Phát triển nghệ thuật bích họa Việt

Theo các nhà nghiên cứu mỹ thuật, bích họa là nghệ thuật vẽ tranh lên tường, vách đầy dung dị, giàu màu sắc và đầy phóng khoáng. Cùng với graffiti, tranh khảm, áp phích, khuôn trổ, công trình sắp đặt… bích họa góp một mảng màu nhỏ tạo nên bức tranh tổng thể hoàn chỉnh của loại hình nghệ thuật đường phố khiến đời sống tinh thần của con người thêm đa sắc, thú vị.

Phố bích họa Phùng Hưng (Hà Nội) là điểm đến của nhiều du khách, đặc biệt là giới trẻ

Cũng bởi tính chất này cùng với không mảy may chút hàn lâm, học thuật nên bích họa đã chiếm trọn trái tim của mọi tầng lớp. Không màu mè, dễ cảm thụ là những đặc tính khiến phần lớn thông điệp mà bích họa truyền tải đến được với người xem một cách chính xác, nhanh chóng và đầy đủ nhất.

Trên thế giới, nhiều quốc gia có các địa phương thực hiện bích họa rất nổi tiếng và thu hút khách du lịch. Điển hình tại làng Dongpirang (tỉnh Gyeongsang) hơn 10 năm nay, trên các bức tường, lối đi, cầu thang tại đây đều được trang trí bằng các bức tranh truyện, nhân vật thần tiên. Bên cạnh đó, làng Gamcheon (TP. Busan, Hàn Quốc), kể từ 2016 có 300 căn nhà trở thành tác phẩm nghệ thuật bích họa.

Mỗi lối đi lại tại làng Gamcheon dẫn tới một bất ngờ khác biệt, từ các bức điêu khắc chim muông cho đến những nhân vật truyện, tiểu thuyết nổi tiếng trên thế giới. Nhiều vị khách ấn tượng bởi những chậu hoa cảnh được tạo hình giống đôi chân của con người.

Tại Việt Nam, dự án “Bích họa trên phố Phùng Hưng” (giai đoạn 1) ở Thủ đô Hà Nội do Chương trình Định cư Con người của Liên hợp quốc (UN-Habitat) và Quỹ Giao lưu quốc tế Hàn Quốc (Korea Foundation) thực hiện trên mặt vòm cầu phía Đông đã hoàn thành cuối năm 2017.

Theo đó, 127/131 mặt vòm phố Phùng Hưng đã được triển khai thực hiện bích họa. Tại giai đoạn 1, dự án “Bích họa trên phố Phùng Hưng” gồm 19 tác phẩm của các nghệ sĩ Việt Nam và Hàn Quốc, trong đó các nghệ sĩ sẽ thể hiện tác phẩm phản ánh đời sống sinh hoạt đặc trưng của người dân cũng như lịch sử, văn hóa Hà Nội. Các nghệ sĩ Hàn Quốc thực hiện 8 tác phẩm như: Biểu tượng Hồ Gươm, Ký ức một thời, những gánh hàng hoa, Hoàn Kiếm - đổi mới; Phong cảnh Seoul...

Trong khi đó, các nghệ sĩ Việt Nam đem đến 10 tác phẩm đặc sắc, biến vòm cầu Phùng Hưng thành sân khấu rối trúc và khán giả có thể tham gia trò chơi; hoặc biến vòm cầu thành bảo tàng nho nhỏ về lịch sử cầu Long Biên. Bên cạnh đó, có nghệ sĩ sẽ làm bức tranh giả lập bức tường vòm cầu với con đường xuyên qua như chưa hề bị bịt kín hoặc gợi mô hình máy nước công cộng thời bao cấp, lồng ghép bối cảnh phố cổ đen trắng tương tác với con người đời sống hiện đại.

Theo các nghệ sĩ thực hiện Dự án “Bức họa trên phố Phùng Hưng”, các tác phẩm đều hướng tới mục đích truyền tải thông điệp về Hà Nội nghìn năm văn hiến đang đứng trước những đổi thay, song vẫn luôn gìn giữ những truyền thống và tinh hoa văn hóa để ghi dấu ấn trong lòng người dân Việt Nam và bạn bè quốc tế. Đây là không gian công cộng tạo ra sự tương tác giữa các tầng lớp nhân dân, góp phần thúc đẩy đối thoại, hòa nhập và tạo điểm nhấn văn hóa để thu hút du khách, góp phần thúc đẩy du lịch Thủ đô phát triển hơn nữa.

Bên cạnh đó, đầu năm 2018, làng bích họa Australia - Việt Nam với hàng trăm bức tranh đủ màu sắc đã được chính thức ra mắt tại thành phố Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp với hy vọng sẽ mang lại sức sống mới cho khu phố Tân Tích khi vẫn bảo tồn được nét quyến rũ của cộng đồng địa phương. Làng bích họa Australia - Việt Nam qua đó phần nào đã tạo thêm sức sống, sắc màu cho các bức tường xung quanh ngôi làng Tân Tích.

Trong khi đó, tại huyện đảo Lý Sơn (Quảng Ngãi) vài năm trở lại đây cũng đã có những bức bích họa đẹp như mơ ở xã đảo An Bình. Nhóm họa sĩ trẻ Việt Nam gồm 10 người đã thực hiện những bức tranh độc đáo, đẹp mắt và mang nhiều ý nghĩa tới cho xã đảo này.

Giờ đây, nếu bạn trở lại Lý Sơn, cái vẻ cũ kỹ trước kia đã không còn nữa, ngay từ cổng làng, bước chân tới nơi là bạn sẽ ấn tượng ngay những bức tranh kích thước lớn, với màu xanh của biển mát mắt và những chú rùa đóng vai nhân vật chính. Cả làng bỗng trở nên sinh động, trẻ trung và nhiều năng lượng hơn hẳn. Những bức tranh mang thông điệp truyền tải tới người dân, chính quyền địa phương và cả khách du lịch hãy bảo vệ môi trường biển và các loài động vật hoang dã, trong đó có rùa biển.

Đặc biệt, từ 28/4/2018, “Làng bích họa trong lòng TP. Đà Nẵng” tại phường Phước Ninh (quận Hải Châu) đã hoàn thành và đưa vào phục vụ du khách. Làng bích họa Đà Nẵng là công trình mỹ thuật bao gồm hàng trăm bức tranh vẽ trên tường nhà của các hộ dân trong con hẻm 75 Nguyễn Văn Linh, với diện tích 1.500 m2 do các họa sĩ tại Đà Nẵng thực hiện.

Đến với làng bích họa này, người dân, du khách sẽ lạc vào một thế giới bình yên của hội họa khi xem những bức tranh được các họa sĩ sắp đặt với nhiều chủ đề đa dạng. Từ các di tích lịch sử của Đà Nẵng đến hình ảnh người dân làng biển với thuyền, chài, lưới, đặc biệt là hình ảnh nữ hoàng linh trưởng Voọc chà vá chân nâu...

Nhiều ý kiến chuyên gia đánh giá, nghệ thuật bích họa ngày một phát triển và lan tỏa ở nước ta sẽ tạo ra không gian công cộng tăng sự tương tác giữa người dân với nghệ thuật, góp phần thúc đẩy đối thoại, hòa nhập và tạo điểm nhấn văn hóa để thu hút du khách, góp phần thúc đẩy du lịch địa phương phát triển hơn.