín dụng theo thông lệ cũng thường tăng cao hơn - qua đó tiếp tục tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và thúc đẩy nền kinh tế.

Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng phát biểu tại phiên họp Phát biểu tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 9/2023 và Hội nghị trực tuyến Chính phủ với các địa phương, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho rằng, trong bối cảnh hết sức khó khăn, tăng trưởng kinh tế tăng cao dần qua các quý, trong khi lạm phát bình quân ở mức 3,16%, đây là những kết quả đáng ghi nhận khi so sánh với các nền kinh tế trên thế giới và khu vực. Diễn biến này cho thấy các giải pháp điều hành thời gian qua của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ là đúng và trúng. Về diễn biến thị trường tiền tệ và điều hành của NHNN, Thống đốc nhấn mạnh điều hành chính sách tiền tệ trong điều kiện khó khăn, thách thức do: Kinh tế thế giới tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường. Các NHTW trên thế giới tiếp tục duy trì chính sách tiền tệ thắt chặt, duy trì lãi suất cao. Chỉ số USD tăng cao trở lại 106, mức cao nhất từ đầu năm tới nay. Trong nước, dù lạm phát bình quân 9 tháng ở mức 3,16% nhưng đang tăng lên qua các tháng (tháng 7 tăng 0,45%; tháng 8 tăng 0,88%; tháng 9 tăng 1,08%), lạm phát cơ bản giảm chậm, bình quân 9 tháng đầu năm tăng 4,49%; nhiều khả năng kiểm soát được lạm phát theo mục tiêu Quốc hội đề ra, tuy nhiên trong điều hành kinh tế vĩ mô, cần có cái nhìn xuyên suốt, không chỉ nhìn vào mục tiêu một năm, mà cần nhìn vào xu hướng, những rủi ro trong thời gian tới để chủ động điều hành, tránh để lạm phát bùng lên, mất thời gian dài để đưa lạm phát giảm trở lại, gây hệ lụy tiêu cực đối với nền kinh tế. Trong thời gian qua, NHNN đã bám rất sát tình hình, chủ động điều hành với liều lượng và thời điểm hợp lý. Với áp lực do chỉ số USD tăng trở lại mức 106, yêu cầu giảm lãi suất để tháo gỡ khó khăn cho người dân và doanh nghiệp, nên có thời điểm tỷ giá đã tăng 3,7% so với đầu năm. Tuy nhiên, với việc điều tiết tiền tệ thông qua các công cụ, giải pháp thị trường tiền tệ, tỷ giá hiện nay còn tăng 3% so với đầu năm. Trong thời gian tới, NHNN tiếp tục theo dõi sát tình hình, diễn biến để chủ động điều hành phù hợp. Về tín dụng, đến 21/9 tín dụng tăng 5,91%, với tín hiệu phục hồi của sản xuất, kinh doanh, và thường những tháng cuối năm tín dụng tăng cao, tín dụng sẽ tiếp tục tăng lên trong thời gian tới. Đối với gói tín dụng 120.000 tỷ đồng, đây là gói tín dụng từ nguồn vốn và hỗ trợ lãi suất của các NHTM để góp phần thực hiện mục tiêu 1 triệu căn hộ trong 10 năm tới. Tới nay đã có 40 dự án được công bố, tổng nhu cầu khoảng 16.000 tỷ đồng, đã giải ngân khoảng gần 90 tỷ đồng. Nếu kỳ tháng 10 này, Quốc hội phê chuẩn Luật Kinh doanh bất động sản và Luật Nhà ở, theo đó cho phép doanh nghiệp được mua nhà ở cho công nhân thì khả năng nhu cầu vay vốn từ gói này sẽ tăng lên. Đối với gói tín dụng thủy sản 15.000 tỷ đồng, triển khai từ giữa tháng 7 đến nay đã đạt khoảng 5.500 tỷ đồng, chiếm 1/3 giá trị gói, cho thấy việc triển khai khá tích cực. Đối với các nhiệm vụ khác, trong đó có thực hiện đề án tái cơ cấu gắn với xử lý nợ xấu, hoàn thiện các đề án tái cơ cấu ngân hàng yếu kém được NHNN tiếp tục chỉ đạo thực hiện theo đúng chỉ đạo của các cấp có thẩm quyền, của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Tại hội nghị, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cũng nêu một số kiến nghị để tăng khả năng hấp thụ vốn, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế đồng thời kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô bền vững. Thứ nhất, lạm phát có xu hướng tăng liên tục trong 3 tháng qua, cùng với rủi ro về giá dầu, giá lương thực, tăng lương trong năm 2024 là những yếu tố cần được theo dõi sát, đánh giá kỹ lưỡng, đặc biệt là chính sách quản lý giá (tính toán mức độ, thời điểm phù hợp, lưu ý tác động vòng 2). Vì vậy cần có các giải pháp chính sách tổng thể, hướng đến mục tiêu kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô một cách bền vững, xuyên suốt. Thứ hai, hiện nay tăng trưởng tín dụng đối với nền kinh tế vẫn còn thấp, có nhiều nguyên nhân đã được chỉ ra ở nhiều hội nghị do lãnh đạo Chính phủ chủ trì như đơn hàng giảm, doanh nghiệp không có đầu ra, cần đẩy mạnh xúc tiến thương mại quốc tế, khai thác cầu nội địa; vướng mắc thủ tục pháp lý về đầu tư, đặc biệt là các dự án bất động sản, cần tập trung tháo gỡ. Đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, hiện chiếm tới khoảng 95% tổng số doanh nghiệp của cả nước, bình thường hạn chế khó khăn về năng lực tài chính, nay chịu tác động của dịch Covid -19 lại càng khó khăn. Trong khi tiền cho vay của hệ thống các TCTD là tiền gửi của người dân, nên đòi hỏi đảm bảo cho vay có khả năng thu hồi nợ theo quy định của Luật TCTD. Do đó, để cải thiện khả năng tiếp cận tín dụng của các doanh nghiệp nhỏ và vừa cần có các giải pháp đồng bộ như tăng cường bảo lãnh vay vốn cho các doanh nghiệp.