Quy định về tính chất và các thành phần kinh tế là nội dung quan trọng của Hiến pháp

Ngày 3/6, các đại biểu Quốc hội thảo luận tại Hội trường về Dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992. Về các thành phần kinh tế (Điều 54), Ủy ban dự thảo sửa đổi Hiến pháp trình Quốc hội 3 phương án.

Kỳ họp thứ Năm, Quốc hội khóa XIII

Phương án 1: Nền kinh tế Việt Nam là nền kinh tế thị trường định hướng Xã hội chủ nghĩa, với nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế, trong đó kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo, kinh tế tập thể không ngừng được củng cố và phát triển, kinh tế nhà nước cùng với kinh tế tập thể ngày càng trở thành nền tảng vững chắc của nền kinh tế quốc dân. Kinh tế tư nhân là một trong những động lực của nền kinh tế. Kinh tế đầu tư nước ngoài được khuyến khích phát triển.

Phương án 2: Nền kinh tế Việt Nam là nền kinh tế thị trường định hướng Xã hội chủ nghĩa, với nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế, trong đó kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo.

Phương án 3: Nền kinh tế Việt Nam là nền kinh tế thị trường định hướng Xã hội chủ nghĩa, với nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế.

Tán thành phương án 3, đại biểu Đinh Thị Phương Lan (Quảng Ngãi) cho rằng, thiết kế như phương án 1 sẽ đóng khung nền kinh tế trong một mô hình xem chừng rất hợp lý nhưng lại là bước lùi sau một quá trình dài chúng ta đã có nhiều chính sách nhằm phát triển mạnh mẽ khu vực kinh tế tư nhân từ hình thức phát triển của nền kinh tế thị trường đầy đủ, phù hợp với tiến trình hội nhập quốc tế.

“Tôi đề nghị bổ sung vào phương án 3 nội dung cụ thể như sau: Nhà nước quản lý, điều hành hoạt động kinh tế nhằm duy trì tăng trưởng cân bằng ổn định của nền kinh tế quốc dân”, bà Phương Lan nhấn mạnh.

Nền kinh tế thị trường định hướng Xã hội chủ nghĩa trước hết phải là một nền kinh tế thị trường đầy đủ mà trong đó các quan hệ kinh tế, phân phối sản phẩm lợi ích đều do quy luật của thị trường điều tiết chi phối. Thuộc tính căn bản nhất mà chúng ta không thể chối bỏ đó là tự do cạnh tranh, trong giai đoạn mới kinh tế thị trường hiện đại không những có đầy đủ các đặc trưng của nền kinh tế thị trường mà còn có 3 đặc trưng nữa là, có sự thống nhất giữa mục tiêu kinh tế với mục tiêu chính trị, xã hội, có sự quản lý của Nhà nước, có phân công lao động và hợp tác quốc tế.

Có ý kiến cho rằng nếu không quy định kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo thì sẽ khó làm chủ được kinh tế - chính trị của quốc gia. Trên thực tế, một số ngành thuộc kinh tế nhà nước tự thân luôn giữ vai trò chủ đạo, kinh tế nhà nước thực hiện chức năng tham gia điều tiết nền kinh tế, cung cấp các dịch vụ công mà không phải doanh nghiệp tư nhân nào cũng có khả năng thay thế hoặc tham gia.

Kinh tế nhà nước cùng với các chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ, các công cụ tài chính như tỷ giá, thuế là những công cụ hữu hiệu giúp Nhà nước có thể điều hành nền kinh tế phát triển công bằng, ổn định, đồng thời tham gia khắc phục những khuyết tật của thị trường.

Đồng quan điểm này, đại biểu Phạm Trọng Nhân (tỉnh Bình Dương) cũng cho rằng, nếu chọn phương án 1 hoặc 2 tức là xác định vị thế kinh tế nhà nước là chủ đạo hoặc việc xác định ưu tiên hay khuyến khích một thành phần kinh tế nào đó trong Hiến pháp đều không phù hợp.

Bản Hiến pháp được xem như một đạo luật gốc, do đó chỉ nên ghi nhận nguyên tắc và thừa nhận sự tồn tại của nhiều thành phần sở hữu, hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế. Quá trình xây dựng và phát triển kinh tế đất nước không thể là bất biến. Từng thời kỳ các chính sách sẽ được xem xét, điều chỉnh cho phù hợp với quá trình phát triển vì thế việc ưu tiên khuyến khích hay hạn chế chỉ nên luật định mà không nên hiến định.

Ông đề nghị chọn phương án 3 như nội dung dự thảo, bởi nền kinh tế Việt Nam là nền kinh tế thị trường định hướng Xã hội chủ nghĩa với nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế. Tuyên bố nguyên tắc như vậy là hoàn toàn phù hợp với cương lĩnh và nội dung tuyên bố tại Khoản 2 điều này. Các thành phần kinh tế đều là bộ phận cấu thành quan trọng của nền kinh tế quốc dân, cùng phát triển lâu dài, hợp tác bình đẳng và cạnh tranh theo pháp luật.

“Tôi xin nhấn mạnh cụm từ "bình đẳng" tại Khoản 2, Điều 54 là vô cùng ý nghĩa và đúng đắn, đây cũng là nguyện vọng của đại bộ phận cộng đồng doanh nghiệp nói chung trong cả nước, kể cả các nhà đầu tư nước ngoài đang và sẽ tiếp tục mong muốn hợp tác với Việt Nam”, ông Nhân cho biết.

Ủng hộ phương án 3, đại biểu Trần Du Lịch cho rằng, đây là phương án phù hợp với cương lĩnh của Đảng trong xây dựng chủ nghĩa xã hội. Đặc biệt trong bối cảnh hiện nay, chúng ta đang tập trung giải phóng lực lượng sản xuất, các thành phần kinh tế đều là bộ phận cấu thành quan trọng của nền kinh tế quốc dân. Quan điểm rất rõ là trong điều kiện Việt Nam xây dựng quan hệ sản xuất tiên tiến phù hợp với nguồn lực sản xuất thì các nguồn lực sản xuất phải được giải phóng, các thành phần kinh tế phải được bình đẳng. “Phương án 3 là hợp lý để động viên các thành phần kinh tế cùng phát triển”, ông Lịch nhấn mạnh.

Ngoài ra, nhiều đại biểu khác như đại biểu Lê Thị Tám (tỉnh Nghệ An), đại biểu Tôn Thị Ngọc Hạnh (tỉnh Đắc Nông) cũng đề nghị chọn phương án 3 như nội dung dự thảo đó là nền kinh tế Việt Nam là nền kinh tế thị trường định hướng Xã hội chủ nghĩa với nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế.

Dương Công Chiến