Phó Thủ tướng chính phủ Trần Lưu Quang giải trình về ba Chương trình mục tiêu quốc gia

Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang

Theo Phó Thủ tướng, đến 31/5/2023, phần vốn của năm 2022 cho chương trình này chỉ đạt 58,49% vốn đầu tư phát triển, riêng vốn của năm 2023 chỉ đạt được 17,01% vốn đầu tư phát triển. Trong khi đó, chúng ta chỉ còn 2,5 năm nữa để thực hiện giai đoạn một của dự án này.

“Như nhiều đại biểu đã nói rất nhiều khu vực, rất nhiều người đồng bào dân tộc thiểu số thụ hưởng chương trình này đang sống ở vùng biên cường, vùng phên dậu của đất nước và đang cố gắng chịu đựng rất nhiều khó khăn để giữ từng tấc đất thiêng liêng của Tổ quốc. Cho nên, chúng tôi cũng nhận thấy trách nhiệm của mình rất nặng nề trong vấn đề này”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh thêm.

Chỉ ra ba nguyên nhân vướng mắc, Phó Thủ tướng cho biết Thứ nhất là văn bản quá nhiều, chỉ tính ba Chương trình mục tiêu quốc gia cộng lại có đến 73 văn bản chỉ đạo. Riêng chương trình này được tích hợp từ 118 chính sách, 10 dự án, 22 tiểu dự án và 55 nội dung thành phần và chịu sự quản lý của 23 bộ, ngành trung ương. Do vậy, khó tránh chồng chéo, thậm chí xung đột với nhau.

“Sau phiên chất vấn, Chính phủ sẽ giao cho Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổng hợp giải trình để báo cáo thuộc Chính phủ và sẽ ban hành được trước ngày 15/6”, Phó Thủ tướng cho biết.

Thứ hai, không phải địa phương nào cũng quan tâm chương trình này như nhau. Thực tế cho thấy, địa phương nào quan tâm thì nơi đó chương trình chạy rất tốt. Đến nay, còn 6 địa phương gồm: Bình Thuận, Long An, Trà Vinh, Vĩnh Long, Bạc Liêu và Bến Tre vẫn còn nợ hướng dẫn, thuộc thẩm quyền địa phương mà Chính phủ phân cấp cho chương trình này.

Thứ ba, trình độ của cán bộ trực tiếp triển khai chương trình này ở địa phương, đặc biệt vùng sâu, vùng xa còn rất hạn chế. Do trình độ hạn chế, thủ tục “lằng nhằng” khiến triển khai chậm, thậm chí còn có nguy cơ dẫn đến sai sót.

Giải trình làm rõ thêm về Chương trình phát triển kinh tế - xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi và kể cả ba Chương trình mục tiêu quốc gia, Phó Thủ tướng cho biết các dự án triển khai rất ở nhiều nơi và rất manh mún, dàn trải. Nguồn lực cơ bản không nhiều, không thể đáp ứng được tất cả yêu cầu, mong muốn của các địa phương nên phải chia ra cho mỗi địa phương ít. Bên cạnh đó, ông cũng cho biết cũng có một số quy định bắt buộc gây ra cái sự dàn trải này.

“Chúng tôi đi khảo sát ở một huyện khu vực Tây Nguyên. Cả nhiệm kỳ, địa phương này nằm trong chương trình và được chi 200 tỷ đồng nhưng có đến 400 dự án. Khối lượng hồ sơ rất nhiều nên thời gian làm hồ sơ cũng phải mất vài ba tháng, thậm chí một năm cho nên có chậm”, Phó Thủ tướng dẫn chứng đồng thời bày tỏ lo lắng khi cho rằng: "Với trình độ anh em có hạn như vậy nên khả năng rủi ro là rất lớn và có khi chúng ta cũng sẽ mất cán bộ bởi vì chính sự dàn trải này”.

Cũng theo Phó Thủ tướng, việc ban hành Nghị định số 27/2022/NĐ-CP của Chính phủ quy định cơ chế quản lý, tổ chức thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia mới đây đã giải quyết được một số câu chuyện lớn. Trong đó, cho các địa phương lồng ghép các nguồn vốn này để gia tăng nguồn lực tránh dàn trải, manh mún. Thứ hai, vốn sự nghiệp theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước không phân bổ như trung hạn của vốn đầu tư phát triển. Việc yêu cầu các địa phương phải đối ứng 10% với những dự án kéo dài nhiều năm thì năm kế tiếp địa phương không biết Trung ương phân bổ vốn bao nhiêu để đối ứng. Nay với Nghị định 27, Chính phủ sẽ có thông báo dự kiến phần vốn đối ứng này…

“Rất nhiều thủ địa phương đang vướng là thủ tục hỗ trợ phát triển thì trong nghị định sửa đổi lần này đã quy định quy trình chi tiết để thực hiện các cơ chế triển khai theo đó một số dự án, tiểu dự án sẽ được giải quyết. Điều quan trọng là chúng tôi sẽ đẩy mạnh phân cấp cho địa phương để các đồng chí chủ động thực hiện những điều mà chỉ có đồng chí mới biết phải làm như thế nào là đúng nhất”, Phó Thủ tướng phát biểu.