Số hóa - con đường tới tương lai

Chính phủ đã ban hành Chương trình chuyển đổi số quốc gia với 3 trụ cột là chính phủ số, kinh tế số và xã hội số. Mục tiêu của Việt Nam đến năm 2025 là kinh tế số đóng góp 20% GDP, là 100.000 doanh nghiệp công nghệ số, Việt Nam sẽ là nơi tốt nhất trong khu vực để các doanh nghiệp số tới kinh doanh và thành công, Việt Nam sẽ trở thành quốc gia số.

“Chuyển đổi số quốc gia, phát triển kinh tế số dựa trên nền tảng phát triển khoa học và công nghệ là con đường mà Việt Nam lựa chọn”, ông Hoàng Anh Tú, Phó Vụ trưởng Vụ Hợp tác Quốc tế, Bộ Thông tin và Truyền thông phát biểu.

Ngày nay những người nông dân trên núi cao đã điều chỉnh, nước tưới hay bón màu cho cây lúa với thiết bị thông minh

Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam (WB) nhìn nhận: “Khi các quốc gia nắm bắt cơ hội để gặt hái thành quả từ chuyển đổi số, Chính phủ Việt Nam đã thể hiện rõ mong muốn tham gia cuộc đua”. Theo WB, Chính phủ Việt Nam đặt ra những mục tiêu đầy tham vọng: đứng trong nhóm 50 quốc gia đi đầu về phát triển công nghệ thông tin ngay từ năm 2025. Kinh tế số phải đóng góp 1/3 GDP của đất nước vào cuối thập niên này so với mức 5% hiện nay. Nhưng theo WB, những mục tiêu Việt Nam đặt ra “sẽ khó có thể đạt được” với một quốc gia có thu nhập bình quân đầu người chưa đến 3.000 USD và chỉ có 30% thanh thiếu niên tiếp tục học lên sau phổ thông. Trong khi đó, các đối thủ cạnh tranh đều là những nước vừa giàu có hơn, vừa có lực lượng lao động có trình độ cao hơn. Đây là thách thức vô cùng lớn.

Chuyển đổi số nền kinh tế sẽ có nhiều lợi ích. Và WB cũng thấy Việt Nam có khởi đầu tốt với tỷ lệ sử dụng điện thoại di động rất cao, và ngày càng nhiều người dân được kết nối internet. Việt Nam cũng đã có sự hiện diện của một số tập đoàn CNTT hàng đầu thế giới. Thương mại điện tử ở Việt Nam phát triển nhanh hơn so với các nước khác trên thế giới. Năm 2020, giá trị thị trường thương mại điện tử của Việt Nam đạt gần 12 tỷ USD - 2,5% GDP. Ước tính khoảng 53% dân số đã mua hàng trực tuyến qua các nền tảng mạng xã hội.

Theo quan sát của các chuyên gia quốc tế, trước khủng hoảng Covid-19, năng lực đổi mới sáng tạo của Việt Nam chỉ ở mức trung bình, đi sau nhiều quốc gia so sánh về sử dụng công nghệ số. Nhưng đại dịch Covid-19 đã làm thay đổi cuộc chơi. Các doanh nghiệp Việt Nam đã nắm bắt công nghệ thông tin và truyền thông để tạo điều kiện thuận lợi cho làm việc từ xa, tiếp cận khách hàng trong thời gian giãn cách xã hội và hạn chế đi lại. Những khảo sát qua điện thoại gần đây của WB cho thấy, tỷ lệ sử dụng các nền tảng số, các trang thương mại điện tử, mạng xã hội trực tuyến và các ứng dụng chuyên biệt tăng mạnh nhằm ứng phó với dịch Covid-19, từ 48% doanh nghiệp vào tháng 6/2020 lên 73% vào tháng 1/2021. Trong cùng kỳ, tỷ lệ doanh nghiệp đầu tư cho các giải pháp số như lắp đặt thiết bị và phần mềm cho hoạt động doanh nghiệp tăng hơn 4 lần, từ 5% lên 21%. Chính phủ cũng đẩy mạnh nỗ lực tinh giản các thủ tục và cung cấp dịch vụ công cho người dân thông qua các phương tiện số.

Việt Nam cũng đạt được tiến bộ trong việc sử dụng các công cụ số mới của doanh nghiệp và Chính phủ, mặc dù mới chủ yếu cho các chức năng cơ bản. Tuy nhiên, việc làm chủ công nghệ và bảo vệ người dùng của Việt Nam tương đối thấp. Tốc độ internet hiện còn chậm so với nhiều quốc gia so sánh.

Bên cạnh đó, kỹ năng số của lực lượng lao động ở Việt Nam còn yếu, năng lực quản lý nhà nước của Chính phủ tuy ở mức hợp lý, nhưng dàn trải trong một khung thể chế quá cồng kềnh. việc thiếu một khung pháp lý hợp nhất về công nghệ số dẫn đến ban hành quy định manh mún. Mức độ tinh thông của người dùng còn tương đối hạn chế. Mức độ đổi mới sáng tạo công nghệ số còn thấp trong khu vực tư nhân được lý giải bởi nhu cầu hạn chế của doanh nghiệp, hỗ trợ chưa đầy đủ của Chính phủ và các doanh nghiệp "số" còn chưa phát triển.

Và để chuyển đổi số thành công, WB khuyến nghị các nhà hoạch định chính sách Việt Nam cần nâng cao năng lực cạnh tranh thương mại quốc tế trong lĩnh vực chế biến, chế tạo bằng cách nắm bắt công nghệ số, khuyến khích áp dụng công nghệ, và thu hút đầu tư để tạo điều kiện cho các doanh nghiêp nhỏ tham gia kinh tế số, đồng thời phải đảm bảo tiếp thu và nâng cấp kỹ năng, bảo mật dữ liệu cá nhân và an ninh mạng. Để thành công trong kinh tế số, Việt Nam cần cải thiện chất lượng và tốc độ của hạ tầng internet. Việt Nam cũng cần thiết lập chế độ định danh số rõ ràng, hiện đại và hài hòa, là nền tảng cần thiết của hệ thống số được kết nối tốt. Nền kinh tế số cũng đòi hỏi phải có hệ thống thanh toán điện tử bảo mật và hiệu suất cao.

Công nghệ số chính là tương lai của nền kinh tế Việt Nam. Việt Nam đang chủ động tiếp cận cơ hội từ kinh tế số cho tăng trưởng kinh tế. Đại dịch Covid-19 càng khiến Chính phủ và cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam quan tâm đến kinh tế số nhiều hơn. Lạc quan và tin tưởng, ông Hoàng Anh Tú, Phó Vụ trưởng Vụ Hợp tác Quốc tế, Bộ Thông tin và Truyền thông đã phát biểu: “Chúng ta đang sống trong một thế giới không chắc chắn và tất cả chúng ta đều mong muốn tìm thấy sự chắc chắn trong những điều không chắc chắn. Và tôi cho rằng có 2 điều chắc chắn sẽ xảy ra. Điều thứ nhất là chuyển đổi số, công nghệ số sẽ tiếp tục phát triển và thứ hai là Việt Nam sẽ vượt qua thách thức đại dịch Covid-19, sớm trở lại trạng thái bình thường mới”.