Sửa đổi Luật Thuế xuất khẩu, Thuế nhập khẩu: Chủ trương cởi mở, hiện thực thì chưa

Ảnh minh họa

Bối cảnh hội nhập và tăng cường thu hút đầu tư, cải thiện môi trường kinh doanh đang đặt ra những yêu cầu mới cho hoạt động quản lý thuế xuất nhập khẩu (XNK). Do đó, việc sửa đổi Luật Thuế xuất khẩu, Thuế nhập khẩu nhằm cải cách thủ tục hải quan, giảm thời gian thông quan và tạo thuận lợi thương mại cho DN là yêu cầu cấp thiết đặt ra vào thời điểm này.

Ông Vũ Ngọc Anh, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan đã đặt vấn đề trên tại Hội thảo, Lấy ý kiến về Luật Thuế xuất khẩu, Thuế nhập khẩu (sửa đổi) do Tổng cục Hải quan và Cơ quan phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) tổ chức ngày 4/8/2015.

Kỳ vọng lớn...

Bà Lỗ Thị Nhụ, Cục trưởng Cục Thuế xuất nhập khẩu, Tổng cục Hải quan cho biết, cơ quan soạn thảo kỳ vọng việc sửa đổi luật sẽ giải quyết được một số vấn đề đặt ra. Đó là góp phần khuyến khích phát triển và bảo hộ hợp lý sản xuất kinh doanh trong nước. Song song với đó đảm bảo thực thi các cam kết quốc tế và điều ước quốc tế về thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu, góp phần thực hiện chủ trương chủ động, tích cực hội nhập kinh tế quốc tế của Đảng và Nhà nước đã đề ra.

Đồng thời, hoàn thiện hệ thống pháp luật đầy đủ, đồng bộ, thống nhất với văn bản pháp luật liên quan trong đó có Hiến pháp năm 2013, Luật Đầu tư, Luật Quản lý thuế, Luật Hải quan; Luật Tài nguyên môi trường...; khắc phục các vướng mắc phát sinh trong quá trình thực hiện Luật Thuế XNK hiện hành.

Đổi mới các nội dung và các điều luật còn nhằm cải cách, hiện đại hóa thủ tục hành chính tạo thuận lợi cho người nộp thuế; cải thiện môi trường kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia theo hướng đơn giản, rõ ràng, công khai, thuận tiện, thống nhất.

Trong bối cảnh thực hiện lộ trình cắt giảm thuế quan theo các Hiệp định thương mại tự do thì một số nguyên tắc tại luật hiện hành đã không còn phù hợp như nguyên tắc bảo đảm nguồn thu ngân sách. Đồng thời, qua quá trình thực hiện còn nhiều bất cập cho thấy các nguyên tắc ban hành biểu thuế hiện hành không khuyến khích phát triển công nghiệp hỗ trợ, không khuyến khích sản xuất để tạo thêm giá trị gia tăng.

Nhìn chung lại, trong bối cảnh hội nhập Việt Nam buộc phải cắt giảm thuế nhập khẩu theo các cam kết quốc tế, có thể ảnh hưởng lớn tới nhiều ngành sản xuất trong nước. Do đó việc sửa đổi luật phải tập trung vào việc phát huy vai trò là công cụ góp phần bảo vệ môi trường kinh doanh, bảo vệ hàng hóa sản xuất trong nước, theo bà Nhụ.

...nhưng chưa trúng ý DN

Mặc dù đặt ra nhiều kỳ vọng như vậy, song ghi nhận các ý kiến tại hội thảo cho thấy các nội dung sửa đổi trong luật vẫn chưa giải quyết được những vướng mắc tồn tại lâu nay của DN.

Trưởng phòng XNK của Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) chỉ ra vấn đề tồn tại lâu nay là thuế suất đối với mặt hàng xăng dầu thay đổi thường xuyên, cho tới nay vẫn chưa được tháo gỡ trong luật. Ông nói rằng vì cơ quan quản lý đặt mục tiêu bảo đảm nguồn thu và thêm nhiệm vụ giữ ổn định giá bán trong nước và công cụ là sử dụng thuế nhập khẩu. Vì thế mỗi khi giá nhập khẩu xăng dầu giảm là cơ quan quản lý muốn tăng thuế và ngược lại. Khó tiên lượng được việc điều chỉnh thuế khiến DN khó xử mỗi lần tính toán giá thành.

“Nếu đã có quan điểm nguồn thu của nhà nước không trông chờ chủ yếu vào thuế XNK nữa, mà thực hiện theo cam kết đến 2018 thuế trở về 0-5%, thì theo tôi cần cố định thuế nhập khẩu và xuất khẩu trong thời gian dài để DN chủ động ký hợp đồng dài hạn, nhập lô hàng lớn và không chịu rủi ro”, vị này kiến nghị.

Ông Phạm Thanh Bình, nguyên Cục trưởng Cục Giám sát quản lý về hải quan, Tổng cục Hải quan, chuyên gia Dự án USAID nêu lên vấn đề bất cập khác là đối tượng ưu tiên thực hiện thủ tục hải quan hiện còn quá hẹp. Theo đó, DN thuộc diện ưu tiên có thể nộp thuế cho hàng XNK theo định kỳ thay vì phải trả ngay khi thông quan. Tuy nhiên, hiện chỉ có 38 DN thuộc diện này trên tổng số khoảng 50.000 DN XNK hiện nay.

Ông Bình cho rằng quy định DN phải có kim ngạch tối thiểu là 30-40 triệu USD là quá chặt chẽ, khiến cho đối tượng được áp dụng quy định cởi mở hơn là rất ít. Trong khi đó có nhiều DN tuân thủ tốt, nên nới lỏng quy định để số này cũng được áp dụng quy định ưu tiên. “Chúng ta có mở ra thì số DN được ưu tiên cũng chỉ lên đến mấy trăm là cùng, chứ không thể đến hàng nghìn được. Rủi ro không quá lớn, lại đỡ được nhiều việc cho cơ quan quản lý, vậy tại sao lại không tạo thuận lợi hơn cho DN”, ông Bình hỏi.

Mặc dù quan điểm sửa luật để tạo thuận lợi cho DN đã thông suốt ở các cấp trên, song các chuyên gia cũng lo ngại rằng, đến khi thực hiện ở cấp dưới lại luôn tồn tại các cách hiểu khác nhau. Điều này khiến cho các quy định tiến bộ của luật không thể phát huy tác dụng. Vì vậy đại diện các DN đều cho rằng, quan tâm của các DN không chỉ là nội dung như thế nào, mà còn là cách viết ra sao cho minh bạch, đừng để có nhiều cách hiểu khác nhau.

Bên cạnh đó, để cho “chắc ăn”, nhiều ý kiến cho rằng, thẩm quyền sửa đổi Biểu thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu và khung thuế suất cần được quy định nâng từ Bộ Tài chính lên mức độ do Thủ tướng Chính phủ quy định cho phù hợp với thực tế và yêu cầu quản lý, phù hợp xu hướng phát triển.